4 min
Kanalenkoning Willem I
Koning Willem I was niet alleen koning-koopman, maar werd ook wel de kanalenkoning genoemd. Hij had het belang van kanalen eind 18de eeuw, begin 19de eeuw in Engeland gezien voor de industriële revolutie. In een kabinetsvergadering over het graven van wat het Groot Noordhollands Kanaal zou worden in 1816 had hij op de kaart een loodrechte horizontale lijn van Amsterdam naar de Noordzee getrokken. Terwijl de rest van het gezelschap zijn gedachten bij het lange kanaal naar Den Helder had, vroeg de Koning kan het niet zo heren? Volgens de raadslieden was het idee prachtig, maar gevaarlijk en veel te kostbaar.
Het Noordhollands Kanaal en het Noordzeekanaal
In 1824 werd het Noordhollands Kanaal geopend. De komst van stoomschepen maakte het kanaal te smal en het was een moeilijke vaarroute door de vele bochten. Het kanaal was een grote mislukking en er is nooit veel gebruik van gemaakt. Het duurde tot 1854 toen er onder het bewind van Koning Willem III er een verschuiving plaats vond in het bestuur van Amsterdam.
Dit maakte de weg vrij voor onderhandelingen over de aanleg van het Noordzeekanaal. Er volgde een concessie voor het afgraven van het kanaal die werd toegekend aan de Amsterdamse Kanaal Maatschappij. Na veel onderhandelen over de verdeling van de kosten tussen het Rijk en de gemeente Amsterdam ging in 1865 de eerste spade in de grond in de duinen nabij Velsen. Het doorgraven van 6 kilometer duinen met schoppen, kruiwagens en een primitieve stoomgraafmachine was een project van ongekende omvang.
Monding van het Noordzeekanaal. Vervaardigers: 1879. Noord-Hollands Archief / Collectie van
Simon Wolf Josehpus Jitta
Het vennootschap de Amsterdamsche Kanaal Maatschappij had als voorzitter Simon Wolf Josehpus Jitta. Simon Wolf Josephus Jitta werd op 27 september 1818 in Amsterdam geboren als zoon van Wolf Josephus Jitta en Emma Cohen. Hij was net als zijn vader juwelier van beroep. In 1840 trad hij in het huwelijk met Nanette Dresden. Het huwelijk bleef kinderloos.
Samen met zijn vader Wolf en zijn broers Alfred en Joseph richtte Simon in 1848 een internationale juweliersfirma op die vestigingen has in Amsterdam, Brussel en Bonn. Het was een bloeiende firma die juwelen leverde aan diverse vorstenhuizen waaronder ook het huis van Oranje. Naast zijn activiteiten als koopman was Simon ook maatschappelijk actief. Hij was voorzitter van de Permanente Commissie tot Behartiging der Belangen van de Israëlieten in Nederland, richtte hij in 1853 samen met o.a, Dr. E.C. Buechner de vereniging Salerno op (een vereniging die zich bezighield met volkshuisvesting).
Portretfoto Simon Wolff Josephus Jitta (1818-1897), ca. 1895. Collectie Joods Historisch Museum, F01100.
De Amsterdamsche Kanaal Maatschappij
In 1865 werd Jitta voorzitter van de in 1863 opgerichte Amsterdamsche Kanaal Maatschappij. Deze maatschappij had tot doel Amsterdam door middel van een kanaal met de Noordzee te verbinden. Op 16 juli 1867 werd Jitta gekozen tot lid van de gemeenteraad van Amsterdam. Juist in die tijd was de toestand van de Kanaalmaatschappij het slechts. Aan het eind van het jaar werd het werk gestaakt. Jitta gaf de moed niet op en na enige tijd keerde het vertrouwen terug in Amsterdam en het regeringscentrum Den Haag. Op 29 april 1870 werd de eerste steen van de sluizen te Schellingwoude gelegd. Het was grotendeels aan Jitta te danken dat de moeilijkheden werd overwonnen wat betreft de aanleg van het kanaal. Een Nederlandse aannemer durfde het werk niet aan te nemen, maar in Engeland waren de heren Lee die veel ervaring hadden in havenaanleg bereid het werk op zich te nemen.
, 1873. Noord-Hollands Archief / Collectie van
De inpoldering van het IJ
Het Noordzeekanaal is voor een groot deel ontstaan door de inpoldering van het IJ, hiervoor werden over een lengte van 17 kikometer dijken aangelegd. Er werden simultaan met de aanleg van het Noordzeekanaal, zijkanalen aangelegd voor de doorvaart en de afwatering. Aan de oostkant van de hoofdstad werd met de Zuiderzee in open verbinding staande IJ afgesloten door de aanleg van de Oranjesluizen. Hierdoor kwam er een waterpeil in het kanaal.
De aanneemsom was 29 miljoen gulden. Na elf jaar graven, dijken aanleggen en sluizen bouwen werd op 1 november 1876 het kanaal geopend door Koning Willem 3, Josephus Jitta hield een feestrede. Financieel was het geen succes voor het AMK. In 1883 werd de maatschappij geliquideerd en nam het Rijk alle verplichtingen en rechten over.
Hij zou tot 1895 gemeenteraadslid blijven. In 1892 kon men zijn 25-jarig jubileum als raadslid vieren en werd hem door de burgemeester een erebeker aangeboden. Naast zijn activiteiten als koopman en bestuurder was hij ook een belangrijk kunstverzamelaar. Simon Wolf Josephus Jitta overleed op 18 februari 1897 in zijn geboortestad Amsterdam.
Kaart met het gebied van het Noordzeekanaal. Vervaardiger: P.J. Otten, 1866. Noord-Hollands Archief / Collectie van kaarten en kaartboeken van de Provinciale Atlas Noord-Holland, inventarisnummer 273.
Auteur: Drs. Hans Dolman jr. (Haarlemmermeermuseum de Cruquius)
Publicatiedatum: 31/03/2022
Vul deze informatie aan of geef een reactie.