Sterke verhalen

Verhalen

Daar zaten zeven kikkertjes

“Daar zaten zeven kikkertjes, al in een boerensloot. De sloot was toegevroren, ze lagen hallef dood. Ze kwekten niet, ze kwaakten niet, van honger en verdriet.” Je hebt vast ergens een boekje met oude rijmpjes en versjes of kinderliedjes liggen waar deze negentiende-eeuwse klassieker in staat. Het is een vrij triest kinderliedje, waar de ‘zeven kikkertjes’ flink te lijden hebben in de koude winter en van de honger niet meer kwaakten. Echter, anders dan je in de meeste ‘Ben je boos? Pluk een roos’- boekjes leest, is ‘Van honger en verdriet’ niet de laatste regel. Ken jij de volledige tekst nog?

> 2 min

Luilak, beddezak

“Luilak, beddezak, staat om negen uren op, negen uren, half tien, dan kan men de luilak zien!” De ene keer slaap je er doorheen, de andere keer wordt je gedwongen een speltje die tussen de drukker van de elektrische deurbel is gestopt, weg te halen. ‘Luilak’ is een typisch Nederlands liedje dat traditioneel bij het gelijknamige volksgebruik of kwajongensfeest wordt gezongen om langslapers op de zaterdagochtend voor Pinksteren te bespotten en uit hun schoonheidsslaap te wekken.

> 3 min

Jan Huygen in de ton

“Jan Huygen in de ton, met een hoepeltje erom, Jan Huygen, Jan Huygen, en de ton die viel in duigen.” Kinderen staan hand in hand in een kring en vormen zo als het ware een ton. Tijdens het zingen van het traditionele Hollandse kinderliedje blijven ze met enige vaart doorhuppelen tot de ton in duigen valt. De handen worden losgelaten en iedereen laat zich als duigen op de grond vallen, “In duigen, in duigen, en de ton die viel kapot”. Misschien ken je het kringdansje nog wel van vroeger, maar weet je ook waarover je zong? Wie is die Jan Huygen eigenlijk en waarom zit hij in een ton?

> 2 min

Schuitje varen, theetje drinken

“Schuitje varen, theetje drinken, varen we naar de overtoom, drinken we zoete melk met room, zoete melk met brokken, kindje mag niet jokken.” Wie kent dit deuntje niet? ‘Schuitje varen’, is een van de vele (bijna 800!) klassieke, anonieme kinderliedjes en bakerrijmpjes die in de negentiende eeuw door de Nederlandse wetenschapper, Johannes van Vloten, in een kinderliedboek werden verzameld. Maar wat is een overtoom? En wat hebben het schuitje, de thee en de zoete melk met room ermee te maken?

> 2 min

Boter op je hoofd hebben

“Die in een glazen huisje woont, moet met geen steenen gooien of geen steen op zijn buurmans dak werpen, wie lijdt aan het een of ander gebrek, heeft geen recht het een ander te verwijten”, schreef spreekwoordenexpert F. A. Stoett in zijn ‘Nederlandsche spreekwoorden, spreekwijzen, uitdrukkingen en gezegden’. Wie boter op zijn hoofd heeft, kan behoorlijk wat aan te merken hebben op anderen, maar is zelf bepaald niet onschuldig. Wat is de overeenkomst tussen ‘boter op je hoofd’ en schuldig zijn? En waar komt de uitdrukking vandaan?

> 2 min

De kogel is door de kerk

Na lang twijfelen is een besluit genomen, met andere woorden: ‘de kogel is door de kerk’. Een uitdrukking die al sinds de achttiende eeuw bekend is. De eerste vermelding kun je vinden in het spreekwoordenboek van theoloog en letterkundige Carolus Tuinman, maar waar de uitdrukking exact vandaan komt, is onzeker.

> 2 min

Een oogje in het zeil houden en een bezem in de mast voeren

Voorzichtige schippers houden geregeld een oogje in het zeil en zeevaarder en luitenant-admiraal Maarten Harpertszoon Tromp zou een bezem aan de mast hebben gebonden na een overwinning op de Engelsen in 1652. Veel spreekwoorden en gezegden vinden hun oorsprong in de Nederlandse zeegeschiedenis. Het is dan ook geen wonder dat de zeventiende-eeuwse schrijver Carolus Tuinman in zijn boek over de oorsprong van spreekwoorden een groot hoofdstuk besteed aan enkel de gezegdes die te maken hebben met schepen, zeeslagen, piraten, zeilen en masten.

> 3 min

Ieder huisje heeft zijn kruisje

Noord-Holland kent vele ‘huisjes’ in allerlei unieke bouwstijlen. De markante gevels van steden als Haarlem en Amsterdam, de kenmerkende houten huisjes uit Zaandam en de typisch Noord-Hollandse stolpboerderijen geven het landschap al eeuwenlang kleur. Er hebben zich door de geschiedenis heen vele levensverhalen in afgespeeld. Elk huis heeft zijn verhaal en elk huis kent zijn lijden; overal mankeert wel iets. Oftewel, ieder huisje heeft zijn kruisje.

> 3 min

Door de mand vallen

De waarheid is anders dan gedacht. Miljoenenjuffouw Jaantje Struik, een van de beroemdste oplichtsters uit de Nederlandse geschiedenis, viel door de mand na een conflict met een juwelier. Ze wist vele miljoenen af te troggelen, maar eindigde als bedelaarster. Als iemand ‘door de mand valt’, betekend dat hij of zij is ontmaskerd als leugenaar, bedrieger, dief, domoor etc. Diegene blijkt dan als het ware ‘van lager niveau’ te zijn dan de buitenwereld tot dan toe had verwacht. Maar waar komt deze uitdrukking vandaan? En wat heeft die mand ermee te maken?

> 2 min

Waterlands bijgeloof

Vrijdag de dertiende, onder een ladder door lopen, spiegels breken en binnenshuis een paraplu openen: allemaal brengers van ongeluk als je bijgelovig bent. De volgende vijf verhalen komen uit Waterland, een streek in Noord-Holland. Deze regio kent een rijke traditie van mythen, sagen en bijgeloof.

> 4 min

Halloween: iets van de laatste tijd?

Het lijkt erop dat het zoete Sint Maarten een concurrent heeft gekregen. Een kleine twee weken vóór kinderen met hun zelfgemaakte lampionnen langs de deuren gaan en een liedje zingen om snoep te halen, worden steeds vaker de verkleedkleren uit de kast getrokken voor Halloween. Het griezelfeest is lang niet zo groot als in Noord-Amerika maar wordt wel met veel enthousiasme, onder andere van bedrijven, omarmd. Sommigen noemen het feest een symptoom van de amerikanisering van Nederland. Maar waar komt dit feest eigenlijk vandaan?

> 3 min

De Stadhuistoren van Haarlem

Wel eens omhoog gekeken en gezien welke windvaan er op de toren van het Stadhuis van Haarlem staat? Dat is een zeemeermin!

> 2 min

De kogel is door de (Sint Bavo)kerk

Dagen of wekenlang heb je gepiekerd, maar eindelijk is de beslissing genomen. Velen zullen zeggen dat ‘de kogel door de kerk is’. De uitdrukking wordt al honderden jaren gebruikt. Maar waar komt deze eigenlijk vandaan? Een gangbaar antwoord is te vinden als we in de geschiedenisboeken van de Haarlemse Sint Bavokerk duiken.

> 2 min

De Zeemeermin van Edam

De wind giert langs de huizen, regen klettert op de daken en het water beukt tegen de dijken van het dorpje Edam aan de Zuiderzee in het jaar 1403. De storm slaat een gat in de dijk en op de woeste golven wordt een vreemd zeewezen het Purmermeer ingedreven. Als de storm gaat liggen, wordt het gat in de dijk direct gedicht. Reddeloos zwemt het wezen, dat een zeemeermin blijkt te zijn, rondjes door het meer. Ze kan geen kant op.

> 2 min

Het spook van de Zeedijk

In juli 1753 klonk er een ijselijk gekerm, geklaag en geschreeuw over de Zeedijk in Amsterdam. De buurtbewoners lagen bibberend in hun bed. Huiszoekingen door de schout en zijn rakkers liepen op niets uit. Precies een eeuw later, in 1853, klonk op dezelfde plek opnieuw geluid. “Alsof een smartelijke stem door een scheeproeper schreeuwde”. Opnieuw was er geen bron van het geluid te vinden. Wat is de oorsprong van het enge geluid, dat tot twee keer toe over de Zeedijk klonk?

> 3 min

Het leven van Anton Pieck (1895-1987)

Anton Pieck is een Nederlandse illustrator, tekenaar, schilder en graficus. Zijn grootste werk kent iedereen: het sprookjesbos van sprookjespark ‘de Efteling’ in Kaatsheuvel. Het oeuvre van tekenaar Anton Pieck is echter vele malen groter en dat weet iedereen wel. Veel Nederlanders hebben ook ander werk van de illustrator gezien, al was het maar op een kalender of postkaart. Over het leven van Anton Pieck zelf is minder bekend, dus bij dezen het verhaal achter de ontwerper van het sprookjesbos.

> 4 min

‘Dat Palinkje zal een staartje hebben!’

Rond 1885 beleefde de Amsterdamse Jordaan een aantal roerige jaren. Tussen 1885 en 1887 moest de politie maar liefst 15 keer de hulp van het leger inschakelen.

> 3 min

De begraafplaats en de ‘Heidense Kapel’ van Stroe op Wieringen

De hoogte, gelegen naast de driesprong Bierdijkerveldweg, Stroeërweg en Smerperweg, behorende tot het buurtschap Stroe, is sinds mensenheugenis een mystieke plek.

> 1 min

De verdwenen Heilig Bloedkapel in Zanegeest

De hosties die in 1421 in Zanegeest, een buurtschap bij Bergen, in een kelk aanspoelden tijdens de Sint-Elizabethsvloed, waren afkomstig uit de kerk van Petten. Nadat het zeewater waarmee de hosties waren doordrenkt in de parochiekerk van Bergen in een bloedachtige stof waren getransformeerd, werd dit als een wonder gekenmerkt en werd Bergen een bedevaartsoord.

> 1 min

Trijntje Keever: lang en gelukkig?

‘Hé daar, koud boven?’ Dat moet de Edamse Trijntje toch wel vaak hebben gehoord; met haar lichaamslengte van 254 cm torende ze immers boven alles en iedereen uit. De ziekte waaraan zij leed, was waarschijnlijk acromegalie. In haar tijd, de zeventiende eeuw, een bezienswaardigheid, die op de kermis moest worden tentoongesteld.

> 2 min