Water is van oudsher vriend en vijand. In een provincie onder zeeniveau kan men niet mét, maar ook zeker niet zónder water leven. Oude poldermolens, gemalen, dijken en sluizen vertellen het verhaal over de strijd tegen natte voeten. Droogmakerijen belichamen de overwinning van de mens op het woeste water. Maar de Stelling van Amsterdam en de Nieuwe Hollandse Waterlinie laten zien hoe Hollanders het water ook succesvol inzetten als middel tegen indringers. In Noord-Holland is nog veel te bewonderen uit het waterschapsverleden. Al dit erfgoed tezamen maakt het waterverhaal zichtbaar en tastbaar voor toekomstige generaties.
Leven met het water is één van de thema’s van het themajaar Ode aan het Landschap (2021).
Kunnen gebeden het verloop van een zeeslag beïnvloeden? Je zou het haast denken als je over dominee Salomon van Til leest. Van Til was predikant Huisduinen in 1673. Vlak voor de kust van Kijkduin, onder Huisduinen, werd in dat jaar slag geleverd tussen de Hollanders en een Engels-Franse vloot.
>Het Noord-Hollandse landschap is een betrekkelijk jong gebied, opgebouwd uit zand, klei en veen. Wind en water legden de basis voor de vorm, de mens deed de rest. Eeuwenlang oefende de Noordzee grote invloed uit op het kustgebied van de provincie. Maar dat is niet altijd zo geweest. Honderdduizenden jaren geleden was het gebied tussen Nederland en Groot-Brittannië geen water maar land: Doggerland. Een rijk landschap, waar mammoeten en mensen naast elkaar leefden.
>2021 is het jaar van het ‘Ode aan het landschap’. Maar hoe is het landschap om ons heen en onder onze voeten eigenlijk ontstaan? Projectleider Mart van de Wiel geeft Oneindig Noord-Holland een kijkje achter de schermen bij de nieuwe tentoonstelling ‘Leven in Lagen’ bij Huis van Hilde en deelt zijn favoriete verhalen.
>Eeuwenlang beschermen de oude zeedijken rond ’t IJ steden als Amsterdam, Haarlem, Zaandam en Beverwijk tegen het oprukkende water. En nu is hun geschiedenis in een boek vastgelegd.
>Tussen Den Helder en Texel drijft een onbewoond eiland. Geen tropisch strand, waar je onder een palmboom van de zonsondergang kunt genieten, maar een bijzonder natuurgebied en broedplaats voor vogels en zeehonden. Noorderhaaks, in de volksmond bekend als de Razende Bol, is al eeuwenlang voortdurend in beweging.
>Het kwik stijgt snel en iedereen sprint naar het dichtstbijzijnde water om af te koelen. Zomaar in het water springen was vroeger niet gebruikelijk, zeker niet als vrouw. Om de verleiding van het 'vrije zwemmen' in kanalen en grachten te reguleren, kwamen er in Amsterdam badinrichtingen. Vanaf 1881 was men welkom voor een duik in de zwem- en badinrichting aan de Amstel.
>In het kader van de tentoonstelling 200 jaar Noordhollandsch Kanaal schreef historicus Maarten Hell voor ons een aantal verhalen over de geschiedenis van dit bijzondere kanaal. Dit laatste verhaal gaat over de drijvende kracht achter de aanleg van het kanaal: 'kanalenkoning' Willem I.
>In het kader van de tentoonstelling 200 jaar Noordhollandsch Kanaal schreef historicus Maarten Hell voor ons een aantal verhalen over de geschiedenis van dit bijzondere kanaal. Dit vierde verhaal gaat over de ontwerper van het tachtig kilometer lange kanaal: Jan Blanken, een ingenieur op leeftijd.
>Maar liefst drie pogingen zijn er gedaan om het Naardermeer droog te leggen, maar dit moerasgebied liet zich niet gemakkelijk temmen. Aan de tweede ontginningspoging danken we molen De Onrust (1809), die vanuit Muiderberg nog altijd de waterstand van het meer regelt.
>‘Als je in Alkmaar komt, dan struikel je over het kanaal’, aldus Harry de Raad, coördinator dienstverlening bij het Regionaal Archief Alkmaar. De komst van het Noordhollandsch Kanaal schudde Alkmaar wakker, maar betekende een opoffering van het oude stadshart.
>In het kader van de tentoonstelling 200 jaar Noordhollandsch Kanaal schreef historicus Maarten Hell voor ons een aantal verhalen over de geschiedenis van dit bijzondere kanaal. Dit derde verhaal gaat over de consequentie van het aanleggen van het kanaal voor de stad Alkmaar.
>Deze zomer neemt Jan Feith je mee op reis door onze provincie. Zijn historische teksten uit het album ‘Zwerftochten door ons land: Noord-Holland’ (1933) geven een beeld van zonnige duinen, drukke pleinen en pittoreske polders. Deze week: ‘Tusschen het wad en de groote zee’.
>Vanaf de vijftiende eeuw is het een drukte van belang voor de kust van Texel. Schepen verzamelen zich daar in afwachting van de juiste wind om door te kunnen varen naar de Oostzee, één van de belangrijkste handelsroutes in die tijd.
>In het kader van de tentoonstelling 200 jaar Noordhollandsch Kanaal schreef historicus Maarten Hell voor ons een aantal verhalen over de geschiedenis van dit bijzondere kanaal. Dit tweede verhaal gaat over de grondwerkers die het kanaal met de hand hebben uitgegraven.
>In het kader van de tentoonstelling 200 jaar Noordhollandsch Kanaal schreef historicus Maarten Hell voor ons een aantal verhalen over de geschiedenis van dit bijzondere kanaal. We beginnen met dit eerste verhaal in het Amsterdam van de 19e eeuw.
>Al bijna 140 jaar geleden werd 'Holland op z'n Smalst' doorgraven voor de aanleg van het Noordzeekanaal. Vijf historische feiten over deze roemruchte waterverbinding tussen Amsterdam en de Noordzee.
>'Kan het niet zo, heren?' opperde koning Willem I in 1816 tijdens een kabinetszitting over de aanleg van een nieuwe vaarweg van het IJ in Amsterdam naar de Noordzee. Met een potlood trok de koning een streep door het gebied ten westen van het IJ tot aan de zee. 'Onbegonnen werk en veel te duur', stelden zijn ministers.
>De Nieuwe Hollandse Waterlinie (NHW) is het grootste rijksmonument van Nederland en staat op de nominatielijst van UNESCO. De NHW (1815-1940) loopt van het IJsselmeer tot de Biesbosch. De Linie bestaat uit een prachtig snoer van twee kastelen, vijf vestingsteden, 60 forten, een ingenieus systeem van sluizen, dijken, kanalen en 550 bunkers.
>De Waddenzee: een woest en veranderlijk getijdengebied langs de Noordzeekusten van Nederland, Duitsland en Denemarken. Het Nederlandse deel van het Wad, 2500 kilometer beschermd gebied, begint bij het Marsdiep (Den Helder) en eindigt bij de Dollard in Groningen. Geen dag is hetzelfde, het wad is al eeuwenlang constant in beweging. Zo'n groot getijdengebied in een gematigd klimaat en met een enorme variatie aan planten en dieren, vind je nergens anders in de wereld.
>In honderd jaar wadvisserij is er veel veranderd. Van kleine sloepen en aken tot grote kotters. Van gemengde vangst tot specialisatie in één soort. Grootschaligheid werd de norm. Een kleine groep vissers grijpt terug op een beproefd recept: kleinschalig en flexibel vissen, met respect voor de natuur. Drie voorbeelden van vissers die het anders gingen doen.
>