Rederijkerskamer De Wijngaardranken

Frans Hals werd in 1616 lid van de rederijkerskamer ‘De Wijngaardranken’, gezeteld achter de Sint Bavo aan het Klokhuisplein. Rederijkers waren amateur-dichters en voordrachtkunstenaars die bij elkaar kwamen om gedichten, verhalen en toneelstukken voor te dragen. Rederijkamers ontstonden tijdens de late Middeleeuwen in Vlaanderen. Onder invloed van de vele Vlaamse immigranten die aan het eind van de 16de eeuw naar de Noordelijke Nederlanden waren gevlucht, schoten rederijkamers als paddenstoelen uit de grond in de Hollandse steden.

1 min

Lidmaatschap geeft status

Lidmaatschap van een rederijkamer was niet voor iedereen weggelegd. Men moest tot de economische of culturele elite behoren om zich een rederijker te mogen noemen. De leden speelden een hoofdrol bij festiviteiten en plechtige gebeurtenissen in de stad. De door hen georganiseerden dichtwedstrijden en opgevoerde toneelstukken behoorden tot literaire hoogtepunten van het jaar. Zowel Frans Hals als zijn broer Dirck waren beiden ingeschreven als ‘beminnaer’, of ‘Tweede Lid’ bij de Wijngaardranken. De stichting van het Oudemannenhuis, het gebouw waar het Frans Halsmuseum sinds 1913 is gevestigd, is te danken aan een inzamelingsactie tijdens een groot rederijkersfeest in 1606.

Haarlemse Rederijkers voor de Sint Bavokerk. Foto: Noord-Hollands Archief.

Toneelspelers op het doek

In de tijd van Hals’ lidmaatschap van de rederijkamers ontstaan enkele portretten en genreportretten van figuren uit de toneel- en muziekwereld. Er worden diverse schilderijen van Hals in verband gebracht met de rederijkerij. Zoals de bekende luitspeler (nu in het Louvre in Parijs) en het doek met de toneelfiguur ‘Pekelharing’. Als nar zette Pekelharing aan tot lachen en drinken. Op het schilderij van Hals is hij afgebeeld als een grijnzende dronkenlap met een lege kan bier in zijn hand. Dit type schilderijen maakte Hals wel meer, waaronder de Lachende Drinker (Rijksmuseum) en waren uitermate geschikt voor een kroeg of herberg. Een ‘Pekelharing van Hals’ – waarschijnlijk deze – was in 1631 in het bezit van de kroegbaas van de Haarlemse herberg ‘De koning van Vrankrijk’, een kunstenaarskroeg waar Hals, waarschijnlijk niet toevallig, ook vaak te vinden was.