Oneindig Noord-HollandBeleef de geschiedenis van jouw provincie
NL | EN

Molens

Noord-Holland staat bekend om zijn molens. Toeristen komen van heinde en verre voor de molens van de Zaanse Schans. Sommige molens zijn eeuwenoud en nog steeds in gebruik als duurzame manier om de polders droog te houden. Andere zijn bewoond of herbestemd tot horeca, landwinkel of bed & breakfast. Maar allemaal zijn ze bepalend voor het landschap van Laag Holland.

Verhalen

Beethoven en presidenten schreven op Zaans papier

De Zaanstreek is niet alleen vermaard om zijn cacao, er stonden ook papiermolens die papier van onovertroffen kwaliteit maakten. De Amerikaanse onafhankelijkheidsverklaring is er op gedrukt en Beethoven schreef er zijn composities op. Een pas verschenen boek zet de Zaanse papiergeschiedenis op … papier.

>

Molentaal: wat de stand van de wieken ons vertellen

Wist je dat er een geheime molentaal bestaat? Door de wieken in een bepaalde stand te zetten kon de molenaar boodschappen doorgeven aan zijn omgeving. Dit gebeurde in tijden van vreugde, rouw, oorlog en verzet. Ook nu nog gebruiken molenaars deze speciale molentaal. De redactie van Oneindig Noord-Holland ging op bezoek bij Molen de Adriaan in Haarlem en kreeg uitleg over de verschillende betekenissen.

>

Verknocht aan Molen de Vriendschap

Dit jaar vieren we de schoonheid van het Noord-Hollandse landschap. Een landschap dat maar kaal zou zijn zonder haar molens. Ambassadeur Suzanne Brakenhoff deelt haar liefde voor molens en het molenaarschap. Wat begon als een maatschappelijke stage, werd de reden waarom ze Weesp nooit zou willen verlaten.

>

De Echte Zaanse Mosterd

Mosterdmolen De Huisman maakt sinds hele lange tijd de echte Zaanse mosterd. De mosterd wordt in emmers met verschillende inhoudsmaten – natuurlijk mét de iconische molen van de Zaanse Schans erop – geleverd aan fabrikanten, horeca en groothandel.

>

Hennepkloppen aan de Nauernasche Vaart

De schuur naast ‘De Paauw’ is een provinciaal monument. Ernaast staat een juweeltje: de enige hennepklopwindmolen ter wereld. Vrijwilligers blazen hier een oud ambacht nieuw leven in.

>

Ontploffingsgevaar in kruitfabriek De Oude Molen

In het Amstelveense deel van Ouderkerk, aan de Amsteldijk Zuid, is De Oude Molen een tastbare herinnering aan een ooit levendige bedrijfstak. De watertoren, eigenlijk een blustoren, was een onmisbare voorziening bij deze hoogst explosieve fabriek. Voor Ouderkerkers was de kruitfabriek tegelijkertijd ramp én zegen. Velen vonden er een bestaan, altijd was er de angst voor ontploffingen.

>

Het Naardermeer laat zich niet temmen

Maar liefst drie pogingen zijn er gedaan om het Naardermeer droog te leggen, maar dit moerasgebied liet zich niet gemakkelijk temmen. Aan de tweede ontginningspoging danken we molen De Onrust (1809), die vanuit Muiderberg nog altijd de waterstand van het meer regelt.

>

Meelmolen De Herder maakt Medemblikse waren

De welvaart van de Gouden Eeuw zorgde voor allerhande molens in het oude Medemblikse stadsgezicht. Er stonden onder andere fraaie watermolens en houtzaagmolens. Al sinds 1555 vond je de Wester- en Zuidermeelmolen in Medemblik, die de groeiende bevolking voorzagen in het dagelijks brood. 

>

De Grote Molen van Schellinkhout

De Grote Molen te Schellinkhout werd tijdens de Gouden Eeuw gebouwd om water weg te pompen naar de Zuiderzee. De molen is tegenwoordig nog steeds in gebruik.

>

De Amsterdamse moddermolen

De haven van Amsterdam had in vroeger tijden te kampen met een grote moeilijkheid: het IJ werd voortdurend bedreigd door verzanding. Een bijzondere Amsterdamse uitvinding moest de bron van de stedelijke welvaart bereikbaar houden voor de koopvaardijschepen uit alle windstreken. Het lukte de moddermolen maar ten dele. Pas bij de aanleg van het Noordzeekanaal kwam er voorgoed een oplossing voor het probleem.

>

Molen De Adriaan

Stadsmolens zijn zo hoog mogelijk gebouwd om boven de omringende bebouwing uit te steken. Het is dan ook geen wonder dat de bijzonder grote molen De Adriaan met zijn achtkantige bovenstelling en wieken en al vanaf het Spaarne over de idyllische Haarlemse skyline uitkijkt. Deze markante koren- en museummolen is nog geen eeuw oud. Zijn gelijknamige voorganger daarentegen wel. De oorspronkelijke De Adriaan draaide sinds de achttiende eeuw in volle glorie voor het malen van verschillende producten tot 23 april 1932. Wat er op die dag gebeurde staat bij menig Haarlemmer nog als een vurige vlam op het netvlies gebrand.

>

Korenmolen De Leeuw

In het centrum van het relatief kleine Aalsmeer torent korenmolen De Leeuw boven de omringende gebouwen uit; een markant silhouet midden op straat. De kleurrijke wieken vangen alle wind die nodig is voor de productie van ambachtelijke meelproducten, waarmee onder andere bakkerij Vooges in de Zijdstraat de lekkere molenbol maakt. Het malen van graan met een door wind aangedreven korenmolen in Aalsmeer gaat meer dan vierhonderd jaar terug. Zo oud is De Leeuw echter niet.

>

Weel en Braken in Obdam

Aan de rand van het landelijk gelegen Obdam en omringd door groene weilanden, waakt de oude wipmolen 'Weel en Braken' over de gelijknamige polder.

>

De Groenendaalse Molen

Bij het toegangshek van Wandelbos Groenendaal staat een eigenaardige molen, de enige molen in Nederland met twee stellingen. Het groen en wit geverfde ingenieuze bouwwerk voorziet het nabijgelegen bos van water. Iets dat de molen al lange tijd heeft gedaan, althans dat zou je verwachten. Het verleden van de Groenendaalse molen is echter een groot mysterie. Wanneer werd hij gebouwd? Waarvoor werd hij gebruikt? Had hij wel een functie of was het een folly? De meningen zijn er over verdeeld, maar dat is juist wat deze molen zo bijzonder maakt.

>

‘Hollandparken’, stukjes eigen land in het buitenland

Molens omringd door palmbomen en authentiek uitziende grachtenpanden met uitzicht op de bergen. Ook aan de andere kant van de wereld vind je soms een stukje Nederland. In verschillende landen bestaan toeristische dorpen en pretparken waar je de typische Hollandse architectuur, molens en tulpen kunt aanschouwen, eventueel stroopwafels kunt eten en de klompendans kunt leren. Deze 'Hollandparken' zijn meer dan alleen een attractie. Ze geven een kijkje in het beeld dat die landen van Nederland hebben en vaak kennen ze een bijzondere geschiedenis. Reis mee naar Huis ten Bosch in Japan, Nelis' Dutch Village in Amerika en Holambra in Brazilië.

>

Vijf malle molengeschiedenissen uit de Zaanstreek

Als herinnering aan de industriële glorietijd staan er nog altijd draaiende molens in de Zaanstreek. Aan veel bestaande en historische molens kleeft een mooi verhaal, wat in het bijzonder geldt voor dit merkwaardige vijftal.

>

Hoe de molens naar de Zaanstreek kwamen

De Zaanstreek is wereldberoemd om zijn molens en het panorama op de Zaanse Schans is vastgelegd op menig foto van toeristen en dagjesmensen. Toch lijkt het op het eerste gezicht helemaal niet zo logisch dat de Zaanstreek zich rond 1600 ontwikkelde tot de ideale locatie voor molens, met Amsterdam zo dicht in de buurt. Hier bevond zich het centrum van de scheepvaart met de Verenigde Oost-Indische Compagnie, evenals het centrum van de handel. Gildes en privileges speelden een belangrijke rol in deze ontwikkeling die de Zaanstreek tot het oudste moderne industrielandschap van Europa zou maken.

>

Verfmolen De Kat

Op de Kalverringdijk 29 in Zaandam staat de ruim vier eeuwen oude verfmolen 'De Kat'. Het uit twee zeventiende-eeuwse molens opgebouwde monument heeft zich gespecialiseerd in het maken van pigmenten voor verf. Er worden nog steeds verfstoffen gemaakt in de molen. En dat maakt De Kat de enige werkende verfmolen in de hele wereld.

>

De Nachtegaal ‘vliegt’

Heeft De Nachtegaal nu zijn definitieve bestemming gevonden? In zijn 400-jarig bestaan heeft de enige korenmolen in de Beemster op verschillende plaatsen gestaan. Zijn laatste verplaatsing is echter de meest spectaculaire.

>