Onze provincie kent een hoop bekende en minder bekende musea, die we op Oneindig Noord-Holland graag in het zonnetje zetten.
Hoezo, een gekozen burgemeester? Het beroep van schout, hoofd van het dorpsbestuur en de politie, was in het begin van de negentiende eeuw gewoon te koop. Dit blijkt uit de aankoopakte van Jan Hendrik Habermehl die op 3 juli 1806 voor tweeduizend gulden het herenhuis, met stalling, erf en grond, aan de Achterbaan 82 te Huizen kocht. Daarnaast kocht hij voor drieduizend gulden het ambt van schout.
>"Hé, die herken ik nog! Dat was me toch wat hè?" Een oude man met rollator komt vrolijk aanrollen tussen de vitrines met voedselbonnen en afscheidsbrieven, gegooid uit de trein die duizenden joden naar Auschwitz bracht. In het Verzetsmuseum herleven de herinneringen aan de Tweede Wereldoorlog.
>Het Frans Hals Museum is gevestigd in een gebouw dat zijn ontstaan dankt aan een rederijkersfeest: het Landjuweel uit 1606. Op initiatief van de Haarlemse rederijkerskamer De Pellicaen (beter bekend onder zijn motto: ‘Trou moet Blycken’) werd een feest georganiseerd ten bate van het oudemannenhuis. Met de opbrengst uit een grote loterij kon het oudemannenhuis vervolgens worden gebouwd. Het was destijds een van de vroegste bejaardentehuizen ter wereld; tegenwoordig is het een prachtige setting voor de collectie oude kunst van het museum.
>De vestingstad Naarden is nu een groene parel in het Gooi, een oase van rust in de jachtige Randstad, met prachtige huizen, stoere kazernes en begroeide wallen. Maar eens was Naarden een moderne militaire verdedigingspost, om de toegangsweg tot het rijke gewest Holland en de koopmansstad Amsterdam tegen een mogelijke vijand te verdedigen.
>Het Comenius Museum aan de Kloosterstraat was ooit een klooster, daarna een weeshuis en vervolgens lange tijd een kazerne. Niet alleen werden er Nederlandse soldaten gelegerd maar ook Fransen, Belgen en Duitsers. Het waren de Fransen die het weeshuis aanwezen als een kazerne.
>Meer dan 200 jaar geleden deed het gerucht de ronde dat Lodewijk Napoleon, de nieuwe koning van Holland, in Enkhuizen een goede locatie had gevonden voor zijn koninklijke verzameling.
>Tijdens het verblijf van keizer Napoleon Bonaparte in Noord-Holland in oktober 1811 maakten ook de steden en dorpen in Kennemerland kennis met hun nieuwe heerser. Al was het maar kort, want Napoleon hield van opschieten. Meestal was hij in een flits voorbij.
>Haarlem, 24 oktober 1811. Spanning en bedrijvigheid in Haarlem. De keizer is in aantocht. De burgemeester en andere belangrijke Haarlemmers bijten op hun nagels van de zenuwen. Dat geldt ook voor de leiding van het voornaamste reisdoel van Napoleon voor vandaag: het Teylers Museum.
>Op een voorjaarsdag in 1928 arriveerde prins Hendrik, gemaal van koningin Wilhelmina, in Koog aan de Zaan om persoonlijk het Molenmuseum aan de Museumlaan te openen. Na afloop schoof hij aan tafel bij de familie Duyvis om een vorkje mee te prikken.
>Op een mooie zomerdag is het een aanrader om eens naar het Noord-Hollandse dorp Langedijk te gaan, tien kilometer ten noordoosten van Alkmaar. Je kunt daar bijvoorbeeld een bootje huren en genieten van de mooie omgeving en de rust. De vele sloten in Langedijk geven je urenlang vaarplezier. Het meer 'De Noorderplas' nodigt uit voor een frisse duik op een warme zomerdag. Je kunt met een groep vrienden of familie kano's te huren, het Oosterdelgebied verkennen en dan ook nog overstappen naar het kanaal tussen Alkmaar en Kolhorn.
>In de burgemeesterskamer van het Oude Raadhuis worden nu exposities georganiseerd en in de raadszaal kun je een bruidspaar aantreffen. Tot 1931 ging het er hier heel anders aan toe. Anderhalve eeuw lang werd er recht gesproken.
>Zodra in 1837 besloten was het Haarlemmermeer droog te leggen ontstond een hevige discussie of dit met windbemaling of stoombemaling gedaan moest worden. Koning Willem I beslechtte dit geschil in het voordeel van de nieuwe technieken.
>Wat in 1968 begon als een excursie met leden van de landelijke Tramweg Stichting, groeide tot 1972 langzaam uit in een toeristische dagbesteding met 18.000 reizigers per jaar. Voordat men het wist was het railtraject Hoorn-Medemblik als een museale stoomtram in functie, zonder dat het ooit officieel als zodanig was ingeluid. Vier jaar na de eerste rit in 1968 kwam het er dan eindelijk van: op zaterdag 29 april 1972 zou de Stoomtram Hoorn-Medemblik vorstelijk worden geopend.
>Het Purmerends Museum bevindt zich in het oude stadhuis van de gemeente Purmerend. Het stadhuis is gebouwd in 1911 en werd ontworpen door de bekende architect Jan Stuyt. In het museum is voorts veel aandacht voor de graficus Jac. Jongert, een van de belangrijkste kunstenaars die Purmerend heeft voortgebracht.
>Museum Willet-Holthuysen is gevestigd in het voormalige woonhuis van de negentiende-eeuwse Amsterdamse verzamelaar Abraham Willet en zijn echtgenote Louise aan de Herengracht. Dat het museum in 1996 zijn eerste eeuwfeest heeft gevierd is allerminst een vanzelfsprekendheid. Het bestaan heeft verschillende keren aan een zijden draadje gehangen.
>In de achttiende eeuw was Teylers Museum niet op alle werkdagen geopend. Het museum was alleen op dinsdag open, van 10 tot 13 uur. Dat wil zeggen: voor inwoners van Haarlem. Vreemdelingen, waarmee iedereen bedoeld werd die niet in Haarlem woonde, konden zich iedere dag, behalve op zondag, tussen 12 en 13 uur melden bij de kastelein (de beheerder van de kunstverzamelingen en de gastheer van het museum). In het begin werden bezoekers alleen toegelaten als ze schriftelijke toestemming hadden van de bestuurders van Teylers Stichting of museumdirecteur Martinus van Marum. In 1805 besloten directeuren de handgeschreven toestemming te vervangen door een gedrukt toegangsbiljet. Deze biljetten zijn de oudst bekende museumkaartjes van Nederland.
>Het oudste geleerde genootschap van Nederland is de Hollandse Maatschappij der Wetenschappen (HMW). Deze werd in 1752 in Haarlem opgericht en deelde, en deelt nog steeds, personeel met de Teyler-instellingen (museum, genootschappen, bestuur).
>Pieter Teyler hield van kunst. Zo was hij een van de oprichters en donateurs van de Stads Teekenacademie (in 1796 voortgezet als Teekencollegie); de academie kon zelfs zijn huis De Hulst gebruiken. Vreemd is dat niet: goed kunnen tekenen was in die tijd niet alleen een zaak voor kunstenaars en ambachtslieden, maar ook voor een heer van stand. Ook na zijn dood wilde Teyler kunst stimuleren. Dat blijkt uit zijn testament. Daarom moest er een 'konstschilder' aangesteld worden als opzichter (conservator) van de kunstverzamelingen. Deze opzichter was tevens gastheer (kastelein) van het museum en mocht in het voormalige woonhuis van Pieter Teyler wonen.
>Ze staan nog her en der verspreid door het Kennemerland: de stoomgemalen. Ooit speelden ze een vitale rol bij het droog houden van hun achterland, nu zijn het monumenten die de sfeer van de negentiende eeuw ademen.
>In 1785 werd Wybrand Hendriks opzichter van de Kunstverzamelingen en gastheer (‘kastelein’) van Teylers Stichting. Hendriks was schilder en tekenaar en maakte portretten, landschappen, stadsgezichten, dierstukken en stillevens. Voordat hij ging werken voor Teylers Stichting was hij vijf jaar één van de zes directeuren van de Haarlemse Teekenacademie. Na zijn benoeming ging Hendriks wonen in het Fundatiehuis, het voormalige woonhuis van Pieter Teyler. Één van zijn eerste opdrachten was het imposante groepsportret van Directeuren van de Stichting, met op de achtergrond de dan nog lege Ovale Zaal.
>