3 min

Beeldje Malle Babbe

Foto: tasha/cc-by-sa/via Wikipedia

Beeldje Malle Babbe

Mythe ontrafeld

Onlangs is de werkelijke identiteit van Malle Babbe achterhaald. Zij is de Haarlemse Barbara Claes, een vrouw met een verstandelijk beperking, die in 1646 in het werkhuis werd vastgezet. Dat Malle Babbe iemand was die Frans Hals wellicht was tegengekomen in het werkhuis, waar ook zijn zwakzinnig zoon Pieter zat, was al langer bekend. Floris Mulder, conservator van Museum Het Dolhuys in Haarlem, ontdekte dat zij in werkelijkheid Barbara Claes heette, en wegens haar verstandelijk beperking in het werkhuis geplaatst werd.

Frans Hals, Malle Babbe (1635)

Foto: Gemäldegalerie Staatliche zu Museen, Berlin (cc-by-nc-sa)

Frans Hals, Malle Babbe (1635)

Geschilderde stereotypen

Frans Hals schilderde de meeste portretten in opdracht. Maar een schilderij als dat van Malle Babbe is waarschijnlijk niet in opdracht gemaakt, maar voor de vrije markt. Hij verkocht dergelijke schilderijen via veilingen en loterijen zoals die gehouden werden in kroegen en herbergen. Ze zorgden voor de nodige aanvulling op zijn inkomsten, wat nodig was omdat hij een groot gezin had te onderhouden. Zo schilderde hij ook lachende kinderen, vissersjongetjes. In deze schilderijen voor de vrije markt was Frans Hals niet gebonden aan eisen van opdrachtgevers en past hij zijn ‘grove’ en snelle manier van schilderen nog vrijer toe dan in zijn portretten. Ook in het schilderij van Malle Babbe zijn de ‘grove’ penseelstreken goed te zien. Het kant van haar kraag bestaat uit snel getoetste, brede penseelstreken, en in het gezicht zijn de kleuren onvermengd naast elkaar gezet.

Frans Hals, Vissersjongen (circa 1630)

Foto: {{PD-Art|PD-old-100}} by National Gallery of Ireland, Dublin

Frans Hals, Vissersjongen (circa 1630)

Paar gulden per schilderij

De schilderijen brachten in de vrije verkoop niet heel veel geld op. Er zijn enkele archiefdocumenten van veilingen bekend waaruit blijkt dat voor dergelijke genreschilderijtjes van Frans Hals zo’n tien tot twintig gulden betaald werd. Ook in de eerste twee eeuwen na Hals dood waren de schilderijen van Hals niet heel erg veel waard. In de 18de eeuw werd een Malle Babbe van Hals verkocht voor f 9,50. In 1867 werd het verkocht voor f 1660,00. Door de toenmalige eigenaar werd het schilderij nagelaten aan het Berlijnse museum, waar het tegenwoordig voor miljoenen verzekerd is.

Hitsingle berust op misverstand

Het historische personage Malle Babbe kreeg grote bekendheid door de gelijknamige hitsingle van Rob de Nijs. In 1975 stond het nummer enkele maanden in de Top40. De tekst van het liedje was van Lennaert Nijgh en Boudewijn de Groot zette de tekst op muziek. Opmerkelijk detail is dat Lennaert Nijgh zich door een ander schilderij van Hals had laten inspireren, namelijk het ‘Zigeunermeisje’ uit het Louvre. Nijgh had namelijk een mooie jonge meid in gedachte zoals op het Louvre schilderij staat afgebeeld. Heel anders dan de oude, gekke vrouw op het schilderij uit de Gemäldegalerie in Berlijn waarop de echte Malle Babbe te zien is. Deze ‘Malle Barbara’ woonde in het Haarlemse Dolhuys, een werkhuis voor verstandelijk beperkte mensen. Recent archiefonderzoek wees uit dat Barbara Claes, zoals haar echte naam luidt, daar van 1646 tot 1666 heeft verbleven.Wil je meer weten over de schilderkunst in de Gouden Eeuw? Bekijk hier de openingstijden van het Frans Hals Museum en plan je bezoek.

Publicatiedatum: 26/08/2013