Noord-Holland barst van de sterke verhalen: legenden, griezelverhalen en onverklaarbare mysteriën. Sommigen te mooi zijn om waar te zijn en sommigen te waar om mooi te zijn.
Op de puibalk van het achttiende-eeuwse huis Nieuwvaartje 8 in Edam zijn voorstellingen te zien van het ‘Purmer Zeewijf’. De afbeeldingen zijn zowel in het hout gesneden als erop geschilderd met bijbehorende teksten.
>
3 min
1915 – Aardedonker was het op de Vuurlijn. Het grind knarste onder de laarzen van soldaat V. Hij was van Fort De Kwakel op weg naar het Fort aan de Drecht. Bij de opstelplaats voor het geschut boog hij af en vervolgde zijn weg over het Zijdelveld. Halverwege kwam hij een angstige bewoner tegen. “Het spookt op het kerkhof”, zei deze, “een dwaallicht danst over de zerken”.
> 2 min
Het valt niet mee iets te weten te komen over iemand die leefde in het midden van de 16e eeuw. Dat geldt te meer als hij of zij niet invloedrijk is geweest. Peter van Schaik vertelt in zijn historische column voor rtvAmstelveen toch een Amstelvener opgespoord te hebben die in de archieven sporen heeft nagelaten: Aernt Cuijper de schout van Nieuwer-Amstel die werd opgepakt.
> 3 min
Wie is de burgemeester van Wesel? ‘Ezel, Ezel’. Toch ligt het echobos niet aan de rand van Wesel, maar aan de westrand van Muiderberg. Zou de burgemeester van Muiderberg dan meneer Erg zijn? Het is te vragen aan de echomuur in het echobos. Helaas zal de muur niet antwoorden, want de muur geeft een ‘gelijksprekende echo’ en hij versterkt slechts het geluid. Dit geluid lijkt uit de grond te komen. Hoe dit komt, is niet bekend.
> 1 min
Het kan spoken langs de kust van de Noordzee, vraag het maar aan de inwoners van de kustgebieden. En met elke storm is het weer spannend wat er allemaal op het strand aanspoelt.
> 7 min
“Achteruit!” De wachters van de schout brulden de woedende arbeiders toe. Glasscherven vlogen in het rond en er vielen rake klappen. Met geweld slaagden de Amsterdamse schout en zijn mannen erin om de arbeiders naar buiten te drijven. Het meubilair van het Engelsche Koffiehuis in de Amsterdamse Kalverstraat was kort en klein geslagen en de aanwezige actiënhandelaren waren er slecht aan toe. Ze waren mishandeld en erg geschrokken, maar door de tussenkomst van de schout en zijn wachters waren er tenminste geen doden gevallen. Deze rellen op 5 oktober 1720 maakten deel uit van de eerste grote internationale kredietcrisis. Dit arbeidersprotest werd de Actiepest genoemd, alsof ze vernoemd was naar de Zwarte Dood, door de snelheid waarmee ze zich verspreidde door het hart van de stad. De handelaren in actiën (aandelen) hadden de crisis veroorzaakt en werden daarvoor gestraft door de boze arbeiders. Het begon allemaal enkele jaren eerder in Frankrijk, waar één man bijzonder veel invloed wist te verwerven op de financiële markten.
> 13 min
Op Begraafplaats Karssenhof (Binnenweg, Ouderkerk aan de Amstel) staat een merkwaardig grafmonument. Het staat aan de zuidrand van de begraafplaats. Een afgebroken zuil van rood graniet op een sokkel met op de voorkant deze moeilijk leesbare tekst: “Hier rusten Jacob Rijerkerk Gem. Veldwachter en Teunis Prins Rijksveldwachter overleden tengevolge hunner plichtsvervulling”. Op de zijkanten staan ook teksten gebeiteld: “Eenige vrienden van Ouder en Nieuwer Amstel” en “Afd. N.H. Alg. Ned. Politiebond”. Wat is er gebeurd?
> 3 min
Het leven zat de weduwe Koopmanschap niet mee. Over haar belevenissen vertelt Peter van Schaik in zijn historische column voor rtvAmstelveen.
> 4 min
Winter 1573. De Spaanse troepen gaven hun pogingen Holland terug te winnen niet op. In die pogingen kregen Waterland en de Zaanstreek het zwaar te verduren. Een Westzaner besluit met zijn oude slechtlopende moeder te vluchten…
> 6 min
Dit verhaal speelt in Huizen in het jaar 1514. Huizen was een klein arm boerendorp. Op zekere dag vestigde zich een vreemde boer in het dorp. Met zijn paard en drie koeien betrok hij de grootste boerderij in het dorp. De arme Huizers, die zelf geen koeien hadden, wisten niet wat ze zagen.
> 2 min
De Tafelberg is het hoogste punt van het Gooi. Vanuit de Tafelberg kon je tot ver in de omgeving kijken. Op de arme zandgronden rond de Tafelberg groeide niet veel. ’s Avonds vertelden de erfgooiers rond het vuur elkaar spannende vehalen. Een van die verhalen ging over de verdwenen boerendocher Machteld.
> 3 min
Uit op wraak voor zijn ontslag en verlangend naar de baan van de 84-jarige Willem Markus, had Johannes Jacobus Beek besloten om Markus te vermoorden. Hij had reeds via zijn zwager rattenkruid in handen gekregen. Op 28 september 1910 bracht Beek zijn uitgedachte plan ten uitvoer. Aan de hand van zijn latere bekentenis op 4 oktober, en getuigenverhoren op 5 oktober kunnen we goed de uitvoering van zijn daad reconstrueren.
> 2 min
Peperstraat 16 was in 1910 het woonadres van woonhuis van het gezin van fabrieksarbeider Jacob Appelman. Het gezin had het niet breed. Geld om kinderen na de lagere school verder te laten leren was er in die tijd voor veel mensen niet. Jongens gingen in de leer bij een baas om een beroep te leren, meisjes gingen vaak ergens als hulp in de huishouding in dienst. Als “dienstbode”, heette dat vroeger.
> 3 min
In het “Statenlogement” logeerden ooit de belangrijkste regenten van “West-Friesland en het Noorderkwartier”, wanneer zij voor vergaderingen in het “Statencollege” (thans Westfries Museum) in Hoorn bijeen kwamen. Tijdens de Bataafse Republiek veranderde het gebouw van functie. Het stadbestuur werd hier gevestigd en zou hier blijven tot de jaren zeventig van de twintigste eeuw.
> 3 min
Nadat de Burgemeester was geinformeerd over de verduistering van 135 gulden door gemeentebode en marktmeester Johannes Beek, werd Beek ontslagen. Beek voelde sinds zijn ontslag een enorme wrok tegen Markus. Markus had hem gezegd ten overstaan van zijn vrouw en dochter dat als hij gestolen geld binnen 48 uur zou terugbetalen hij hem niet zou verraden, wat hij toch had gedaan. Het ontslag bij de gemeente was voor Beek een grote inkomensachteruitgang. Hij werd dit thuis vaak verweten, en schijnt met zelfmoordplannen rondgelopen te hebben. Zijn wroeging over zijn daad sloeg uiteindelijk om in toenemende haatgevoelens tegen Markus. Na het lezen van een roman waarin iemand om het leven werd gebracht door vergiftiging, besloot hij Markus te vergiftigen. Beek hoopte ook, na de dood van Markus, nog in aanmerking te komen voor zijn baan van afslager van onroerend goed.
> 1 min
Op de plek waar tegenwoordig het Amrâth Hotel staat, stond ooit het gebouw van de Arrondissementsrechtbank Alkmaar, met daarbij het Huis van Bewaring. Hier speelde zich het eerste hoofdstuk af van de strafzaak tegen Johannes Jacobus Beek, de man die een vergiftigde taart had gestuurd aan zijn vroegere collega Willem Markus, gemeentebode en marktmeester te Hoorn. Alleen diens 86-jarige echtgenote Maria Musman en een dienstmeisje aten van de taart, waarna mevrouw Markus overleed.
> 3 min
De Hoornse Taartmoord deed in 1910 in heel Nederland veel stof opwaaien. Dat kwam uiteraard door de daad zelf, die de dood van een hoogbejaarde vrouw tot gevolg had. Misschien speelde ook een rol dat de moordenaar, de 64-jarige Jacobus Johannes Beek uit Hoorn, zo planmatig te werk was gegaan. Hij had de taart in Haarlem gekocht bij een nog maar net geopende banketbakker, waar niemand hem kende. Nadat hij in een Haarlems café arsenicum in de taart had gedaan en een verpakking daar omheen, ging hij naar Amsterdam. Daar schoot hij om vijf uur ’s middags op straat een jongen aan, die hij het pakket liet afleveren bij Van Gend & Loos. Als naam en adres van de afzender werd genoteerd: Markus, Nieuwezijds Voorburgwal. Om tien uur ’s avonds ging Beek met de trein terug naar Hoorn.
> 2 min
Op 29 september 1910 werd op de Grote Oost 75 kort na het middaguur een pakketje bezorgd. Dit was het huis van de 84-jaar geworden Willem Markus en zijn vrouw Maria Markus Musman. Willem Markus was op 8 september 1826 geboren in Amsterdam. Later verhuisde hij naar Hoorn, waar hij in 1852 trouwde en een gezin stichtte. Met zijn eerste vrouw kreeg hij twee zoons en een dochter. Zijn eerste vrouw overleed in1879. In1884, op 58 jarige leeftijd, hertrouwde hij met de toen 60 jarige weduwe Maria Musman.
> 2 min
Grote Noord 14 is het adres waar de dader van de taartmoord, Johannes Jacobus Beek, een eigen winkel had. Beek was in1847 in Hoorn geboren. Hij werd winkelier. Zijn eerste echtgenote overleed op jonge leeftijd, waarna hij in hertrouwde 1876 met Grietje Rienksma. Zij kregen vier zoons en twee dochters. In 1880 ging Beek naast zijn winkel bij de gemeente werken als “ambtenaar ter gemeentesecretarie” waar hij later ook ontvanger van de waaggelden werd. Beek bleek echter niet integer: in 1901 werd hij wegens “oneerlijke handelingen” uit beide functies ontslagen.
> 3 min
In september 1910 werd bij de familie Markus aan de Grote Oost in Hoorn een vergiftigde taart bezorgd. Het beoogde slachtoffer Willem Markus overleefde de aanslag. Voor zijn vrouw werd de taart echter fataal, zij overleed in de nacht daarop. Het 14-jarige dienstmeisje werd ernstig ziek. Deze gebeurtenis in Hoorn zou niet alleen ingrijpend zijn voor de familie van het slachtoffer, maar ook voor de Nederlandse rechtspraak.
> 3 min