Over onh

Leven met het water

Water is van oudsher vriend en vijand. In een provincie onder zeeniveau kan men niet mét, maar ook zeker niet zónder water leven. Oude poldermolens, gemalen, dijken en sluizen vertellen het verhaal over de strijd tegen natte voeten. Droogmakerijen belichamen de overwinning van de mens op het woeste water. Maar de Stelling van Amsterdam en de Nieuwe Hollandse Waterlinie laten zien hoe Hollanders het water ook succesvol inzetten als middel tegen indringers. In Noord-Holland is nog veel te bewonderen uit het waterschapsverleden. Al dit erfgoed tezamen maakt het waterverhaal zichtbaar en tastbaar voor toekomstige generaties.

Leven met het water is één van de thema’s van het themajaar Ode aan het Landschap (2021).

Verhalen

Archeologisch minimuseum De Waterwolf in Etersheim

In de Etersheimer Braakpolder staat een bijzonder museum. Hier wordt met archeologische vondsten en verrassende tentoonstellingen het verhaal verteld van het verdronken dorp Etersheim, de strijd tegen de zee en de vorming van het landschap. Op vrijdag 18 juni opent Minimuseum De Waterwolf voor het eerst haar deuren. De redactie van Oneindig Noord-Holland sprak voor de opening met Jetty Voermans, Secretaris van de Stichting Etersheimerbraak, projectleider en één van de initiatiefnemers.

>

Dominee op het duin: Salomon van Til en de Slag bij Kijkduin

Kunnen gebeden het verloop van een zeeslag beïnvloeden? Je zou het haast denken als je over dominee Salomon van Til leest. Van Til was predikant Huisduinen in 1673. Vlak voor de kust van Kijkduin, onder Huisduinen, werd in dat jaar slag geleverd tussen de Hollanders en een Engels-Franse vloot.

>

Doggerland: Atlantis van de Noordzee

Het Noord-Hollandse landschap is een betrekkelijk jong gebied, opgebouwd uit zand, klei en veen. Wind en water legden de basis voor de vorm, de mens deed de rest. Eeuwenlang oefende de Noordzee grote invloed uit op het kustgebied van de provincie. Maar dat is niet altijd zo geweest. Honderdduizenden jaren geleden was het gebied tussen Nederland en Groot-Brittannië geen water maar land: Doggerland. Een rijk landschap, waar mammoeten en mensen naast elkaar leefden.

>

Achter de schermen: ‘Leven in Lagen’

2021 is het jaar van het ‘Ode aan het landschap’. Maar hoe is het landschap om ons heen en onder onze voeten eigenlijk ontstaan? Projectleider Mart van de Wiel geeft Oneindig Noord-Holland een kijkje achter de schermen bij de nieuwe tentoonstelling ‘Leven in Lagen’ bij Huis van Hilde en deelt zijn favoriete verhalen.

>

Over ’t IJ toen het nog gevaarlijk was

Eeuwenlang beschermen de oude zeedijken rond ’t IJ steden als Amsterdam, Haarlem, Zaandam en Beverwijk tegen het oprukkende water. En nu is hun geschiedenis in een boek vastgelegd.

>

De Razende Bol raast door

Tussen Den Helder en Texel drijft een onbewoond eiland. Geen tropisch strand, waar je onder een palmboom van de zonsondergang kunt genieten, maar een bijzonder natuurgebied en broedplaats voor vogels en zeehonden. Noorderhaaks, in de volksmond bekend als de Razende Bol, is al eeuwenlang voortdurend in beweging.

>

De opkomst en ondergang van een bijzonder zwembad

Het kwik stijgt snel en iedereen sprint naar het dichtstbijzijnde water om af te koelen. Zomaar in het water springen was vroeger niet gebruikelijk, zeker niet als vrouw. Om de verleiding van het 'vrije zwemmen' in kanalen en grachten te reguleren, kwamen er in Amsterdam badinrichtingen. Vanaf 1881 was men welkom voor een duik in de zwem- en badinrichting aan de Amstel.

>

Noordhollandsch kanaal – Kanalenkoning

In het kader van de tentoonstelling 200 jaar Noordhollandsch Kanaal schreef historicus Maarten Hell voor ons een aantal verhalen over de geschiedenis van dit bijzondere kanaal. Dit laatste verhaal gaat over de drijvende kracht achter de aanleg van het kanaal: 'kanalenkoning' Willem I.

>

Noordhollandsch kanaal – Ingenieur Blanken

In het kader van de tentoonstelling 200 jaar Noordhollandsch Kanaal schreef historicus Maarten Hell voor ons een aantal verhalen over de geschiedenis van dit bijzondere kanaal. Dit vierde verhaal gaat over de ontwerper van het tachtig kilometer lange kanaal: Jan Blanken, een ingenieur op leeftijd.

>

Het Naardermeer laat zich niet temmen

Maar liefst drie pogingen zijn er gedaan om het Naardermeer droog te leggen, maar dit moerasgebied liet zich niet gemakkelijk temmen. Aan de tweede ontginningspoging danken we molen De Onrust (1809), die vanuit Muiderberg nog altijd de waterstand van het meer regelt.

>

Alkmaar op de kaart: Noordhollandsch Kanaal

‘Als je in Alkmaar komt, dan struikel je over het kanaal’, aldus Harry de Raad, coördinator dienstverlening bij het Regionaal Archief Alkmaar. De komst van het Noordhollandsch Kanaal schudde Alkmaar wakker, maar betekende een opoffering van het oude stadshart.

>

Noordhollandsch kanaal – Alkmaar en Purmerend

In het kader van de tentoonstelling 200 jaar Noordhollandsch Kanaal schreef historicus Maarten Hell voor ons een aantal verhalen over de geschiedenis van dit bijzondere kanaal. Dit derde verhaal gaat over de consequentie van het aanleggen van het kanaal voor de stad Alkmaar.

>

Met Jan Feith langs de Zuiderzee (1933)

Deze zomer neemt Jan Feith je mee op reis door onze provincie. Zijn historische teksten uit het album ‘Zwerftochten door ons land: Noord-Holland’ (1933) geven een beeld van zonnige duinen, drukke pleinen en pittoreske polders. Deze week: ‘Aan de boorden der Zuiderzee’.

>

Met Jan Feith op Texel (1933)

Deze zomer neemt Jan Feith je mee op reis door onze provincie. Zijn historische teksten uit het album ‘Zwerftochten door ons land: Noord-Holland’ (1933) geven een beeld van zonnige duinen, drukke pleinen en pittoreske polders. Deze week: ‘Tusschen het wad en de groote zee’.

>

De Reede van Texel: wekenlang wachten op de juiste wind

Vanaf de vijftiende eeuw is het een drukte van belang voor de kust van Texel. Schepen verzamelen zich daar in afwachting van de juiste wind om door te kunnen varen naar de Oostzee, één van de belangrijkste handelsroutes in die tijd.

>

Noordhollandsch kanaal – Poldergasten

In het kader van de tentoonstelling 200 jaar Noordhollandsch Kanaal schreef historicus Maarten Hell voor ons een aantal verhalen over de geschiedenis van dit bijzondere kanaal. Dit tweede verhaal gaat over de grondwerkers die het kanaal met de hand hebben uitgegraven.

>

Noordhollandsch kanaal – Amsterdam

In het kader van de tentoonstelling 200 jaar Noordhollandsch Kanaal schreef historicus Maarten Hell voor ons een aantal verhalen over de geschiedenis van dit bijzondere kanaal. We beginnen met dit eerste verhaal in het Amsterdam van de 19e eeuw.

>

Vijf feiten over het Noordzeekanaal

Al bijna 140 jaar geleden werd 'Holland op z'n Smalst' doorgraven voor de aanleg van het Noordzeekanaal. Vijf historische feiten over deze roemruchte waterverbinding tussen Amsterdam en de Noordzee.

>

‘Als loods moet je in conditie blijven, anders haal je je pensioen niet’

De loods gaat op zee aan boord. Bij stormachtig weer wordt hij met een helikopter aan boord gebracht, maar meestal brengt de 'loodstender' (loodsboot) hem. Via de 2 ½ mijl lange pier begeleidt hij het schip naar de sluis. Vervolgens gaat de tocht door het Noordzeekanaal naar de havens van IJmuiden, Beverwijk, Zaandam of Amsterdam. 80% van de schepen zijn tankers, die vaak benzine vervoeren, die vervolgens door Amsterdamse havenbedrijven aan de wensen van de klant wordt aangepast.

>

1876: de opening van het Noordzeekanaal

'Kan het niet zo, heren?' opperde koning Willem I in 1816 tijdens een kabinetszitting over de aanleg van een nieuwe vaarweg van het IJ in Amsterdam naar de Noordzee. Met een potlood trok de koning een streep door het gebied ten westen van het IJ tot aan de zee. 'Onbegonnen werk en veel te duur', stelden zijn ministers.

>