Van Blaaderen wordt doorgaans tot de Bergense School gerekend. De laatste veertien jaar van zijn leven bracht hij in Bergen door. Maar gastconservator Kees van der Geer, die zich acht jaar in de man heeft verdiept, ontdekte dat Van Blaaderen zich wel vier tot vijf verschillende stijlen eigen heeft gemaakt. “Hij zocht steeds de vernieuwing.” Vandaar dat de ondertitel van de tentoonstelling luidt: ‘Van Blaaderen – Modernist in Bergen.’

Gerrit Willem van Blaaderen begon in 1903 in Laren te schilderen. Aanvankelijk maakte hij impressionistisch werk, maar vanaf 1910 raakte hij in de ban van het werk van Paul Cézanne, die destijds als dé pionier van de moderne kunst gold. Later keerde hij naar het figuratieve terug en maakte hij in Bretagne imposante doeken van vissers, om zich uiteindelijk in Bergen, waar hij zich in 1921 vestigde, te laten beïnvloeden door de expressionistische stijl van de Bergense School. Dat is een stijl die wordt gekenmerkt door hoekige, krachtige vormen, verzadigde kleuren en sterke contrasten. Maar stijlen zeggen natuurlijk niet alles, want ondanks die veelheid aan inspiratiebronnen ontwikkelde hij wel degelijk een eigen stijl.

Ruimte en rust

Van Blaaderen werd vooral om compositie en zijn kleur geroemd, legt gastconservator Kees van der Geer desgevraagd uit. “Zijn schilderen roepen ruimte, rust en stilte op en dat komt vooral door zijn slimme kleurgebruik en de evenwichtige manier waarop hij zijn composities opbouwde.”

Van der Geer, die Kunst & Cultuurwetenschappen studeerde, was meteen verkocht toen hij acht jaar geleden bij een kunsthandelaar een schilderij van Van Blaaderen zag, dat hem nogal deed denken aan Vincent van Gogh. Later ontdekte hij waarom. “In de collectie van Cornelis Hoogendijk, wiens zuster met van Blaaderen was getrouwd, zaten 16 schilderijen van Van Gogh.”

Hij wilde meer van de kunstenaar weten, want er was heel weinig over hem bekend. Vervolgens reisde hij naar alle plekken waar Van Blaaderen heeft gewerkt, zoals Parijs, Bretagne en Samois in Frankrijk, en Taormina op Sicilië, waar de kunstenaar volgens hem een geheel eigen stijl ontwikkelde, die hij omschrijft als ‘superieur in compositie en kleur.’

Haringvisser

Uiteindelijk wist hij zoveel van de schilder, dat hij de familie dingen kon vertellen die ze zelf nog niet wisten. “De familie wist bijvoorbeeld niet dat zijn vader haringvisser is geweest. Die stuurde hem, samen met zijn broer, naar Amerika, om zich te verdiepen in goedkopere methodes om graan te verbouwen, want op dat moment was er in Europa een landbouwcrisis gaande. Maar Gerrit Willem van Blaaderen wilde niet eerder terugkomen tot zijn vader hem toestemming gaf om kunstenaar te worden.” Zijn broer kwam al na driekwart jaar terug, Gert Willem volgde drie maanden later.

Uiteindelijk is het aan een Engelse kunstenaar die Katwijk bezocht te danken– Katwijk was in die tijd erg in trek bij kunstenaars – dat zijn vader overstag ging. De Engelsman overtuigde hem dat zijn zoon “absoluut veel talent” had.

Topwerken

Het is voor het eerste sinds de Tweede Wereldoorlog dat er een overzichtstentoonstelling aan het werk van Van Blaaderen wordt gewijd. “Alle topwerken die we wilden hebben, kunnen we laten zien.” In totaal worden er vijftig werken getoond, waarvan de helft uit musea komt en de andere helft uit particulier bezit. In totaal heeft Van Blaaderen 300 olieverfschilderijen en honderd werken op papier (aquarellen, gouaches) nagelaten.

Rijk is hij er overigens niet mee geworden. “Hij is tien jaar getrouwd geweest met een enorm rijke vrouw, dus voor het geld hoefde hij niet te werken. Toch schilderde hij. In Frankrijk maakte hij geweldige schilderijen, met héle lichte kleuren, die zeer geliefd waren. Hij kon hogere prijzen vragen dan tijdgenoten als Piet Mondriaan, Leo Gestel of Jan Sluijter. Maar toen hij van zijn eerste vrouw scheidde en met de kinderjuffrouw trouwde, kreeg hij met tegenslag en armoede te maken. Uiteindelijk is hij in bittere armoede gestorven. De uitvaartkosten – Van Blaaderen is in Bergen begraven – moesten worden betaald door enkele van zijn schilderijen aan de huisarts te verkopen.

In het kader van de tentoonstelling, die tot en met 28 augustus is te zien in het Stedelijk Museum Alkmaar, vinden er inlooprondleidingen, expertlezingen en familierondleidingen plaats. Kijk op www.stedelijkmuseumalkmaar.nl voor meer informatie.

Auteur: Arnoud van Soest

 

 

Publicatiedatum: 18/04/2016