Water is van oudsher vriend en vijand. In een provincie onder zeeniveau kan men niet mét, maar ook zeker niet zónder water leven. Oude poldermolens, gemalen, dijken en sluizen vertellen het verhaal over de strijd tegen natte voeten. Droogmakerijen belichamen de overwinning van de mens op het woeste water. Maar de Stelling van Amsterdam en de Nieuwe Hollandse Waterlinie laten zien hoe Hollanders het water ook succesvol inzetten als middel tegen indringers. In Noord-Holland is nog veel te bewonderen uit het waterschapsverleden. Al dit erfgoed tezamen maakt het waterverhaal zichtbaar en tastbaar voor toekomstige generaties.
Leven met het water is één van de thema’s van het themajaar Ode aan het Landschap (2021).
In de negentiende eeuw heerste er een ware strijd tussen 'Hooglanders' en 'Laaglanders' in de Haarlemmermeer. Steeds meer eigenaren van laagland dienden verzoeken in om hun land te mogen inpolderen en onderbemalen, maar het polderbestuur had daar ernstig bezwaar tegen.
>Vanaf eind zeventiende eeuw monsterden weesjongens uit het Haarlemse Burgerweeshuis aan bij de VOC, waar ze als matroos of timmerman op de schepen aan de slag gingen. Van de 161 jongens die tussen 1691 en 1805 vertrokken, zijn er 75 overleden tijdens de lange reis. Van 30 weesjongens zijn behalve de vertrekdatum en het schip geen gegevens bekend. Slechts 39 van de jongeren die naar Indië waren vertrokken keerden naar Haarlem terug. Dick van Gijlswijk dook in de archieven om het lot van deze Indiëgangers vast te leggen.
>Jutten hoort bij Texel. Al eeuwenlang verdienen de eilandbewoners wat bij met de scheepsladingen die na hevige stormen op het strand aanspoelen. Hoewel het jutten tegenwoordig meer een hobby dan noodzaak is, valt er nog steeds genoeg te vinden. Van een simpele reddingsboei tot een container vol gloednieuwe televisies.
>De Hollandse Nieuwe is er weer! In juli vers aangevoerd op de afslag in Scheveningen. Een plaats die zich op Vlaggetjesdag met verve presenteert als dé haringhaven van ons land. En trots de vlag laat wapperen met drie gekroonde haringen. Maar het wapen met de drie haringen is heel oud. Het is al sinds 1356 het wapen van de stad Enkhuizen.
>De Zuiderzeeballade was in de jaren 1960 een regelrechte hit en staat sindsdien in ons collectieve geheugen gegrift. Het weemoedige lied over een grootvader en zijn kleinzoon wordt nog steeds uit volle borst meegezongen. Maar wie schreef dit lied en waarom? Ga met ons mee op reis naar de 'goeie ouwe tijd', toen het IJsselmeer nog de Zuiderzee was.
>Nu de zomer is aangebroken, trekt iedereen weer naar de Noord-Hollandse stranden. Je kunt natuurlijk met felrode lippenstift naam en nummer van je strandtent op de blote ruggetjes van je kinderen tekenen, zoals een moeder van drie kleuters op het Zandvoortse strand eens deed. Maar dat hoeft niet meer: om te voorkomen dat kleine kinderen hun ouders kwijt raken, delen vrijwilligers van de reddingsbrigades tegenwoordig naamplaatjes uit. Werkt net zo goed en staat wat charmanter. Dat ging vroeger wel anders.
>In 1865 werd Simon Wolf Josehpus Jitta voorzitter van de in 1863 opgerichte Amsterdamsche Kanaal Maatschappij. Deze had tot doel Amsterdam door middel van een kanaal met de Noordzee te verbinden.
>Slechts weinig mensen weten dat er in de Haarlemmermeer een bron bestond, die voortdurend een grote hoeveelheid water opbracht met bijzondere geneeskrachtige eigenschappen. Als tafelwater hoefde het voor Spa niet onder te doen.
>Tegenwoordig hebben we CNN dat live verslag doet als er ergens een oorlog uitbreekt. Tv hebben ze in de zeventiende eeuw nog niet, maar ze hebben wel Willem van de Velde de Oude die met de oorlogsvloot meevaart en schetsen maakt als de kanonnen bulderen.
>Leven met het water is één van de thema’s van het themajaar Ode aan het Landschap (2021). Als fotografiestudent was Koen van der Lee in de gelegenheid om hierop in te haken met een fotoserie over de dreiging van het water. Speciaal voor Oneindig Noord-Holland toont hij hier de fotoserie 'Dreigend Water / De Golf van Damocles', gemaakt op Marken in februari 2021.
>Aan het strand in Egmond aan Zee is het in de zomer heerlijk vertoeven. Wandelend op de boulevard langs de viskramen zie je hoe het dorp al eeuwenlang verbonden is aan de visserij. Dagjesmensen klimmen bij de vuurtoren de trap omhoog om van het mooie uitzicht te genieten. Hier op de Vureboetsduin staat een bijzonder bronzen beeld van een vissersvrouw: Het Vraauwtje van Derper. Ze kijkt uit over de zee, die gaf en nam. In de Eerste Wereldoorlog verloren 95 vissers uit Egmond aan Zee door zeemijnen het leven. Het Derper Vraauwtje is een eerbetoon aan de vele weduwen die achterbleven.
>Scheepvaart over zee heeft altijd een grote rol gespeeld in de Nederlandse geschiedenis, vooral tijdens de Gouden Eeuw. Dit gold ook voor de binnenvaart via het Haarlemmermeer, die Amsterdam en Haarlem met de grote steden in Zuid-Holland verbond. De vaarroutes gingen dwars door rivieren en vaarten, en langs kolken en sluizen.
>In de Etersheimer Braakpolder staat een bijzonder museum. Hier wordt met archeologische vondsten en verrassende tentoonstellingen het verhaal verteld van het verdronken dorp Etersheim, de strijd tegen de zee en de vorming van het landschap. Op vrijdag 18 juni opent Minimuseum De Waterwolf voor het eerst haar deuren. De redactie van Oneindig Noord-Holland sprak voor de opening met Jetty Voermans, Secretaris van de Stichting Etersheimerbraak, projectleider en één van de initiatiefnemers.
>Kunnen gebeden het verloop van een zeeslag beïnvloeden? Je zou het haast denken als je over dominee Salomon van Til leest. Van Til was predikant Huisduinen in 1673. Vlak voor de kust van Kijkduin, onder Huisduinen, werd in dat jaar slag geleverd tussen de Hollanders en een Engels-Franse vloot.
>Het Noord-Hollandse landschap is een betrekkelijk jong gebied, opgebouwd uit zand, klei en veen. Wind en water legden de basis voor de vorm, de mens deed de rest. Eeuwenlang oefende de Noordzee grote invloed uit op het kustgebied van de provincie. Maar dat is niet altijd zo geweest. Honderdduizenden jaren geleden was het gebied tussen Nederland en Groot-Brittannië geen water maar land: Doggerland. Een rijk landschap, waar mammoeten en mensen naast elkaar leefden.
>2021 is het jaar van het ‘Ode aan het landschap’. Maar hoe is het landschap om ons heen en onder onze voeten eigenlijk ontstaan? Projectleider Mart van de Wiel geeft Oneindig Noord-Holland een kijkje achter de schermen bij de nieuwe tentoonstelling ‘Leven in Lagen’ bij Huis van Hilde en deelt zijn favoriete verhalen.
>Marken is als een bewoond openluchtmuseum. Op een zonnige dag wandel je er heerlijk langs de houten paalwoningen aan de haven naar de nauwe steegjes rondom de kerk. Elke buurtschap heeft er zijn eigen karakter en daarin proef je de unieke historie van het eiland.
>Eeuwenlang beschermen de oude zeedijken rond ’t IJ steden als Amsterdam, Haarlem, Zaandam en Beverwijk tegen het oprukkende water. En nu is hun geschiedenis in een boek vastgelegd.
>Tussen Den Helder en Texel drijft een onbewoond eiland. Geen tropisch strand, waar je onder een palmboom van de zonsondergang kunt genieten, maar een bijzonder natuurgebied en broedplaats voor vogels en zeehonden. Noorderhaaks, in de volksmond bekend als de Razende Bol, is al eeuwenlang voortdurend in beweging.
>Het kwik stijgt snel en iedereen sprint naar het dichtstbijzijnde water om af te koelen. Zomaar in het water springen was vroeger niet gebruikelijk, zeker niet als vrouw. Om de verleiding van het 'vrije zwemmen' in kanalen en grachten te reguleren, kwamen er in Amsterdam badinrichtingen. Vanaf 1881 was men welkom voor een duik in de zwem- en badinrichting aan de Amstel.
>