In Noord-Holland is veel te zien uit het waterschapsverleden. Oude poldermolens, gemalen, dijken en sluizen vertellen het verhaal over de strijd tegen het water. Hoogheemraadschap Hollands Noorderkwartier (HHNK) bezit vanuit zijn eeuwenoude verleden veel watererfgoed. Al die monumenten tezamen vormen het DNA van Noord-Holland en maken het waterverhaal zichtbaar en tastbaar.
Lees hier de verhalen. Over het leven onder zeeniveau en de strijd tegen het water.
Het kwik stijgt snel en iedereen sprint naar het dichtstbijzijnde water om af te koelen. Zomaar in het water springen was vroeger niet gebruikelijk, zeker niet als vrouw. Om de verleiding van het 'vrije zwemmen' in kanalen en grachten te reguleren, kwamen er in Amsterdam badinrichtingen. Vanaf 1881 was men welkom voor een duik in de zwem- en badinrichting aan de Amstel.
>In augustus 1574 stuurde Willem van Oranje vanuit Rotterdam een brief naar Alkmaar. Hij tekende hem in eigen persoon: GUILL[AUME] DE NASSAU. Het ging om de hernieuwde bedijking van de Zijpe in de Kop van Noord-Holland. De dijken van de Zijpe waren doorgestoken om de Spanjaarden af te weren. Die belegerden in 1573 Alkmaar. Wat schreef onze ‘vader des vaderlands’ precies en waarom?
>Op kaarten uit de 16e eeuw is achter de Hondsbossche Zeewering bij Petten een meertje te zien, de Laij of Lei. Dit meertje werd na 1600 drooggemaakt met een wipmolentje. Tijdens de Engels-Russische invasie ging het molentje in vlammen op. Na veel geharrewar verrezen er begin 19e eeuw zelfs twee molens pal achter de dijk. Helaas zijn die nu verdwenen.
>Een bruid op stelten voor het kerkje van Sloterdijk. Zij heet Meike en komt uit Heerhugowaard. Het is een pakkend beeld uit een grote campagne in 2012 van Hoogheemraadschap Hollands Noorderkwartier. De boodschap is: ‘veilig wonen onder zeeniveau is minder logisch dan je denkt’. Waarom koos het hoogheemraadschap uitgerekend voor de Petruskerk in Sloterdijk als trouwlocatie? Wat heeft die met de strijd tegen water te maken?
>Bekende droogmakerijen zijn natuurlijk de Beemster en de Haarlemmermeer. Maar wist je dat de eerste droogmakerij net buiten Alkmaar was?
>Als je aan komt lopen hoor je al het gestage bonken. En binnen dreunt iedere slag in je binnenste door. Het gaat om de ploffen van de maar liefst 6600 kilo zware dieselmotor van het gemaal Beetskoog. Je kan de klappen van de grote motor gemakkelijk tellen. Hier klopt duidelijk het hart van de polder!
>In tropische streken sterven nog steeds jaarlijks honderdduizenden mensen aan malaria. Wie wel eens naar een risicogebied op vakantie is geweest, weet er alles van: eerst naar de GGD voor een preventieve tablettenkuur. Maar helemaal nog niet zo lang geleden was ook Noord-Holland nog een groot malariabroeinest.
>In de nacht van 4 op 5 november 1675 werd Noord-Holland door een watersnood getroffen die zijn weerga niet kent. Het zoute water kwam tot Leiden. In de regio benoorden het IJ overstroomden de oostkant van West-Friesland, de Zeevang en Waterland. Overal bengelden de noodklokken. “Helpt ons Heere want wy vergaen”, bad de angstige bevolking.
>Tijdens de oorlogsjaren verdween de Beemster tot twee keer toe voor een belangrijk deel onder water. Na de Duitse inval op 10 mei 1940 begon het Nederlandse leger direct met het uitvoeren van de geplande inundaties rond de forten van de Stelling van Amsterdam in de polder. In het vroege voorjaar van 1944 verdween de hele zuid- en zuidoostkant van de Beemster opnieuw onder water. Nu gebeurde dat op last van de Duitse bezetter. Deze inundatie duurde ruim een jaar tot begin mei 1945.
>Het wrak ligt er nog steeds. Tot 28 juli 2014 staken bij eb de roestige resten duidelijk zichtbaar boven water uit. Toen verdween het onder een dikke laag zand ter versterking van de Hondsbossche Zeewering. Het gaat om het formidabele Engelse slagschip H.M.S. Prince George, te water gelaten in 1895. Het schip was bijna 120 meter lang en mat 14.000 ton. De Prince George had een bepantsering van 45 centimeter dik. De hoofdbewapening bestond uit vier kanonnen die granaten van 390 kilo konden afvuurden. Op 28 december 1921 strandde de Prince George op de Hondsbossche Zeewering bij Camperduin. Hoe kon dat gebeuren?
>1953: een jaartal dat nog steeds in het nationale geheugen gebeiteld staat, zelfs na meer dan een halve eeuw. In de nacht van 31 januari op 1 februari 1953 sloeg de zee vernietigend toe. Een noordwesterstorm in combinatie met springvloed bleek fataal voor de dijken van Zeeland, West-Brabant en de Zuid-Hollandse eilanden. De aandacht gaat bij dit alles terecht vooral uit naar Zeeland. Maar ook op Texel hield de storm huis. Op het eiland verdronken zes vrijwilligers. Zij waren naar de dijk gekomen om een polder voor overstroming te behoeden. Daarom moet ook het verhaal van de Ramp op Texel verteld en dóór verteld worden.
>Noord-Holland is een land van polders, honderden polders. Ze waren nog niet zo lang geleden stuk voor stuk onafhankelijke waterschappen met een eigen bestuur en een eigen belasting. En niet te vergeten: eigen tradities. De Overweersche polder tussen Purmerend en Kwadijk is een goed voorbeeld. Tegenwoordig is die bijna helemaal volgebouwd en ligt hier de grote Purmerendse stadswijk Overwhere.
>