Het Müllerorgel in de Grote of Sint Bavokerk genoot grote bekenheid tot ver buiten onze landsgrenzen. In de loop der tijd hebben een aantal beroemde componisten op het orgel gespeeld. Het tienjarige jongetje Wolfgang Amadeus spreekt daarbij nog weer een stuk meer tot de verbeelding dan Handel. Maar het feit dat zowel Händel als Mozart de toetsen hebben beroerd draagt in niet geringe mate bij aan de roem die het orgel nog altijd geniet.
>
3 min
Sinds de Middeleeuwen kent men al het fenomeen stadsmuziek: openbare muziekbeoefening op kosten van de stad. Dat betrof aanvankelijk de stadspijpers, die voor allerlei ceremoniële gelegenheden werden ‘opgetrommeld’. Zij verdwenen in de loop van 17e eeuw geleidelijk van het toneel. Zij werden vervangen door stadorganisten, een unieke, Nederlandse functie.
> 2 min
Tussen 1735 en 1738 bouwde de Duitser Christian Müller een nieuw orgel voor de stad Haarlem in de Sint Bavokerk. Met dit grootse orgel bezat Haarlem een object om trots op te zijn. Behalve lokaal aanzien, speelde bij de orgels ook regionale prestige een rol. Geen stad wenste op orgelgebied onder te doen voor naburige steden. Orgels waren in het calvinistische Nederland belangrijke visitekaartjes.
> 3 min
Dominee Jeronimo de Vries (1838-1915) genoot, ondanks zijn geringe lengte, binnen de doopsgezinde broederschap veel aanzien als evangelieprediker van de moderne theologie. Daarnaast werd hij, ook buiten de eigen kring, bekend vanwege zijn letterkundige activiteiten. Hij vertaalde en schreef biografieën. Ook was hij redacteur van het populaire tijdschrift Eigen Haard. Zijn preekbundels gingen als warme broodjes over de toonbank.
> 2 min
Veel belangrijke vorsten, geleerden, kunstenaars, wetenschappers en politici hebben Teylers Museum in de afgelopen eeuwen bezocht. Zo’n bijzonder bezoek vereist altijd de nodige voorbereiding. Dat is nu zo en dat zal in het verleden niet anders zijn geweest. Het precieze programma is een puzzel, waarvan de verschillende stukken soepel in elkaar moeten passen. Wie is aanwezig en waar? Wie voert het woord? Wat wordt getoond? Dit alles dient plaats te vinden binnen een beperkt tijdsbestek. Eind juni 1814 ontving het museum wel zeer hoog bezoek: tsaar Alexander van Rusland, vergezeld door (de toen nog ‘Soeverein Vorst’ geheten) Willem I en zijn beide zonen.
> 3 min
Jan (Juda) Monnikendam werd op 23 augustus 1867 geboren in Amsterdam. Daar leidde hij jarenlang dansavonden, bruiloften en partijen. Ook was hij dansleraar en muzikant. In 1896 trouwde hij, en niet veel later verhuisde hij naar Haarlem. Daar schreef hij zich in 1900 in als Koopman en begon hij het jaar erop een winkel met zijn vrouw. Het werd een groot- en detailhandel in feestartikelen en vuurwerk.
> 2 min
“Hofleverancier” een predicaat om trots op te zijn. Een flink aantal Noord-Hollandse bedrijven heeft dit predicaat. Het getuigt onder meer van een rijke bestaansgeschiedenis, kwaliteit en een goede reputatie in de regio. Aan het woord Faber Schoenen.
> 2 min
De opening van de eerste spoorlijn van Amsterdam naar Haarlem op vrijdag 20 september 1839 was niet vanzelfsprekend: bedorven melk, ademhalingsproblemen voor de passagiers en molens die niet meer wilden draaien omdat het stationsgebouw te hoog zou zijn. Het waren een paar van de argumenten die tegenstanders van de spoorlijn in de strijd gooiden. Het mocht allemaal niet baten. Door de voortvarende aanpak van Koning Willem I, kwam er een spoorlijn tussen Haarlem en Amsterdam. Zelfs voor Europese begrippen behoorde het ingedutte Holland tot een van de koplopers met de opening van een spoorlijn in 1839. Het België van Koning Leopold I had reeds in 1835 voor het Europese vaste continent het unicum met de aanleg van de lijn Brussel-Mechelen.
> 3 min
De stad Haarlem was koning Willem I bijzonder dankbaar voor zijn inzet voor de tentoonstelling van Nationale Nijverheid in 1825. Een tentoonstelling die belangrijk was voor de ontwikkeling van de Nederlandse industrie. Een marmeren portret van de koning maakte deel uit van de tentoonstelling en werd later geplaatst in een van de kapellen van de Sint Bavokerk.
> 4 min
Al tijdens de Tachtigjarige Oorlog tegen de Spanjaarden, gebruikten de Hollanders het onderwater zetten van stukken land als verdedigingsmiddel tegen vijandelijke invallen. Deze inundatiestroken waren onbegaanbaar voor paard en wagen en te ondiep om met boten overheen te varen. Het bleek een succesvolle tactiek, die in de zeventiende en achttiende eeuw met succes buitenlandse legers buiten de deur hield. Kort na zijn aantreden in 1815, besloot koning Willem I om een extra beschermingsgordel voor het westen van het land aan te leggen: De Nieuwe Hollandse Waterlinie. In de loop van de 19de eeuw ontstond er een stelsel van stellingen en waterlinies die het Koninkrijk onneembaar moesten maken. De Stelling van Amsterdam, waartoe de Ripperda Kazerne behoorde, diende als allerlaatste toevluchtsoord waarachter de regering en het leger zich konden verschansen.
> 3 min
Het imposante Paviljoen Welgelegen kent een bijzondere geschiedenis. Nu zetelt er het provinciebestuur. Maar voordat het de functie van provinciehuis kreeg, was het een buitenverblijf, paleis en waren er meerdere musea in het gebouw gevestigd. Koning Lodewijk Napoleon en de moeder van koning Willem I, prinses Wilhelmina van Pruisen, hebben hier gewoond. Menigmaal zocht de koning zijn moeder hier op.
> 4 min
De jaren 1940-1945 behoren zonder twijfel tot de donkerste uit de 200-jarige geschiedenis van het Koninkrijk der Nederlanden. Met de invoering van steeds meer vrijheid berovende maatregelen voor Joden, studenten, kunstenaars en de arbeitseinsatz, nam het verzet tegen de Duitse bezetters toe. In eerste instantie beperkte dit verzet zich tot kleinschalige sabotagepraktijken. Naarmate het aantal onderduikers steeg, nam ook de organisatiegraad van het verzet toe. Een klein groepje Nederlands vluchtte naar Engeland om zich daar aan te sluiten bij de Geallieerde Strijdkrachten en de regering in ballingschap. Een van de bekendste verzetshelden die in eigen land bleef, is Hannie Schaft, beter bekend als het ‘meisje met het rode haar’. In het Kenaupark is een monument aan Schaft gewijd. Op deze plek pleegde zij samen met Jan Bonekamp op 21 juni 1944 een aanslag op de Zaanse politieman Ragut. Dit moest zij uiteindelijk met de dood bekopen. Na de oorlog groeide zij uit tot ‘een symbool van verzet’, zoals Koningin Wilhelmina haar noemde.
> 3 min
“Koning Willem-Alexander en Koningin Máxima, ik heet u van harte welkom in Haarlem, op het mooiste plein van uw koninkrijk”. Met deze woorden verwelkomde burgemeester Schneiders het koningspaar tijdens hun kennismakingsbezoek aan de provincie Noord-Holland op 14 juni 2013.
> 5 min
Drukkerij Joh. Enschedé behoort tot de oudste familiebedrijven van ons land. In 1703 begon de Haarlemse familie met het drukken van boeken. Later rolde hier de Haarlemsche Oprechte Courant van de persen en obligaties van de stad Haarlem. De drukkerij kreeg een reputatie op het gebied van het drukken van waardepapieren. Enschedé heeft vooral veel bekendheid gekregen door haar prachtige postzegels en bankbiljetten. Op menig postzegel staat ons staatshoofd afgebeeld. In 2003, tijdens de viering van het 300-jarig bestaan van het bedrijf, ontving Joh. Enschedé van koningin Beatrix het predikaat ‘Koninklijk’.
> 3 min
Op de hoeken van de brug naar het Houtplein zien we aan beide hoofdpijlers gebeeldhouwde figuren. Aan de linkerzijde staat de Haarlemse architect Lieven de Key, rechts is de beeltenis van Frans Hals. De schilder is te herkennen aan de gebruikelijke schildersattributen palet en penseel. De Haarlemse beeldhouwer Hendrik van den Eijnde (1869-1939) vervaardigde de granieten beelden bij de verbreding van de brug in 1926.
> 3 min
Frans Hals werd in 1612 lid van de Sint Jorisschutterij. Deze schutterij had zijn onderkomen in het voormalige St Michielsklooster, gelegen aan de Grote Houtstraat. Hier is nu het Proveniershofje gevestigd. De Sint Jorisschutterij was een belangrijke opdrachtgever voor de schilder. Tussen 1616 en 1639 kreeg de schilder driemaal de opdracht voor een groot schuttersstuk.
> 2 min
In de Tuchthuisstraat stond vroeger het werk- of tuchthuis. Daar werden mannen en vrouwen tewerkgesteld die hun leven moesten beteren, moeilijk te hanteren waren of gehandicapt waren. In 1642 werden twee kinderen van Hals in het werkhuis opgenomen: dochter Sara omdat ze niet wilde deugen en zoon Pieter, die zwakzinnig was. Ook Malle Babbe, een Haarlemse volksvrouw die door Frans Hals geportretteerd werd, was opgenomen in het werkhuis. Het tuchthuis is aan het eind van de 19de eeuw afgebroken. De poort van het huis is bewaard gebleven en bevindt zich tegenwoordig in het Frans Hals Museum, als toegang tot de afdeling Oude Kunst.
> 2 min
In de Gasthuisstraat is op nummer 32 de poort van de voormalige Cluveniersdoelen, het onderkomen van de Cluveniersschutterij. Frans Hals schilderde twee schuttersstukken voor de Cluveniersschutterij, één in 1627 en één in 1633. Beide schilderijen kregen een plaats in de grote zaal van het hoofdgebouw. Tegenwoordig hangen de stukken in het Frans Hals Museum.
> 2 min
In een statig woonhuis aan de Koningstraat woonde het echtpaar Stephanus Geraerdts en Isabella Coymans. Isabella en Stephanus waren op 4 oktober 1644 getrouwd. Zij lieten zich ten tijde van hun huwelijk portretteren door Frans Hals. Het leverde een van de meest sprekende pendant portretten op in het oeuvre van Frans Hals. Stephanus was afkomstig uit Amsterdam, maar het paar vestigde zich na het huwelijk in Haarlem. Stephanus werd er raadslid en schepen. In 1649 kochten zij dit grote huis voor 12.800 gulden.
> 1 min
Frans Hals werd oud. Hij stierf in 1666, en was toen de 80 ruim gepasseerd. Hij kreeg een graf in de gereformeerde Sint Bavokerk, waarvan hij in 1655 was lid geworden. Frans Hals was van huis uit katholiek. Zowel zijn eerste vrouw Anneke Harmensdr, als zijn tweede vrouw, Liesbeth Reyniers was gereformeerd. Ook zijn kinderen zijn gedoopt in gereformeerde kerk.
> 2 min