Vrouwen uit het verleden

Verhalen

De meisjes van Schoevers

Het beroep van secretaresse werd vaak weggezet als ‘eenvoudig tikstertje’ of schoonheidskoningin. Onterecht, vond Adolf Adriaan Schoevers. Hij richtte in 1913 zijn huiskamerinstituut aan de Reguliersgracht in Amsterdam op dat zich later ontwikkelde tot de fameuze secretaresseopleiding aan de Van Baerlestraat in Amsterdam-Zuid. Hier leerden vele secretaresses in spé blind en foutloos typen met tien vingers, steno, handelsrekenen, boekhouden en negen verschillende talen spreken en schrijven. Dat secretaresses nog altijd een belangrijke rol spelen in tal van organisaties, bewijzen de volgende 5 punten.

> 2 min

Adri en Gretha Pieck

Vanaf het laatste decennium van de negentiende eeuw tot en met de Eerste Wereldoorlog veranderde er veel in de maatschappij; deze periode kan dan ook met recht worden beschreven als een overgangstijd. Er werden bijvoorbeeld veel ontdekkingen gedaan (telefonie, elektriciteit, massaproductie) en de industrialisatie groeide snel. In de kunsten veranderde er in die periode ook veel. Er ontstonden destijds dan ook diverse nieuwe kunststromingen. Het werk van Vincent van Gogh heeft vanaf het begin van de twintigste eeuw tal van kunstenaars beïnvloed en hun oeuvre bepaald.  Bijvoorbeeld het werk van van de in Bussum wonende Adri en Gretha Pieck.

> 3 min

Suze Robertson: Schilder van sociale misstanden

Ondanks dat de armoede een geliefd onderwerp was onder kunstenaars, waren zij niet altijd bijzonder betrokken bij de omstandigheden waarin de plaatselijke bevolking verkeerde. Schilderijen over de lagere sociale klassen waren omstreeks 1890 veelal lieflijk en romatisch. Lien Heyting schrijft hierover in haar boek ‘De Wereld in een dop’ (1994) over de kunstenaars die eind negentiende eeuw naar Laren trokken het volgende: ‘Hoe meer de dorpse eenheid tussen mens en natuur bedreigd werd, des te zoetelijker die door de schilders werd weergegeven. Nooit eerder hebben ze in de armoede  […] zoveel lieflijks gezien als juist toen’.

> 2 min

Arina Hugenholtz

Arina Hugenholtz (1848-1934) staat met name bekend als leerling van Anton Mauve. Toch is haar werk niet onverdienstelijk en is haar werk in verschillende collecties vertegenwoordigd, waaronder in bijvoorbeeld de collectie van museum Singer Laren.

> 2 min

Wally Moes

Jozef Israëls, Albert Neuhuys en Anton Mauve worden in een adem genoemd als we het hebben over de ontdekking van het Gooi door kunstenaars. Zij zijn volgens de literatuur verantwoordelijk geweest voor een algehele nationale en internationale bekendheid van deze streek en voor Laren in het bijzonder.  Er is echter nooit onderzocht waarom er in de laatste twee decennia van de negentiende eeuw een grote opmars ontstond van veelal Amsterdamse kunstenaressen die naar het Gooi trokken. Een van de bekendste vrouwelijke kunstenaars die zich aan het einde van de negentiende eeuw in Laren vestigde was Wally Moes (1856-1918). Zij behoorde tot de groep van tweede generatie kunstenaars die naar het Gooi trok.

> 3 min

Thérèse Schwartze

De Amsterdamse kunstenares Thérèse Schwartze (1851-1918) was een uitzondering in haar tijd. Niet alleen was zij een begenadigd schilderes, maar ook nog eens een gewiekste zakenvrouw. Haar vader had haar leren schilderen, en Thérèse werkte al sinds haar zestiende in het atelier van haar vader en was vanwege diens vroegtijdige dood al snel gedwongen de rol van kostwinner op zich te nemen. Hierin is ze meer dan geslaagd. Ze groeide uit tot een ware society-schilderes die voornamelijk portretten maakte van mensen in de hogere kringen. Ze woonde, werkte en ontving belangrijke klanten in haar huis en atelier aan de Prinsengracht.

> 3 min

Edam en de vrouwen van Rembrandt

Het is rond 1640 een drukte van belang in het huis aan de Sint Anthoniesbreestraat te Amsterdam. Opdrachtgevers worden ontvangen. De opleiding van leerlingen vraagt volop aandacht. Rembrandts eerste vrouw Saskia van Uylenburgh regelt de huishouding en leeft zoals een dame van stand. Maar het is niet allemaal rozengeur en maneschijn…

> 5 min

Trijntje Keever: lang en gelukkig?

‘Hé daar, koud boven?’ Dat moet de Edamse Trijntje toch wel vaak hebben gehoord; met haar lichaamslengte van 254 cm torende ze immers boven alles en iedereen uit. De ziekte waaraan zij leed, was waarschijnlijk acromegalie. In haar tijd, de zeventiende eeuw, een bezienswaardigheid, die op de kermis moest worden tentoongesteld.

> 2 min

Het vermaarde Groene Purmer Zeewijf

Op de puibalk van het achttiende-eeuwse huis Nieuwvaartje 8 in Edam zijn voorstellingen te zien van het ‘Purmer Zeewijf’. De afbeeldingen zijn zowel in het hout gesneden als erop geschilderd met bijbehorende teksten.

> 3 min

Anna Paulowna in Zaandam: afstammelinge van Czaar Peter wordt koningin van Nederland

In 1816 trouwde kroonprins Willem, de latere koning Willem II, met Anna Paulowna, de dochter van de Russische Tsaar. Ter gelegenheid van de geboorte van haar tweede kind, prins Alexander, kreeg zij het Czaar Peterhuisje in Zaandam cadeau van haar schoonvader. Koning Willem I schonk dit aan Anna Paulowna omdat zij een afstammelinge was van Czaar Peter.

> 2 min

Buitenplaats Elswout: steenrijke weduwe redde de Nederlandse Bank

Met hulp van het Russische en Pruisische leger kwam in 1813 een einde aan de Franse bezetting. De Nederlandse handel en nijverheid hadden zware klappen opgelopen en de schatkist was leeg. Aan de nieuwe vorst, koning Willem I, de taak om het land er weer bovenop te helpen.

> 4 min

Het beeldje van Malle Babbe

In de Barteljorisstraat staat halverwege aan de linkerkant een beeldje dat ‘Malle Babbe’ voorstelt. Het beeldje is geïnspireerd op één van Frans Hals’ beroemdste werken: het schilderij van ‘Malle Babbe’, in die tijd een bekende losbandige meid in Haarlem. Het bronzen beeld van Malle Babbe werd in 1978 gemaakt door Kees Verkade. Haarlem is de geboorteplaats van deze bekende Nederlandse beeldhouwer. 

> 3 min

Een koninklijke inhuldiging door de ogen van een ‘Dame du Palais’

De familie Van Loon speelde een niet onbelangrijke rol tijdens de inhuldiging van Koningin Wilhelmina in september 1898. In 1884 kocht de familie Van Loon Keizersgracht 672. Bewoonster van het pand, Thora van Loon werd in 1897 benoemd tot “Dame du Palais” van de aanstaande vorstin Wilhelmina. De benoeming van Thora viel samen met de voorbereidingen van de inhuldiging van Koningin Wilhelmina in september 1898. Thora maakte alles van dichtbij mee en besefte dat haar herinneringen later nog wel eens de moeite waard zouden worden. In 1898 begon zij dan ook met een dagboek, waarin zij haar impressies en alles wat met het hof te maken had op schreef. Ter gelegenheid van de abdicatie van H.M. Koningin Beatrix en de inhuldiging van Z.M. Koning Willem Alexander heeft het Museum Van Loon voor het eerst dit historische materiaal tentoon gesteld.

> 6 min

Leren koken als een goede huisvrouw

Aan de Rapenburgerstraat in de Amsterdamse jodenbuurt staan de twee huizen waarin het Nederlands Israëlitisch Meisjes-Weeshuis (1861-1943) was gevestigd. Het Nederlands Israëlitisch Weesmeisjes Collegie bestond al vanaf 1761 en had als motto ‘tot de goede werken behoort de opvoeding van weesmeisjes’, zoals de gevelsteen op nummer 171 vermeldt. Meisjes kregen hier een orthodoxe opvoeding en les in huishoudelijke vakken opdat ze aan de slag konden als dienstmeisje of naaister.

> 1 min

Een goede wielrenster was een slechte moeder

Marianne Vos is na haar laatste wereldtitel onbetwist de beste wielrenster ter wereld – zo’n tien jaar nadat Leontien van Moorsel deze status bezat. Deze vrouwen zijn nationale helden, waar vooroorlogse wielrensters met de nek werden aangekeken. Vos en Van Moorsel zijn blijkbaar losgebroken uit de moederschapsideologie, zoals Jolande Withuis dat in 2000 omschreef.

> 3 min

Aleid, de eerste gravin van Holland

Een gravin die een veldslag wint en haar dochter erfgenaam wilde maken. Het is het verhaal van Aleid van Kleef, de eerste gravin van Holland. Aleid was een strijdlustige vrouw die leefde eind twaalfde en begin dertiende eeuw.

> 10 min

Agatha van Foreest

Agatha, dochter van de puissant rijke regent Jonkheer Nanning van Foreest – één van de machtigst mannen in West-Friesland, wordt in 1733 geboren in het stadspaleis van de familie aan het Grote Oost. Zij krijgt een eerste klas opleiding, leest, maakt muziek en geeft, zoals het hoort als mooie 19 jarige bruid het ja-woord aan haar neef Joan van Foreest. Het is een gearrangeerd huwelijk, zoals gebruikelijk in regentenkringen, bedoeld om de rijkdom in de familie te houden. Agatha is een voorbeeldige echtgenote. Ze baart in 14 jaar tijd maar liefst negen kinderen. Niets bijzonders, alles volgens het boekje.

> 2 min

Het lot van een Huizer weduwe

Elke maandagochtend kust de vissersvrouw haar man gedag. Elke maandagochtend staat ze op de kade, tuurt ze bedroefd in de verte en ziet ze haar man steeds verder de zee opgaan. Niet wetende of hij met Gods genade aan het eind van de week weer thuiskomt. Haar krijsende koters hangen aan haar rok. En dan begint het lange wachten.

> 2 min

Hannie Schaft: het meisje met het rode haar

Jannetje Johanna Schaft, oftewel Hannie Schaft, kan beschreven worden als een stille en teruggetrokken vrouw die opkwam voor recht en humaniteit. Tijdens de Tweede Wereldoorlog was zij een van de bekendste vrouwen die in het verzet zat en werd ze door de Duitsers ‘het meisje met het rode haar’ genoemd. Zij werd geboren op 16 september 1920 in Haarlem en op 17 april 1945 in de duinen van Bloemendaal gefusilleerd. Elk jaar wordt er een herdenking gehouden ter nagedachtenis aan de verzetsstrijders.

> 5 min

Luv’: zangeressen worden sekssymbolen

Luv’ is een populair damestrio dat bij elkaar is gebracht door producers Hans van Hemert en Piet Souer en manager Han Meijer. Met opgewekte discoliedjes en een sexy uitstraling scoren de zangeressen veel internationale hits. Luv’ staat aan de basis van een grote reeks meidengroepen waar Babe en Dolly Dots de bekendste van zijn.

> 4 min