3 min

Johannes Jacobus Beek, de dader van de Hoornse Taartmoord, kwam in 1880 in gemeentedienst als “derde ambtenaar ter secretarie”. Gemeentebode en marktmeester Willem Markus, de man die hij 30 jaar later wilde vergiftigen, moet hij toen hebben leren kennen. In 1899 werd Beek wegens “oneerlijke handelingen” ontslagen als ontvanger van de waaggelden en in 1901 ook ook als ambtenaar ter secretarie. Toevallig kwam juist in die tijd een collega-gemeentebode en -marktmeester van Markus te overlijden. Ondanks zijn eerdere misstappen werd Beek in de vacante functie benoemd. Sindsdien waren hij en Willem Markus naaste collega’s. Als bode werkten zij in het gemeentehuis, als marktmeesters waren zij belast met de inning van marktgelden op jaarmarkten (kermis!) en weekmarkten, met uitzondering van de veemarkten, de donderdagse kaasmarkt en de zaadmarkt. In 1906 en 1907 ging Beek tijdens twee ziekteperiodes van Markus opnieuw in de fout. Eerst nam hij uit een kastje in de bodekamer geld weg, dat aan hen beide toebehoorde. Het volgende voorjaar, toen Markus de ontvangsten voor de kermis controleerde, viel hem op dat er minder plaatsgelden waren geïnd dan in andere jaren. Markus vertrouwde de zaak niet en ontdekte dat de houders van een oliebollenkraam, een draaimolen en een “luchtschommel” in totaal ƒ 135,- per postwissel aan Beek hadden overgemaakt. Deze moest bekennen dat hij het geld had achtergehouden. Met behulp van zijn zoon wist hij het bedrag nog wel aan te zuiveren, maar het geduld van burgemeester en wethouders was op. Beek werd op 17 mei 1907 uit gemeentedienst ontslagen.

Het Statenlogement deed tussen 1796 en 1977 dienst als stadhuis en politiebureau. Markus en Beek werkten hier samen. (Westfries Archief foto-7225 )

Na de tragische gebeurtenissen van 1910 beweerde Beek dat Markus hem in 1907 een streek had geleverd. Markus zou Beek in aanwezigheid van diens echtgenote en een dochter twee dagen de tijd hebben gegeven om de tekorten aan te zuiveren. Alhoewel dat dankzij een zoon van Beek lukte, had Markus de malversaties toch aan de burgemeester gemeld. Vanwege de gebroken belofte, het ontslag en een grote inkomensachteruitgang koesterde Beek diepe haatgevoelens tegen zijn oud-collega. Het eerste verhoor na zijn arrestatie vond plaats op de plek waar Beek jarenlang had gewerkt: Nieuwstraat 23. Tot 1921 was hier behalve de gemeentesecretarie namelijk ook het politiebureau met arrestantenlokaal gevestigd. Beek kon worden opgepakt dankzij een gouden tip van een stadgenoot. De 45-jarige Carel Engel legde op 3 oktober voor de officier van justitie in Alkmaar een belastende verklaring af over Beek en noemde diens wrok tegen Markus een publiek geheim. Op maandagmiddag 4 oktober liep Beek nog mee in de begrafenisstoet van mevrouw Markus. Dit leidde tot extra grote verontwaardiging toen nog diezelfde dag bekend werd dat hij was gearresteerd. Het nieuws ging als een lopend vuurtje door de stad en al spoedig verzamelde zich een grote menigte voor het stadhuis. Beek legde al spoedig een volledige bekentenis af. Op dinsdag 5 oktober werd hij onder enorme publieke belangstelling in een rijtuig gezet om, zo dacht iedereen, in Hoorn op de trein naar Alkmaar te worden gezet. Het rijtuig ging echter het station voorbij reed en door tot halte Bobeldijk, achtervolgd door vele nieuwsgierigen, de meeste per fiets. Onder luid gejoel stapte de verdachte daar op de trein. Enkele woedende toeschouwers probeerden hem nog te lijf te gaan, maar werden tegengehouden door de aanwezige politie. Beek zou zijn geboortestad niet meer terugzien.

Nieuwstraat met rechts het Statenlogement (stadhuis) en links op de achtergrond de Grote Kerk, 1784. Foto van schilderij van Isaak Ouwater. Collectie Westfries Archief.

Auteurs: Richard Sandbrink en Jan de Bruin

Publicatiedatum: 24/10/2011