De Zeemeermin van Edam

De wind giert langs de huizen, regen klettert op de daken en het water beukt tegen de dijken van het dorpje Edam aan de Zuiderzee in het jaar 1403. De storm slaat een gat in de dijk en op de woeste golven wordt een vreemd zeewezen het Purmermeer ingedreven. Als de storm gaat liggen, wordt het gat in de dijk direct gedicht. Reddeloos zwemt het wezen, dat een zeemeermin blijkt te zijn, rondjes door het meer. Ze kan geen kant op.

2 min

De Meermin van het Purmermeer. Bron: VHP.

Na een aantal dagen vaart een groep melkmeisjes met een schuitje over het meer. Ze schrikken zich een hoedje als ze de meermin zien rondzwemmen, maar zetten zich al snel over hun angst heen. Met geweld overmeesteren de melkmeisjes haar en trekken de zeemeermin aan boord in hun schuit. Eenmaal aangekomen in Edam wordt ze ontdaan van het groene wier op haar lichaam, gewassen, gevoed en gekleed. Ook wordt de meermin bewaakt, want het liefst zou ze terugspringen in de zee.

Zeemeermin van Edam, 1403, Anoniem, 1784 – 1786. Rijksstudio van het Rijksmuseum Amsterdam.

De Edammers laten haar echter niet gaan en van heinde en verre komen er mensen om het vreemde wezen te aanschouwen. Ook de bewoners van de machtige stad Haarlem komt het verhaal van de zeemeermin ter oren, en zij dienen een officieel verzoek in om haar voortaan in hun stad te mogen tonen. Dit verzoek wordt ingewilligd en de meermin wordt overgebracht naar Haarlem, waar zij leert spinnen en bekeerd wordt tot het christendom. Ze sterft hier en wordt begraven als een respectabel christenmens. De zeemeermin van Edam verlangde echter altijd terug naar de zee.Het verhaal over de zeemeermin is een sage die op vele verschillende manieren is verteld en in diverse variaties terug te vinden is in oude overleveringen. Er is echter een element dat blijft terugkomen: de storm die in 1403 woedde in Edam. Het noodweer is het enige vaststaande feit in deze sage. Ook is er een eeuwenoude afbeelding van de zeemeermin terug te vinden in de Grote Kerk van Edam.

De gevelsteen van de zeemeermin in een huis aan het Jan Nieuwenhuizenplein in Edam. Bron: Wikimedia Commons.

Op de gevelsteen van een huis aan het Jan Nieuwenhuizenplein in Edam is de meermin afgebeeld, evenals in het stadswapen van de Purmer. Hierop staan twee melkmeisjes die een schild dragen. Op dit schild is de meermin te zien, terwijl zij aan het spinnen is. Ondanks dat haar bestaan zeer onwaarschijnlijk is, hoort de zeemeermin van Edam bij de historie van het stadje, evenals de scheepsbouw, haringvisserij en kaas.

Auteur: Eva Bleeker