Noord-Holland staat bekend om zijn molens. Toeristen komen van heinde en verre voor de molens van de Zaanse Schans. Sommige molens zijn eeuwenoud en nog steeds in gebruik als duurzame manier om de polders droog te houden. Andere zijn bewoond of herbestemd tot horeca, landwinkel of bed & breakfast. Maar allemaal zijn ze bepalend voor het landschap van Laag Holland.
In 2025 viert de Zaansche Molen zijn 100-jarig bestaan. Ter ere van dit jubileum besteedt Oneindig Noord-Holland extra aandacht aan de molens in onze provincie. Op deze themapagina lees je alle verhalen.
Molen De Bonte Hen is een iconisch onderdeel van de Zaanse Schans in Zaandam. De karakteristieke oliemolen vertelt het verhaal van eeuwen industriële bedrijvigheid aan de oevers van de Zaan. Oorspronkelijk gebouwd in de zeventiende eeuw, onderging de molen verval, restauratie en wederopbouw. Tegenwoordig draait hij weer en produceert hij lijnolie op traditionele wijze.
>
5 min
In het zuiden van Zaandijk staat een molen met een wel heel lugubere naam: ‘De Bleeke Dood’ of ‘De Dood’. Tegenover deze molen stond eeuwenlang, in het uiterste noorden, watermolen ‘Het Leven’. De Zaandijkers woonden en leefden dus letterlijk tussen ‘het leven en de dood’ in. Bakkers uit het dorp waren tot aan de negentiende eeuw verplicht om hun tarwe tot meel te laten malen in de korenmolen. Door concurrentie, brand en andere omstandigheden raakte de molen in verval. Gelukkig werd De Bleeke Dood in 1950 aangekocht door Vereniging de Zaansche Molen, die hem liet restaureren en weer geheel bedrijfsvaardig maakte.
> 7 min
Waar de molen van Laren vroeger eenzaam tussen de wuivende korenvelden stond, is hij inmiddels aan alle kanten ingebouwd door woonwijken. Maar draaien kan hij nog steeds en dankzij een aantal restauraties is de 300 jaar oude molen niet meer uit het dorpsgezicht weg te denken. Tijdens de jaarlijkse Sint Jansprocessie door Laren kijkt de Sint Jansvlag nog altijd vanaf de hoogste wiektop over het dorp uit.
> 7 min
Een van de meest bijzondere molens van de Zaanse Schans is niet eeuwenoud, maar splinternieuw – althans, als we het over bouwjaar hebben. Het Jonge Schaap is een reconstructie van een zeskante houtzaagmolen die vanaf 1680 in het Westzijderveld stond. In 2007 herrees de verdwenen molen met behulp van oude tekeningen, moderne techniek en veel doorzettingsvermogen aan de Kalverringdijk in Zaandam.
> 5 min
Molen De Koker is de laatst overgebleven korenmolen van de Wormer. Al in de zestiende eeuw speelde hij een belangrijke rol in de productie van stijfsel en scheepsbeschuit. Zonder die laatste zouden veel zeelieden aan de honger ten onder zijn gegaan. In de afgelopen eeuwen heeft De Koker heel wat verhuizingen en restauraties meegemaakt. Een klein wonder dus, dat er nog steeds meel wordt gemalen.
> 5 min
Aan de Pinkstraat in Koog aan de Zaan staat een stukje levende geschiedenis: oliemolen Het Pink. Met zijn robuuste houten lijf en krakende wieken draagt de molen al meer dan vier eeuwen de sporen van stormen en branden. Als oudste nog bestaande oliemolen van de Zaanstreek is Het Pink een cultureel icoon. Sinds 1939 is de molen in bezit van De Zaansche Molen en is hij uitgegroeid tot hét symbool van de vereniging.
> 7 min
Molen De Ooievaar staat al sinds 1669 aan de Kalverringdijk (Diederik Sonoyweg) te Zaandam. Oorspronkelijk deed hij dienst als oliemolen, maar werd later ook gebruikt om cacaoafval te verwerken. In de karakteristieke molenschuur is sinds 2014 Molenmakerij Saeundijck gevestigd. Samen met deze werkplaats is De Ooievaar klaar voor de toekomst.
> 5 min
Vereniging De Zaansche Molen, die een eeuw geleden werd opgericht, laat niet alleen de wieken van haar dertien Zaanse molens draaien. Ook de ambachten waarvoor die molens werden ingezet wil de vereniging levend houden. Katelijne Prinsenberg, directeur/bestuurder en Jan Goedhart, voorzitter van de Raad van Toezicht, vertellen er graag over.
> 8 min
In het uitgestrekte Westzijderveld, aan het einde van het pittoreske Relkepad, staat een van de laatste pelmolens van Nederland: Het Prinsenhof. Deze achtkante bovenkruier, gebouwd in 1722, is een indrukwekkend voorbeeld van de molenbouw uit de bloeiperiode van de Zaanstreek. De molen heeft in zijn lange bestaan meerdere functies gekend, maar keerde uiteindelijk terug naar zijn oorsprong: het pellen van gerst.
> 5 min
De Gekroonde Poelenburg heeft net als veel andere Zaanse molens een turbulente geschiedenis. Zo zou iedereen die de groene houtzaagmolen ziet staan, nooit vermoeden dat hij eerst een andere naam én kleur had. Ondanks de vele eigenaren en verhuizingen staat de negentiende-eeuwse paltrokmolen (dankzij Vereniging De Zaansche Molen) nog steeds vrolijk hout te zagen.
> 5 min
Onze voorouders wisten wel hoe ze een feestje moesten bouwen. Naast de keuze uit verschillende wijnen hadden ze ook creatieve manieren om deze te nuttigen. Speciale drinkglazen en andere ´stortebekers´ werden in de 17de eeuw gebruikt om drankspelletjes mee te spelen. Deze zorgden voor veel vermaak en natuurlijk grote dronkenschap. Van het lange pasglas tot aan de zilveren molenbeker: de een nog gekker dan de ander. Drink je mee?
> 7 min
Oliemolen De Zoeker op De Zaanse Schans is de oudste molen van vereniging De Zaansche Molen, die dit jaar honderd jaar bestaat. In de maand januari worden er extra rondleidingen gegeven.
> 9 min
Noord-Holland staat bekend om zijn eeuwenoude molens. In al die jaren hebben er veel verschillende molenaars gewoond en gewerkt. Wat de meeste mensen niet weten is dat er dramatische dingen zijn gebeurd, tenminste…als we de volksverhalen mogen geloven. Spannende sages vol spoken, heksen en verborgen schatten spelen zich in en rondom de molens af. Tijd om een paar van deze klassiekers uit te lichten. Lees en huiver…
> 6 min
Aan het eind van de zeventiende eeuw stonden er zo’n veertig papiermolens in de Zaanstreek, maar die zijn in de loop der tijd allemaal verdwenen. Alleen De Schoolmeester in Westzaan, die in 1692 werd gebouwd, is nog over. Het is zelfs de enige door wind aangedreven papiermolen ter wereld. Oneindig Noord-Holland sprak met de molenaar.
> 8 min
Korenmolen Kijkduin is een baken in Schoorl. Al sinds medio zestiende eeuw wordt op deze plek graan gemalen. Inwoners van Schoorl, Camperduin en Groet brachten er hun tarwe, rogge, bonen en erwten om te laten malen. De huidige molen is ruim 250 jaar oud en doet tegenwoordig dienst als instructiemolen voor de opleiding van vrijwilligers.
> 2 min
De molen van Huizen stond vroeger op de Molenberg, maar kijkt sinds 1916 vanaf een heuvel uit over het Nederlands Openluchtmuseum. Het is de enige standerdmolen van Noord-Holland die bewaard is gebleven en daarom een bijzonder stuk erfgoed. Als boekweitmolen speelde hij maar liefst 250 jaar lang een belangrijke rol in de voedselvoorziening van het dorp.
> 6 min
De Zaanstreek is niet alleen vermaard om zijn cacao, er stonden ook papiermolens die papier van onovertroffen kwaliteit maakten. De Amerikaanse onafhankelijkheidsverklaring is er op gedrukt en Beethoven schreef er zijn composities op. Een pas verschenen boek zet de Zaanse papiergeschiedenis op … papier.
> 8 min
Wist je dat er een geheime molentaal bestaat? Door de wieken in een bepaalde stand te zetten kon de molenaar boodschappen doorgeven aan zijn omgeving. Dit gebeurde in tijden van vreugde, rouw, oorlog en verzet. Ook nu nog gebruiken molenaars deze speciale molentaal. De redactie van Oneindig Noord-Holland ging op bezoek bij Molen de Adriaan in Haarlem en kreeg uitleg over de verschillende betekenissen.
> 7 min
Dit jaar vieren we de schoonheid van het Noord-Hollandse landschap. Een landschap dat maar kaal zou zijn zonder haar molens. Ambassadeur Suzanne Brakenhoff deelt haar liefde voor molens en het molenaarschap. Wat begon als een maatschappelijke stage, werd de reden waarom ze Weesp nooit zou willen verlaten.
> 6 min
Mosterdmolen De Huisman maakt sinds hele lange tijd de echte Zaanse mosterd. De mosterd wordt in emmers met verschillende inhoudsmaten – natuurlijk mét de iconische molen van de Zaanse Schans erop – geleverd aan fabrikanten, horeca en groothandel.
> 5 min