2 min

Daar kan best een spekkoek in

In de verzameling van Johannes van Vloten staan meerdere versies van het liedje ‘Schuitje varen, theetje drinken’. Hierin staat nog meer, soms bizarre, informatie over waar het schuitje nu daadwerkelijk heen vaart. Bijvoorbeeld:

“Schuitje varen, theetje drinken, blommetjes plukken, bestje met krikken, dom, dom, dom. Dan gaan we naar den overtoom, daar drinken we zoete melk met room, zoete melk met brokken. Tien slaat de klokke; En als de klokke tien slaat, dan komt de klapperman op straat. Elf uren, elf uren, de meisjes moeten schuren, de jongens moeten water halen, achter bij de buren.”

Of:

“Schuitje varen, theetje drinken, bloempjes plukken; Bestje met de krukken, tollen, tollen over de zee; Breng een schuitje met appeltjes mee. Tien, tien ure, de meisjes moeten schuren, de jongens moeten water halen, de kippetjes moeten drinken. Hier een stoel en daar een stoel, op iederen stoel een kussen; Meisje houd je kinnebak toe, of ik sla er een pannekoek tusschen je kin, daar kan best een spekkoek in.”

Pentekening van het klassieke kinderliedje ‘Schuitje varen, theetje drinken’

Speelreisje naar de overtoom

Niet alleen Van Vloten, maar ook de taalkundige en lied- en verhalenverzamelaar Gerrit Jacob Boekenoogen (1868-1930) heeft zich op het bekende liedje gestort en kwam in 1893 in tijdschrift De Gids met een verklaring, die Elsevier in 2008 voor ons herhaald in het artikel ‘Wat onze kinderen zingen’.

‘Schuitje varen, theetje drinken’ verwijst naar zogenaamde ‘speelreisjes’ die in de achttiende eeuw door Amsterdammers werden gemaakt naar de ‘pleziertuinen’ aan de overtoom. Een overtoom was een waterbouwkundige constructie die aan de ene kant voor het op peil houden van het vaarwater zorgde en aan de andere kant geschikt was om schepen over te zetten van het ene pand aan het kanaal, naar een ander hoger of lager gelegen pand. Daarbij werd vaak gebruik gemaakt van een spil met enorme draaiwielen. De schuiten konden dan met behulp van kettingen of touwen, over de overtoom, naar het andere water worden getrokken.

De Overtoom is ook een straat in Amsterdam die haar naam dankt aan een overtoom over een dam bij de Schinkel in de zestiende eeuw. Langs de Overtoomseweg waren in de achttiende eeuw pleziertuinen, buitenhuizen, theaters en meer vermaak te vinden. Het zou dus zomaar kunnen dat niet in het schuitje, maar bij de overtoom in een pleziertuin, een kopje thee en zoete melk met room werden genuttigd. “En als de klokke tien slaat”, dan sloten de stadspoorten.

Auteur: Liza Koppenrade

Bronnen

• Van Vloten, Schuitje varen, theetje drinken
• Overtoom
• Wat onze kinderen zingen
• Gerrit Jacob Boekenoogen

Publicatiedatum: 16/03/2016