3 min
Lucebert
In de Jordaan
Lucebert werd geboren in de Westerstraat in de Jordaan, vlakbij de Noordermarkt. Hier woonde hij samen met zijn vader, die huisschilder was. Zijn moeder verliet het gezin toen Lucebert twee jaar was en nog gewoon Bertus heette. Over de gezelligheid en het dorpsgevoel in de Jordaan is Lucebert later altijd positief geweest: “Ik heb het een ontzettend gezellige buurt gevonden. Een dorpsidylle bijna. Er werd spontaan gelachen en spontaan ruzie gemaakt”. Of de jonge Lubertus ook spontaan lachte en ruzie maakte weten we niet. Het beeld dat Jan Vrijman schetst, die in de dezelfde straat met Lubertus opgroeide, laat een andere kant van hem zien: “Bertus en ik gingen nauwelijks met elkaar om, we waren geen straatjongens maar huismussen, boekenlezers.” Vast staat dat de Jordaanoproer in 1934 veel indruk maakte op Lubertus.
Alles van waarde is weerloos
De zwerfjaren
Toen Lucebert zijn vader hielp met een schilderopdracht en hij een grote wandtekening mocht maken was een journalist zo onder de indruk, dat die er voor zorgde dat Lucebert een kunstopleiding kon gaan volgen. Maar totdat het grote teken- en schrijftalent van Lucebert in 1948 door de bekende dichter Gerrit Kouwenaar werd ontdekt leefde de toekomstige keizer van de Vijftigers in armoede op de straten van Amsterdam. Hij sliep in de stadsparken of op de pont over het IJ, waar hij zich warmde aan de buizen van de motor. Over die jaren zegt hij later: “voor een dakloze is nachtverblijf, het slapen, niet zo een probleem, dat wat hard aankomt, dat wat je uit het lood slaat en je werkelijk terneerdrukt is het dagbeginnen, het ontwaken van een stad, het gekonfronteerd worden met al heel in de vroegte honderden arbeiders op weg naar hun dagtaak, dat haast wezenloos aanzien en aanvoelen van een rythme waarin je niet thuishoort en waarin je, zo vrees je, nooit en te nimmer meer opgenomen zult worden”. Ook na de oorlog zocht hij slaapplekken via vrienden. Zo sliep hij op de zolder van zijn vriend Gerrit Kouwenaar, zonder dat deze daarvan wist.
Zuil van Lucebert in Beverwijk
Kunstenaarsdorp Bergen
In 1953 was Lucebert definitief doorgebroken als schilder en literair talent en kon hij het zich veroorloven om in Bergen te gaan wonen met zijn vrouw Tony. Op het Boendemakershof had hij zijn eigen atelier, waar hij zich meer kon toeleggen op het werken met nieuwe materialen. Hier ontwikkelde hij zich vooral als schilder. De keus om zich te vestigen in Bergen was geen toeval, hier hadden al veel bekende dichters en schilders zich verzameld en een kunstenaarskolonie gevormd. Met name de dichter Herman Gorter liet zich inspireren door Bergen en de zee. Adriaan Roland Holst trad in zijn voetsporen en schreef veel van zijn werk in Bergen. Nog steeds herinnert een standbeeld aan de Raadhuisstraat aan deze ereburger van Bergen. Lucebert moet zich thuis hebben gevoeld temidden van al deze dichters die hem voor gingen en verbleef lange tijd in Bergen. Ook hij liet zich inspireren door de zee:
“de lege eenzame mens voelt op het dode zand
van het strand onder de gehelmde vuist van het duin
in een kuil vol vies papier etensresten in een krant
klam hout en hier en daar de eeuwig blotere kwal
niets voor de beweeglijkste aller moeders dan
weerzin woede misschien en wanhoop in elk geval”
‘Strandwandelaar’ (fragment, Val voor vliegengod, 1959)
Auteur: Machiel Spruijt
Bronnen
www.kranenburgh.nl
www.estherschreuder.wordpress.com
www.literatuurgeschiedenis.nl
Publicatiedatum: 10/03/2016
Vul deze informatie aan of geef een reactie.