Oneindig Noord-HollandBeleef de geschiedenis van jouw provincie
NL | EN

Vrouwen uit het verleden

Vrouwen hebben altijd zo’n vijftig procent van de wereldbevolking uitgemaakt. Toch weten we vooral de namen van mannen uit het verleden. Oneindig Noord-Holland toont verhalen van vrouwen uit de provincie. Vrouwen met idealen, talenten en onmisbare beroepen.

Verhalen

De Haarlemse klopjes: borduren en bidden

Bijna niemand kent nog de klopjes van Haarlem. De zestiende-eeuwse kloppengemeenschap en hun schuilkerk Sint-Bernardus bestaat al lang niet meer. Toch waren deze ongehuwde katholieke vrouwen in heel Nederland bekend vanwege hun prachtige borduurwerk op kerkelijke gewaden en ander kerkelijk textiel. Stille getuigen van de vele geduldige handen, die bidden door te borduren.

>

Het duel: op liefde en dood

Valentijnsdag is de dag van de romantische liefde… maar wie zegt dat dat altijd zonder slag of stoot ging? In talloze boeken en films komen we vechtende liefdesrivalen tegen. Met getrokken zwaarden gaan twee mannen elkaar te lijf tijdens een afgesproken duel. Vanaf het eind van de achttiende eeuw werd er liever geduelleerd met pistolen. Maar of het nu ging om een erekwestie of de liefde van je leven: het was een hoge prijs om te betalen.

>

Amsterdam heeft weer een vondelingenkamer

Amsterdam beschikt weer over een vondelingenkamer, waar radeloze moeders hun pasgeboren baby achter kunnen laten. Vondelingenkamers zijn een moderne variant van de vondelingenmolens die in vroeger eeuwen in kloosters werden gebruikt.

>

Wat kon je in de 19de eeuw kopen tegen menstruatieklachten?

‘De Russen zijn gekomen’, ‘de rode vlag wappert’, ‘de tomatensoep is overgekookt’. De omfloerste manieren waarop men vroeger over menstruatie sprak, zijn vele malen grappiger dan de ‘feestweek’ zelf. Ook in de 19de eeuw hadden veel vrouwen last van menstruatieklachten. Wat konden ze daar tegen doen?

>

Ver­kleed­par­tij voor de vrou­wen­zaak

Op 28 februari 1931 vond er een spektakel plaats in het Stedelijk Museum in Amsterdam. Een historische modeshow van heldinnen, georganiseerd door de feministes en Amsterdamse dames. Het was het adembenemende slotstuk van een campagne om in tijden van economische malaise fondsen te werven voor de internationale vrouwenbeweging.

>

‘Anna Maria Tesselschade’: twee dichteressen, één portret

Het Noord-Hollands Archief heeft onlangs de laatste hand gelegd aan het toegankelijk maken van de portrettencollectie van de Provinciale Atlas: een ‘galerij der beroemdheden’. Inmiddels zijn bijna 1000 portretten uit de recente geschiedenis doorzoekbaar. Daar behoren ook drie portretten van dichteressen Anna en Maria Tesselschade Roemers Visscher toe. Alhoewel – staan de zussen er wel echt op?

>

Margreet van Hoorn: Westfries romancière en bestsellerauteur

“Schrijven is voor mij geen vak, maar een manier van leven”. Dat blijkt wel uit het grote oeuvre van de Hoornse bestsellerauteur Margreet van Hoorn. Tijdens haar leven schreef ze 79 psychologische romans, waarvan meer dan een miljoen exemplaren zijn verkocht. Haar boeken waren uit het leven gegrepen, en raakten vele harten.

>

De Moedermavo: een onderwijsrevolutie uit Middenmeer

Het Noord-Hollandse dorp Middenmeer stond aan de wieg van een revolutie op onderwijsgebied. In 1975 startte daar de eerste ‘Moedermavo’. Een baanbrekend initiatief waardoor vrouwen die als meisje nauwelijks naar school hadden gekund, toch een diploma konden halen.

>

Koningin Juliana in Julianadorp

Straten, bruggen, scholen, ziekenhuizen, plantsoenen, torens en zelfs een fietsenbos. Naar de geliefde koningin Juliana (1909-2004) is heel wat vernoemd. Van alle leden van de koninklijke familie heeft zij de meeste straten op haar naam staan: in 2013 telde Nederland ruim 284 kilometer aan Julianawegen, -singels en -straten. Maar van de twaalf provincies heeft alleen Noord-Holland een heus Julianadorp, dat zijn geboortejaar deelt met de voormalige koningin.

>

Vrouwelijke schrijvers voor het voetlicht in Teylers Museum

Van paternalisme tot slutshaming. Vrouwelijke schrijvers uit de vroegmoderne tijd kregen het zwaar te verduren. In de tentoonstelling Spaar ze allemaal! in Teylers Museum worden deze verhalen – van vaak vergeten auteurs – voor het voetlicht gebracht.

>

Ra­dio­ac­tie­ve mode: stra­lend als nooit te­vo­ren

Marie Curie was één van die vrouwen waarvan je je afvraagt, hoe kreeg ze het toch allemaal voor elkaar? Twee Nobelprijzen op zak, twee dochters gebaard (waarvan er ééntje ook weer een Nobelprijs won), en zelfs op latere leeftijd liep ze er nog altijd stralend bij.

>

Hollandse Nieuwe: streekdracht in een nieuw jasje

In het Huizer Museum is de fototentoonstelling ‘Hollandse Nieuwe’ te zien. Fine art fotograaf Jackie B portretteert in deze serie Nieuwe Nederlandse vrouwen die geboren zijn in landen waar Nederland in het verleden (of heden) handelsbetrekkingen mee had. De serie bestaat uit achttien foto’s met vrouwen afkomstig uit dertien verschillende landen, waaronder Japan, Suriname, Somalië en Israël. Zij zijn gekleed in de traditionele dracht van hun (voor)ouders gecombineerd met accessoires uit de Nederlandse streekdracht. Dit levert nieuwe en verrassende beelden op. Oneindig Noord-Holland bezocht de tentoonstelling en ging in gesprek met fotograaf Jackie B.

>

Vrouwen in het waterschapsbestuur: doen of niet?

Op de foto zie je het bestuur van het Hoogheemraadschap van Zeeburg en Diemerdijk in 1921. En inderdaad, je ziet alleen mannen! Allemaal in pak, met stropdas of vlinderdas. Ongeveer de helft met hoed. In 1910, elf jaar voor het nemen van deze foto, speelde er een kwestie over het toelaten van vrouwen als bestuurslid van dit hoogheemraadschap. Daarover moesten de provincie Utrecht en Noord-Holland het eens worden…

>

Tesselschade kijkt al 150 jaar om naar de ander

Menig Haarlemmer kent Tesselschade alleen van de handwerkwinkel aan de Grote Houtstraat. De winkel, met ouderwets ijzeren uithangbord boven de onopvallende etalage, is al bijna even oud als de vereniging zelf. Sinds 1871 ondersteunt Tesselschade vrouwen bij het zelfstandig werken en studeren. De oudste vrouwenvereniging van Nederland maakt daarbij geen onderscheid, maar gunt ‘Elck syn waerom’.

>

12 mei: Internationale Dag van de Verpleging

Op 12 mei vieren we de Internationale Dag van de Verpleging. Op deze dag wordt er aandacht besteed aan verpleegkundigen en hun bijdrage aan de gezondheidszorg. Dat het om een essentieel beroep gaat bleek nogmaals tijdens de coronacrisis. Massaal hingen mensen een wit shirt met daarop een rood hart voor de ramen om hun steun te betuigen. Maar hoe is dit belangrijke beroep eigenlijk ontstaan?

>

Heksen en toverij

In de zestiende eeuw waren de meeste Hollanders er nog heilig van overtuigd dat toverij bestond. Talloze vrouwen werden door buren of familieleden beschuldigd van toverij en een pact met de duivel. Ze zouden een kind hebben ziek gemaakt of een bierbrouwerij hebben stilgelegd. Voor zover bekend zijn er in Holland 275 vrouwen beschuldigd van toverij, waarvan er 96 strafrechtelijk zijn vervolgd. Wie waren deze vrouwen en wat stond hen te wachten?

>

Girlpower! Vrouwen uit de Provinciale Atlas

In de collectie van de Provinciale Atlas Noord-Holland bevinden zich honderden prentbriefkaarten, tekeningen en foto’s van mensen in klederdracht. Als je goed kijkt, zie je dat de vrouw altijd druk bezig is: met het eten bereiden, de kinderen verzorgen, de dieren eten geven, het huishouden doen of met kleding maken. Opvallend is dat op veel huiselijke tafereeltjes de vrouwen en de meisjes aan het breien zijn. Helemaal stilzitten was er niet bij. Ter ere van Internationale Vrouwendag op 8 maart zoomen we in op deze hardwerkende vrouwen uit de geschiedenis.

>

Vrouwen in Verzet: Trijntje van Keulen

Trijntje (Truus) van Keulen groeit op in de Jordaan. De overvolle arbeidersbuurt is een links bolwerk waar de communisten veel aanhangers hebben. Dit geldt ook voor de familie van Truus, die sterk antifascistisch is. Omdat de communisten ideologisch gezien de grote vijand zijn van de fascisten, vormen ze een gemakkelijk doelwit voor de nazi’s als Nederland in mei 1940 wordt bezet. Veel communisten gaan vrijwel meteen in het verzet.

>

Trouwen met de handschoen

Voor de moderne mens klinkt het absurd. Dat je een huwelijk aangaat met iemand die je nog nooit in het echt hebt gezien. Vroeger was de verloving of het huwelijk op de eerste plaats geen romantische aangelegenheid, maar een bloedserieus contract. Met als voornaamste doel dat beide partijen ervan zouden profiteren. Maar wat als er nou een zee of een land tussen jou en je toekomstige huwelijkspartner zat? Dan kon je altijd nog ‘trouwen met de handschoen’. Maar wat hield dat precies in?

>

Acrobaat en goochelaar Alice bleef haar publiek verrassen

Het lijkt zo goed te gaan, op koninginnedag 1952 in Bergen op Zoom. Het middagoptreden van koorddanseres Alice Williams verloopt vlekkeloos en ook ‘s avonds gaat alles aanvankelijk goed. Tot de slotact, waarbij de twintigjarige acrobate op een fietsje over het twaalf meter hoge koord rijdt, terwijl haar partner daaronder in een kleine trapeze hangt. Ze zijn nog maar anderhalve meter op weg als Alice haar evenwicht verliest. Haar partner valt met fiets en al in het vangnet, maar Alice komt op de rand van het net terecht en valt daarna op de straatstenen. “Daarna werd alles donker”, zegt ze later.

>