Vrouwen hebben altijd zo’n vijftig procent van de wereldbevolking uitgemaakt. Toch weten we vooral de namen van mannen uit het verleden. Oneindig Noord-Holland toont verhalen van vrouwen uit de provincie. Vrouwen met idealen, talenten en onmisbare beroepen.
Op 28 februari 1931 vond er een spektakel plaats in het Stedelijk Museum in Amsterdam. Een historische modeshow van heldinnen, georganiseerd door de feministes en Amsterdamse dames. Het was het adembenemende slotstuk van een campagne om in tijden van economische malaise fondsen te werven voor de internationale vrouwenbeweging.
>Het Noord-Hollands Archief heeft onlangs de laatste hand gelegd aan het toegankelijk maken van de portrettencollectie van de Provinciale Atlas: een ‘galerij der beroemdheden’. Inmiddels zijn bijna 1000 portretten uit de recente geschiedenis doorzoekbaar. Daar behoren ook drie portretten van dichteressen Anna en Maria Tesselschade Roemers Visscher toe. Alhoewel – staan de zussen er wel echt op?
>“Schrijven is voor mij geen vak, maar een manier van leven”. Dat blijkt wel uit het grote oeuvre van de Hoornse bestsellerauteur Margreet van Hoorn. Tijdens haar leven schreef ze 79 psychologische romans, waarvan meer dan een miljoen exemplaren zijn verkocht. Haar boeken waren uit het leven gegrepen, en raakten vele harten.
>Het Noord-Hollandse dorp Middenmeer stond aan de wieg van een revolutie op onderwijsgebied. In 1975 startte daar de eerste ‘Moedermavo’. Een baanbrekend initiatief waardoor vrouwen die als meisje nauwelijks naar school hadden gekund, toch een diploma konden halen.
>Straten, bruggen, scholen, ziekenhuizen, plantsoenen, torens en zelfs een fietsenbos. Naar de geliefde koningin Juliana (1909-2004) is heel wat vernoemd. Van alle leden van de koninklijke familie heeft zij de meeste straten op haar naam staan: in 2013 telde Nederland ruim 284 kilometer aan Julianawegen, -singels en -straten. Maar van de twaalf provincies heeft alleen Noord-Holland een heus Julianadorp, dat zijn geboortejaar deelt met de voormalige koningin.
>Van paternalisme tot slutshaming. Vrouwelijke schrijvers uit de vroegmoderne tijd kregen het zwaar te verduren. In de tentoonstelling Spaar ze allemaal! in Teylers Museum worden deze verhalen – van vaak vergeten auteurs – voor het voetlicht gebracht.
>Marie Curie was één van die vrouwen waarvan je je afvraagt, hoe kreeg ze het toch allemaal voor elkaar? Twee Nobelprijzen op zak, twee dochters gebaard (waarvan er ééntje ook weer een Nobelprijs won), en zelfs op latere leeftijd liep ze er nog altijd stralend bij.
>In het Huizer Museum is de fototentoonstelling ‘Hollandse Nieuwe’ te zien. Fine art fotograaf Jackie B portretteert in deze serie Nieuwe Nederlandse vrouwen die geboren zijn in landen waar Nederland in het verleden (of heden) handelsbetrekkingen mee had. De serie bestaat uit achttien foto’s met vrouwen afkomstig uit dertien verschillende landen, waaronder Japan, Suriname, Somalië en Israël. Zij zijn gekleed in de traditionele dracht van hun (voor)ouders gecombineerd met accessoires uit de Nederlandse streekdracht. Dit levert nieuwe en verrassende beelden op. Oneindig Noord-Holland bezocht de tentoonstelling en ging in gesprek met fotograaf Jackie B.
>Op de foto zie je het bestuur van het Hoogheemraadschap van Zeeburg en Diemerdijk in 1921. En inderdaad, je ziet alleen mannen! Allemaal in pak, met stropdas of vlinderdas. Ongeveer de helft met hoed. In 1910, elf jaar voor het nemen van deze foto, speelde er een kwestie over het toelaten van vrouwen als bestuurslid van dit hoogheemraadschap. Daarover moesten de provincie Utrecht en Noord-Holland het eens worden…
>Menig Haarlemmer kent Tesselschade alleen van de handwerkwinkel aan de Grote Houtstraat. De winkel, met ouderwets ijzeren uithangbord boven de onopvallende etalage, is al bijna even oud als de vereniging zelf. Sinds 1871 ondersteunt Tesselschade vrouwen bij het zelfstandig werken en studeren. De oudste vrouwenvereniging van Nederland maakt daarbij geen onderscheid, maar gunt ‘Elck syn waerom’.
>Op 12 mei vieren we de Internationale Dag van de Verpleging. Op deze dag wordt er aandacht besteed aan verpleegkundigen en hun bijdrage aan de gezondheidszorg. Dat het om een essentieel beroep gaat bleek nogmaals tijdens de coronacrisis. Massaal hingen mensen een wit shirt met daarop een rood hart voor de ramen om hun steun te betuigen. Maar hoe is dit belangrijke beroep eigenlijk ontstaan?
>In de zestiende eeuw waren de meeste Hollanders er nog heilig van overtuigd dat toverij bestond. Talloze vrouwen werden door buren of familieleden beschuldigd van toverij en een pact met de duivel. Ze zouden een kind hebben ziek gemaakt of een bierbrouwerij hebben stilgelegd. Voor zover bekend zijn er in Holland 275 vrouwen beschuldigd van toverij, waarvan er 96 strafrechtelijk zijn vervolgd. Wie waren deze vrouwen en wat stond hen te wachten?
>In de collectie van de Provinciale Atlas Noord-Holland bevinden zich honderden prentbriefkaarten, tekeningen en foto’s van mensen in klederdracht. Als je goed kijkt, zie je dat de vrouw altijd druk bezig is: met het eten bereiden, de kinderen verzorgen, de dieren eten geven, het huishouden doen of met kleding maken. Opvallend is dat op veel huiselijke tafereeltjes de vrouwen en de meisjes aan het breien zijn. Helemaal stilzitten was er niet bij. Ter ere van Internationale Vrouwendag op 8 maart zoomen we in op deze hardwerkende vrouwen uit de geschiedenis.
>Trijntje (Truus) van Keulen groeit op in de Jordaan. De overvolle arbeidersbuurt is een links bolwerk waar de communisten veel aanhangers hebben. Dit geldt ook voor de familie van Truus, die sterk antifascistisch is. Omdat de communisten ideologisch gezien de grote vijand zijn van de fascisten, vormen ze een gemakkelijk doelwit voor de nazi’s als Nederland in mei 1940 wordt bezet. Veel communisten gaan vrijwel meteen in het verzet.
>Voor de moderne mens klinkt het absurd. Dat je een huwelijk aangaat met iemand die je nog nooit in het echt hebt gezien. Vroeger was de verloving of het huwelijk op de eerste plaats geen romantische aangelegenheid, maar een bloedserieus contract. Met als voornaamste doel dat beide partijen ervan zouden profiteren. Maar wat als er nou een zee of een land tussen jou en je toekomstige huwelijkspartner zat? Dan kon je altijd nog ‘trouwen met de handschoen’. Maar wat hield dat precies in?
>Het lijkt zo goed te gaan, op koninginnedag 1952 in Bergen op Zoom. Het middagoptreden van koorddanseres Alice Williams verloopt vlekkeloos en ook ‘s avonds gaat alles aanvankelijk goed. Tot de slotact, waarbij de twintigjarige acrobate op een fietsje over het twaalf meter hoge koord rijdt, terwijl haar partner daaronder in een kleine trapeze hangt. Ze zijn nog maar anderhalve meter op weg als Alice haar evenwicht verliest. Haar partner valt met fiets en al in het vangnet, maar Alice komt op de rand van het net terecht en valt daarna op de straatstenen. “Daarna werd alles donker”, zegt ze later.
>Voor liefhebbers van stijlkamers en antiek meubilair is de groene slaapkamer in Paviljoen Welgelegen een pareltje. In dit historische vertrek, gewijd aan Lodewijk Napoleon, staat een prachtig Empire hemelbed. De koning van Holland was namelijk één van de markante bewoners van de buitenplaats. Ondanks dat zijn verblijf in ons land kort was, bleek zijn liefde voor Welgelegen blijvend. Hij noemde haar zelfs liefkozend zijn ‘pavillon’. Maar was dat ook het geval voor zijn vrouw Hortense en hun drie zonen?
>Aan het strand in Egmond aan Zee is het in de zomer heerlijk vertoeven. Wandelend op de boulevard langs de viskramen zie je hoe het dorp al eeuwenlang verbonden is aan de visserij. Dagjesmensen klimmen bij de vuurtoren de trap omhoog om van het mooie uitzicht te genieten. Hier op de Vureboetsduin staat een bijzonder bronzen beeld van een vissersvrouw: Het Vraauwtje van Derper. Ze kijkt uit over de zee, die gaf en nam. In de Eerste Wereldoorlog verloren 95 vissers uit Egmond aan Zee door zeemijnen het leven. Het Derper Vraauwtje is een eerbetoon aan de vele weduwen die achterbleven.
>Het buitenplaatsenlandschap langs de Vecht begint bij Slot Zuylen. Hoewel het kasteel een echte Utrechtse geschiedenis heeft, is het ontworpen door een Amsterdamse architect. Elke volgende generatie bewoners paste de inrichting vervolgens naar eigen smaak aan.
>Hendrickje kwam als dienstbode in de huishouding van Rembrandt van Rijn werken. Niet wetende dat ze een grote invloed op het leven en zijn werk zou gaan hebben.
>