Jan Abrahamsz. Beerstraten en zijn zoon Abraham Beerstraten zijn de twee bekendste. Daarnaast wordt er door diverse bronnen geschreven over een derde en een vierde Beerstraten, een Antonie en een Johannes. Er bestaat echter veel tegenstrijdige informatie. Wat heeft Antonie geschilderd, als hij al dan niet een kwast in zijn handen heeft gehad? Heeft hij wel bestaan? En wie is Johannes?

 

Het Paalhuis en de Nieuwe Brug te Amsterdam in de winter. Door Jan Abrahamsz. Beerstraten. Beeld: Rijksmuseum.

Jan Abrahamsz. Beerstraten

De Amsterdamse schilder en tekenaar Jan, ook wel Joannes, Johannes of Johannis Beerstraten werd gedoopt in 1622 als de zoon van een damast- of tafellakenwerker. Hij schilderde voornamelijk zeestukken en Amsterdamse stadsgezichten, maar was ook vaak in andere steden en dorpen te vinden, waaronder Sloten, Leimuiden, Hoorn en Beverwijk. Op veel van zijn stadsgezichten vind je verdwenen gebouwen, van stadspoorten tot kastelen. Neem bijvoorbeeld het veertiende-eeuwse stadhuis van Amsterdam dat op 7 juli 1652 was afgebrand.

 

De puinhopen van het Oude Stadhuis te Amsterdam na de brand van 7 juli 1652. Door Jan Abrahamsz. Beerstraten. Beeld: Rijksmuseum.

De kinderen van Beerstraten

Jan Abrahamsz. trouwde twee keer. Zijn eerste huwelijk was met Magdalena (Teunis) van Bronckhorst. Toen Magdalena in 1664 overleed – zij en Jan waren toen ongeveer twintig jaar getrouwd – bleef de schilder met acht kinderen achter: Abraham, Johannes, Jacobus, Magdalena, Daniël en drie andere kinderen die kort na hun moeder stierven. Jan was de leermeester van zijn oudste zoons, waaronder Abraham Beerstraten die net als zijn vader van schilderen zijn beroep maakte.

In 1665 hertrouwde Jan Abrahamsz. met Albertje Egberts van Crale. Hij overleed echter al in de zomer van 1666, drie weken voor ook Albertje haar laatste adem uitblies. De jongste kinderen belandden in het Burgerweeshuis, op de veertienjarige Johannes na. Net als Abraham had van zijn vader leren schilderen, iets wat hem volgens zeggen door een stijve arm niet goed afging. Johannes werd in het diaconieweeshuis ondergebracht, maar sloeg ongezien op de vlucht en verdween. Nog geen jaar later zou hij zijn overleden.

 

Hollandse schepen in een vreemde haven. Door Jan Abrahamsz. Beerstraten. Beeld: Rijksmuseum.

Een en dezelfde persoon

Johannes zou te jong gestorven zijn om als schilder werkzaam te kunnen zijn geweest. In een artikel in het maandblad der Nederlandse genealogische vereniging (2000) wordt beschreven dat het bij de mysterieuze ‘Johannes Beerstraten’ dan ook niet om deze veertienjarige zoon van Jan gaat, en er maar drie Beerstraten schilders waren: Jan Abrahamsz., Abraham en Antonie. Volgens het artikel zijn Jan Abrahamsz. en de zo nu en dan in bronnen opduikende Johannes een en dezelfde persoon en schilder.

 

Het Oude Stadhuis te Amsterdam. Door Abraham Beerstraaten. In het bezit van Museum Boijmans van Beuningen. Beeld: Wikimedia Commons.

Abraham Beerstraten

Om de verwarring rondom de familie Beerstraten nog groter te maken, wordt Abraham Beerstraten in de literatuur afwisselend als oom, neef en zoon van Jan Abrahamsz. Beerstraten beschreven. Abrahams identiteit lijkt in nevelen gehuld. Hij wordt echter wel vermeld op een akte van 31 maart 1665, waarin Jan Abrahamsz. zijn kinderen hun erfdeel bewijst. Abraham is dus hoogstwaarschijnlijk niet de neef of oom, maar de oudste zoon van Jan Abrahamsz. Beerstraten. Hij werd in 1643 in Amsterdam gedoopt.

Abraham volgde het voorbeeld van zijn vader en werkte als schilder en tekenaar. Anders dan Jan schilderde hij naast stadsgezichten vooral winterlandschappen. De schilder heeft net als zijn vader het oude stadhuis van Amsterdam geschilderd. Dit keer zie je echter niet de ruïne na een verwoestende brand, maar het gebouw in volle glorie onder een laagje sneeuw in de winter. Het is onduidelijk wanneer Abraham Beerstraten is overleden. Zijn laatst gedateerde werk is van 1666.

 

De Blauwpoort te Leiden in de winter. Door Abraham Beerstraten. Beeld: Rijksmuseum.

Anthonie Beerstraten

Wie was Anthonie Beerstraten? Van deze kunstenaar was het beduidend lastiger om een familieconnectie met de andere Beerstratens te vinden. In ‘Dictionary of Dutch and Flemish Landscape and Marine painters working in oils, active before 1725’ vinden we terug dat Anthonie waarschijnlijk een zoon van Jan Abrahamsz. was en een van de drie kinderen die kort na hun moeder, Magdalena, stierven.

Er zijn slechts twee schilderijen bekend die door Anthonie Beerstraten met zijn volledige naam zijn gesigneerd. Een groot aantal werken is slechts met ‘A. Beerstraten’ gesigneerd en kan dus zowel door Abraham als Anthonie zijn gemaakt. De identieke initialen zorgen voor nog meer onzekerheid over de toeschrijvingen van de kunstwerken. Wie schilderde welk schilderij?

De voluit ‘Abraham Beerstraten’ gesigneerde schilderijen zijn veelal van goede kwaliteit. Op grond van deze werken en de twee schilderijen van Anthonie is volgens Laurens J. Bol in ‘Die Holländische Marinemalerei des 17. Jahrhunderts’ besloten de met ‘A. Beerstraten’ gesigneerde werken naar kwaliteit te verdelen. De kwalitatief betere schilderijen werden aan Abraham toe geschreven, de minder geslaagde aan Anthonie.

 

Kasteel van Buren. Getekend door een Beerstraten, maar onduidelijk door wie. Beeld: Rijksmuseum.

Nuchter, bruin of bont van kleur

Er zijn dus drie Beerstraten schilders geweest die de collecties van verscheidene musea, waaronder het Rijksmuseum in Amsterdam, met stadsgezichten, winterlandschappen en zeeslagen hebben aangevuld. Dit wordt bevestigd door de geschriften van de plaatselijke kunsthandelaar Doeck, uit de zeventiende eeuw. Daarin wordt een onderscheid gemaakt tussen Jan Abrahamsz. Beerstraten, Abraham Beerstraten en de jonge Beerstraten, waar waarschijnlijk Anthonie mee werd bedoeld. De drie schilders hebben tussen 1641 en 1666 geschilderd. Het laatste schilderij was van Abraham Beerstraten. Maar hoe onderscheid je een Jan Abrahamsz. van een Abraham of een Anthonie? De schilderijen zijn lastig uit elkaar te houden.

J. M. Blok geeft in Het Nieuw Nederlands Biografisch Woordenboek (1911-1937) een aantal kenmerken waar je op kunt letten. Anthonie van Beerstraten wordt omschreven als een middelmatige schilder en zijn werken zijn vaak hard en nuchter van kleur. Abraham gebruikte bontere kleuren, maar zijn bomen zouden nogal plomp zijn. In de schilderijen van Jan Abrahamsz. zitten weer meer bruinere tinten. Kun jij ze uit elkaar houden?

Auteur: Liza Koppenrade

Bronnen

Rijksbureau van de Kunsthistorisch Documentatie, Jan Abrahamsz. Beerstraten, https://rkd.nl/nl/explore/artists/5894 , Abraham Beerstraten, https://rkd.nl/nl/explore/artists/Beerstraaten%2C%20Abraham

Jan Abrahamsz. van Beerstraten, http://www.metzemaekers.com/kunstenaar/604303/beerstraten-jan-abrahamsz.html

Nieuw Nederlands Biografisch Woordenboek (1911-1937) de familie van Beerstraten: http://resources.huygens.knaw.nl/retroboeken/nnbw/#page=52&source=7&view=imagePane&accessor=accessor_index

Via het Rijksbureau van de Kunsthistorische Documentatie:

G. van der Most en H.J.W. Snel, ‘Beerstraten/Bee)restrat(e) te Amsterdam en Huizen’, Gens Nostra, maandblad der Nederlandse genealogische vereniging, 55 (2000), p. 357-377

Aad van der Willigen, Dictionary of Dutch and Flemish Landscape and Marine painters working in oils, active before 1725 (typescript uit 1993-1998, in bewerking door en met aanvullingen van Marijke de Kinkelder, conservator Oude Kunst, RKD)

Jeroen Giltaij, ‘Lof der zeevaart: de Hollandse zeeschilders van de 17e eeuw’.

Laurens J. Bol in ‘Die Holländische Marinemalerei des 17. Jahrhunderts’.

Publicatiedatum: 06/12/2016