Hennepklopmolen De Paauw
De schuur naast ‘De Paauw’ is een provinciaal monument. Ernaast staat een juweeltje: de enige hennepklopwindmolen ter wereld. Vrijwilligers blazen hier een oud ambacht nieuw leven in.
>
8 min
8 min
Molens
Noord-Holland staat bekend om zijn molens. Toeristen komen van heinde en verre voor de molens van de Zaanse Schans. Sommige molens zijn eeuwenoud en nog steeds in gebruik als duurzame manier om de polders droog te houden. Andere zijn bewoond of herbestemd tot horeca, landwinkel of bed & breakfast. Maar allemaal zijn ze bepalend voor het landschap van Laag Holland.
In 2025 viert de Zaansche Molen zijn 100-jarig bestaan. Ter ere van dit jubileum besteedt Oneindig Noord-Holland extra aandacht aan de molens in onze provincie. Op deze themapagina lees je alle verhalen.
Verhalen
8 min
4 min
3 min
1 min
1 min
8 min
2 min
2 min
2 min
2 min
5 min
6 min
3 min
2 min
3 min
2 min
2 min
2 min
3 min
2 min
8 min
Kruitfabriek De Oude Molen
In het Amstelveense deel van Ouderkerk, aan de Amsteldijk Zuid, is De Oude Molen een tastbare herinnering aan een ooit levendige bedrijfstak. De watertoren, eigenlijk een blustoren, was een onmisbare voorziening bij deze hoogst explosieve fabriek. Voor Ouderkerkers was de kruitfabriek tegelijkertijd ramp én zegen. Velen vonden er een bestaan, altijd was er de angst voor ontploffingen.
> 4 min
Het Naardermeer laat zich niet temmen
Maar liefst drie pogingen zijn er gedaan om het Naardermeer droog te leggen, maar dit moerasgebied liet zich niet gemakkelijk temmen. Aan de tweede ontginningspoging danken we molen De Onrust (1809), die vanuit Muiderberg nog altijd de waterstand van het meer regelt.
> 3 min
Meelmolen De Herder
De welvaart van de Gouden Eeuw zorgde voor allerhande molens in het oude Medemblikse stadsgezicht. Er stonden onder andere fraaie watermolens en houtzaagmolens. Al sinds 1555 vond je de Wester- en Zuidermeelmolen in Medemblik, die de groeiende bevolking voorzagen in het dagelijks brood.
> 1 min
De Grote Molen van Schellinkhout
De Grote Molen te Schellinkhout werd tijdens de Gouden Eeuw gebouwd om water weg te pompen naar de Zuiderzee. De molen is tegenwoordig nog steeds in gebruik.
> 1 min
De Amsterdamse moddermolen
De haven van Amsterdam had in vroeger tijden te kampen met een grote moeilijkheid: het IJ werd voortdurend bedreigd door verzanding. Een bijzondere Amsterdamse uitvinding moest de bron van de stedelijke welvaart bereikbaar houden voor de koopvaardijschepen uit alle windstreken. Het lukte de moddermolen maar ten dele. Pas bij de aanleg van het Noordzeekanaal kwam er voorgoed een oplossing voor het probleem.
> 8 min
Molen De Adriaan
Stadsmolens zijn zo hoog mogelijk gebouwd om boven de omringende bebouwing uit te steken. Het is dan ook geen wonder dat de bijzonder grote molen De Adriaan met zijn achtkantige bovenstelling en wieken en al vanaf het Spaarne over de idyllische Haarlemse skyline uitkijkt. Deze markante koren- en museummolen is nog geen eeuw oud. Zijn gelijknamige voorganger daarentegen wel. De oorspronkelijke De Adriaan draaide sinds de achttiende eeuw in volle glorie voor het malen van verschillende producten tot 23 april 1932. Wat er op die dag gebeurde staat bij menig Haarlemmer nog als een vurige vlam op het netvlies gebrand.
> 2 min
Korenmolen De Leeuw
In het centrum van het relatief kleine Aalsmeer torent korenmolen De Leeuw boven de omringende gebouwen uit; een markant silhouet midden op straat. De kleurrijke wieken vangen alle wind die nodig is voor de productie van ambachtelijke meelproducten, waarmee onder andere bakkerij Vooges in de Zijdstraat de lekkere molenbol maakt. Het malen van graan met een door wind aangedreven korenmolen in Aalsmeer gaat meer dan vierhonderd jaar terug. Zo oud is De Leeuw echter niet.
> 2 min
Weel en Braken in Obdam
Aan de rand van het landelijk gelegen Obdam en omringd door groene weilanden, waakt de oude wipmolen ‘Weel en Braken’ over de gelijknamige polder.
> 2 min
De Groenendaalse Molen
Bij het toegangshek van Wandelbos Groenendaal staat een eigenaardige molen, de enige molen in Nederland met twee stellingen. Het groen en wit geverfde ingenieuze bouwwerk voorziet het nabijgelegen bos van water. Iets dat de molen al lange tijd heeft gedaan, althans dat zou je verwachten. Het verleden van de Groenendaalse molen is echter een groot mysterie. Wanneer werd hij gebouwd? Waarvoor werd hij gebruikt? Had hij wel een functie of was het een folly? De meningen zijn er over verdeeld, maar dat is juist wat deze molen zo bijzonder maakt.
> 2 min
Het Juffertje: De eerste houtzaagmolen
Het is 1592 en de eerste tumultueuze jaren van de Nederlandse Opstand zijn voorbij als Cornelis Cornelisz. van Uitgeest, ook wel Krelis Lootjes genoemd, de houtzaagmolen uitvindt.
> 5 min
Vijf malle molengeschiedenissen uit de Zaanstreek
Als herinnering aan de industriële glorietijd staan er nog altijd draaiende molens in de Zaanstreek. Aan veel bestaande en historische molens kleeft een mooi verhaal, wat in het bijzonder geldt voor dit merkwaardige vijftal.
> 6 min
Hoe de molens naar de Zaanstreek kwamen
De Zaanstreek is wereldberoemd om zijn molens en het panorama op de Zaanse Schans is vastgelegd op menig foto van toeristen en dagjesmensen. Toch lijkt het op het eerste gezicht helemaal niet zo logisch dat de Zaanstreek zich rond 1600 ontwikkelde tot de ideale locatie voor molens, met Amsterdam zo dicht in de buurt. Hier bevond zich het centrum van de scheepvaart met de Verenigde Oost-Indische Compagnie, evenals het centrum van de handel. Gildes en privileges speelden een belangrijke rol in deze ontwikkeling die de Zaanstreek tot het oudste moderne industrielandschap van Europa zou maken.
> 3 min
Verfmolen De Kat
Op de Kalverringdijk 29 in Zaandam staat de ruim vier eeuwen oude verfmolen ‘De Kat’. Het uit twee zeventiende-eeuwse molens opgebouwde monument heeft zich gespecialiseerd in het maken van pigmenten voor verf. Er worden nog steeds verfstoffen gemaakt in de molen. Dat maakt De Kat de enige werkende verfmolen in de hele wereld.
> 2 min
Korenmolen De Nachtegaal
Heeft De Nachtegaal nu zijn definitieve bestemming gevonden? In zijn 400-jarig bestaan heeft de enige korenmolen in de Beemster op verschillende plaatsen gestaan. Zijn laatste verplaatsing is echter de meest spectaculaire.
> 3 min
Een huisje tussen strijkmolens K en L
Cornelis Koning en zijn vrouw Antje Molenaar trouwen in 1866. Uit dit huwelijk worden 11 kinderen geboren. Het eerste kind is een meisje, dat Trijntje genoemd wordt. Zij zal al vroeg de handen uit de mouwen hebben moeten steken om haar moeder te helpen, want na haar komen 9 jongens ter wereld.
> 2 min
Drama op strijkmolen K
Een schokkend bericht in Schuitemakers Purmerender Courant van 28 december 1887: ‘Woensdagmiddag [21 December] liet de vrouw van C. Hoek, wonende in een watermolen bij RUSTENBURG hare beide kinderen eenigen tijd alleen te huis, daar zij boodschappen moest doen. Toen zij terug kwam, vond zij het oudste, een meisje van 4 jaar, verkoold in haar stoeltje zitten. Het arme kind was levend verbrand.’
> 2 min
Strijkmolen I in staking
‘Kunne wij het gebeurde niet ongedaan maake dat ik weer in de moole blijf zitte…’, zo schrijft Frederik van Leijen aan het polderbestuur. Omdat hij met strijkmolen I deelnam aan de staking, heeft het polderbestuur hem ontslagen als molenaar.
> 2 min
Strijkmolen H raakt beschadigd
In 1919 raakt de strijkmolen H, waarop molenaar Georgius Josephus van der Heijden draait, zwaar beschadigd. De roeden zijn stuk en de kap is vernield. Een zware verliespost voor het polderbestuur, dat daarover verantwoording moet afleggen aan Geestmerambacht.
> 3 min
Korenmolen De Otter
Nadat de korenmolen in 1899 in vlammen is opgegaan, koopt de timmerman en molenmaker Jan Levendig het erfpachtrecht van deze molen. De stoommachine is in opkomst en die blijkt heel wat betrouwbaarder te zijn dan de wind. De handige Jan puzzelt de hele molen bij elkaar met allerlei losse molenonderdelen, die elders wegens afbraak te koop worden aangeboden.
> 2 min