Molenaars maken een vuist

'Kunne wij het gebeurde niet ongedaan maake dat ik weer in de moole blijf zitte...', zo schrijft Frederik van Leijen aan het polderbestuur. Omdat hij met strijkmolen I deelnam aan de staking, heeft het polderbestuur hem ontslagen als molenaar.

2 min

‘Door Eendracht tot Kracht’

Was het polderbestuur in het verleden oppermachtig in de jaren na 1910 komt daar verandering in. De molenaars beseffen dat solidariteit hen macht geeft. Op provinciaal niveau wordt de Groot Noordhollandsche Bond van Watermolenaars opgericht. De strijkmolenaars van Heerhugowaard sluiten zich hierbij aan. Molenaar G.J. van der Heijden wordt hun voorzitter. Gezamenlijk bepleiten zij hun belangen bij het polderbestuur. Dit leidt tot verschillende verzoeken tot verbetering van de lonen, maar deze worden meestal afgewezen. In een enkel geval wordt er mondjesmaat aan tegemoet gekomen.

Op 16 december 1918 sturen de strijkmolenaars een brief,waarin zij voor de laatste maal hun looneisen op tafel leggen èn waarin zij dreigen met maatregelen. Het polderbestuur laat niets van zich horen. In een nieuw schrijven wordt een ultimatum gesteld: wanneer zondag 12 januari 1919 de eisen niet ingewilligd zijn, zullen de molenaars staken. Het polderbestuur buigt niet voor dit dreigement. De staking is al snel gebroken. Alleen Frederik van Leijen blijft staken en wordt ontslagen.

De strijkmolen I en K bij Rustenburg in augustus 2009 De eerste molen is strijkmolen I, waar Frederik van Leijen woonde.

De gevolgen

Frederik van Leijen is getrouwd met Trijntje Bankersen. Het echtpaar heeft vijf kinderen. Het wonen in de molen betekent zekerheid van huisvesting en een klein inkomen. Ontslag komt hard aan.

Op 10 februari 1919 schrijft Frederik van Leijen een emotionele brief aan het polderbestuur: ‘…ik heb berouw(…….) en ik beloof uw nooit meer last van mijn te zulle hebbe met zulke daanige dinge neem ook asjeblieft in oogeschouw dat ik om moogelijk een wooning kan vinde…’.

Het polderbestuur is onvermurwbaar en vraagt bij de Gedeputeerde Staten van Noord-Holland ontslag voor hem aan. Tevens schrijft het een vacature uit, waarop ook Frederik van Leijen solliciteert. Maar daar gaat het polderbestuur niet op in. P. Reus wordt als molenaar benoemd en Frederik zal de molen moeten verlaten.
Echter… P. Reus heeft het resultaat van zijn sollicitatie niet afgewacht. Hij schrijft op 29 maart een briefje waarin hij het polderbestuur meldt dat hij van de benoeming afziet.

Molenaar Frederik van Leijen voor zijn strijkmolen I.

Steun

Op 29 april verzoeken de strijkmolenaars het polderbestuur Frederik van Leijen te handhaven. Ook de Groot Noordhollandsche Bond van Watermolenaars steunt Frederik van Leijen die nu gestraft wordt ‘enkel omdat hij woord hielt, aan de bond gegeven…’.

Eind mei 1919 doet de heer Appelman, die zitting heeft in het polderbestuur, een goed woordje voor de molenaar. Hij is geen slechte molenaar en heeft berouw getoond. Er wordt gestemd: met vier voor en drie tegen wordt Frederik weer als molenaar aangenomen. Voorlopig voor één jaar mag hij in zijn molen blijven wonen.

Blijkbaar heeft Frederik van Leijen zich aan zijn belofte gehouden, want er worden nog 5 kinderen in de molen geboren, waarvan er drie in leven blijven.