Hilly Jansen, directeur van het Zandvoorts Museum, bezocht enkele maanden geleden de villa van Frans Molenaar, die vlakbij het Vondelpark ligt. Molenaars broer, Rob, die nog steeds in Zandvoort woont, ging mee. Hij was het die voorstelde om een tentoonstelling aan zijn broer te wijden. Na een ongelukkige val was de modeontwerper in het ziekenhuis beland en op 9 januari 2015 blies hij zijn laatste adem uit. Hij werd 74 jaar.

De veiling, bedoeld om zoveel mogelijk geld in te zamelen voor de Frans Molenaar Stichting, die een prijs uitreikt aan aanstormend couturetalent, was net geweest. Hilly vond het heel confronterend om het huis te betreden dat door deze veilig ‘helemaal leeg was gekocht’ en naar de zwarte randen te kijken waar eens foto’s en schilderijen hadden gehangen. “Zijn ziel was weg.”

Wat niet geveild was, is een fotowand met foto’s van bekende mensen die hij in zijn leven heeft ontmoet, met als blikvanger een foto van de beginnende couturier voor de Eiffeltoren. Deze fotowand krijgt een plekje in het Haagse Gemeentemuseum, dat in 1987 al een overzichtstentoonstelling aan Molenaar wijdde en wordt straks het pronkstuk van de tentoonstelling.

Gezonde lucht

Frans Molenaar komt uit Zandvoort en bleef altijd in zijn geboorteplaats geïnteresseerd. Volgens zijn persoonlijke assistente Mirjam Bax, die enthousiast aan de expositie meewerkte, ‘verslond’ hij het blad ‘De Klink’ van het Genootschap Oud-Zandvoort. Voorjaar 2008 wijdde dit tijdschrift een artikel aan de couturier.

De ouders van Frans Molenaar kwamen eind jaren dertig in Zandvoort wonen, vanwege de gezonde lucht, zee en strand. Op 10 mei 1940, de oorlog was net uitgebroken, werd Frans geboren om op te groeien in een gezin met vier kinderen. Zijn vader ging nog met de Blauwe Tram naar Haarlem, waar hij werkte als verkoopdirecteur dameskleding.

Liever en jurk maken

School was niet echt aan Frans besteed. In 1954 hield hij de M.U.L.O. voor gezien, omdat hij liever een jurk voor zijn moeder maakte dan met boekhouden bezig was. Iemand die Hilly voor de tentoonstelling sprak herinnerde zich dat Frans op de lagere school ook al een jurk voor zijn juf wilde maken. Mode was dus al van kinds af aan zijn ding.

Na de Amsterdamse Kleermakersvakschool trok hij op zijn achttiende naar Parijs, om als hulpje bij verschillende couturiers het vak te leren. Hij ontwikkelde al snel een eigen stijl en om zijn eerste creaties te promoten, bedacht hij in 1959 een publiciteitsstunt. Met zijn charme wist hij bekende Nederlanders uit die tijd, zoals Mies Bouwman, Corry Brokken en Rita Reys, naar de strandtent van Tony ten Broeke te lokken voor een fotoshoot. Geld had de beginnende ontwerper niet; de stoffen had hij bij een paar grote stoffenhuizen geritseld. De foto haalde de Margriet, een vrouwenblad dat in die tijd nog gewoon damesblad heette.

Visboeren

Molenaar heeft altijd een band met zijn geboorteplaats gehouden. Zo opende hij enkele jaren geleden in de Kerkstraat de Zandvoortse Walk of Fame, met in natuurstenen tegels verwerkte foto’s van bekende Nederlanders die een band met het dorp hadden. Onder hen waren Toon Hermans en Johnny Kraaijkamp senior.

Die band met Zandvoort neemt overigens niet weg dat het dorp hem als beginnend ontwerper al snel te klein werd. Molenaar was een mooie naam, maar niet zo geschikt als je internationaal carrière wil maken. “In Zandvoort heten alle visboeren Molenaar”, zou hij er later over zeggen. Een tijd lang noemde hij zich dan ook François Couturier Zandvoort. Hilly: “Dat heeft hij wel een paar jaar volgehouden. Hij had er zelfs visitekaartjes van. Enig toch!”

Kleding aan poppen, dat leeft niet

De expositie in het Zandvoorts Museum bestaat vooral uit foto’s. “Ik had natuurlijk graag zijn kleding laten zien, maar van zijn persoonlijke assistent begreep ik dat Frans er niet zo van hield om kleding aan hangertjes of op poppen te laten zien. Dat leeft niet. Je hebt een model nodig, met een mooie hoed, schoenen en oorbellen.” Er is overigens nóg een reden waarom er niet veel kleding te zien zal zijn, behalve dan op foto’s: de meeste kleding is door particulieren gekocht.

Molenaar omschreef zijn stijl als ‘de kunst van het weglaten’. Hilly: “Geen toeters, geen bellen, niet te veel tierlantijnen. Het ging hem om de essentie, de rest liet hij weg.” Moderne, strakke en simpele lijnen, zo zou ze zijn stijl het liefst omschrijven. En tijdloos, dat ook. Ze pakt er een fotoboek bij. “Ja, waarom is dit klasse? Iedereen vrouw die dit aantrekt wordt hier mooier van.”

Frans Molenaar aan het werk

Bedrijfskleding

Frans Molenaar maakte meer dan alleen haute couture. Ook voor bedrijfskleding draaide hij zijn handen niet om. In 1969 baarde hij opzien door kleding voor het personeel van de Haagse reinigingsdienst te ontwerpen. Later zou hij onder ook de stewardessen van Transavia, medewerkers van Albert Heijn en hulpverleners van het Rode Kruis kleden.

Die lui van het Rode Kruis hadden zo’n kleurloos tenue, dat ze in een bomvol stadion nauwelijks opvielen. Daar maakte Molenaar subiet een einde aan door knalrode pakken met reflecterend materiaal voor ze te ontwerpen. Menigeen draagt zijn bedrijfskleding vaker dan zijn eigen kleren, en “dan is het toch leuk om hen er goed uit te laten zien”, zei hij destijds tegen Trouw. “Een knaap bij de bank in een blazer geeft ook gewoon meer vertrouwen.”

Brillen en glaswerk

Maar Molenaar maakte ook andersoortige uitstapjes: hij ontwierp ook glaswerk, brillen, fietsen en auto’s. Nou ja, hij deed de vormgeving. Hilly: “Mensen zeiden wel eens tegen hem, bijna verwijtend: je hebt dat glas toch niet zelf glas geblazen? Alsof dat zou moeten. Hij heeft die brillen ook niet zelf in elkaar gezet; daar heb je een atelier voor. Hij maakte het ontwerp, gaf de kleuren aan en in Leerdam voerden ze zijn vazen in glas uit.”

Hilly heeft een verzamelaar bereid gevonden een paar vazen aan te leveren, die in een vitrine komen te staan. “Die man verzamelde alleen de crème de la crème van het Nederlandse glas. Daar zat Frans Molenaar ook tussen.” De vazen zijn te koop voor een bedrag tussen de driehonderd en duizend euro.De expositie zal verschillende perioden uit zijn leven belichten. “Als je binnenkomt, zie je foto’s uit zijn Zandvoortse tijd: de buurt waar hij woonde, de school waar hij op zat. De fotowand komt, bij wijze van eerbetoon, in de grote zaal te staan. We maken een overzicht, van begin tot eind.”

De tentoonstelling ‘Eerbetoon aan Frans Molenaar’ opent op 11 maart en is tot en met 8 mei in het Zandvoorts Museum te zien. Auteur: Arnoud van Soest

Publicatiedatum: 10/03/2016