2 min

Stillevens

De meest geliefde kunstwerken met voedsel in de hoofdrol zijn ongetwijfeld de stillevens met groente en fruit die populair werden vanaf de zeventiende eeuw. Schilders en tekenaars verbeeldden zeer realistische composities van bloemen en  fruit. Dit realisme was echter bedrieglijk, want vaak kwamen deze vruchten uit verschillende seizoenen en kon de kunstenaar ze dus nooit op hetzelfde moment hebben gezien. De stillevens waren inventies van de kunstenaar. Kopers voor deze werken waren meestal niet moeilijk te vinden. De weelderige voorstellingen waren uitermate geschikt als decoratie in de huizen van welgestelde burgers.

Stilleven met vruchten en bloemen in een Griekse vaas, ca. 1830-1834.

Jan van Huysum

De aquarellen van Jan van Huysum (1682-1749) zijn een prachtig voorbeeld van zulke zeventiende-eeuwse stillevens. Al bij zijn leven verwierf hij een internationale reputatie als vooraanstaand schilder van realistische bloem- en fruitstillevens. Kunstenaars uit zijn directe omgeving, maar ook latere generaties werden door hem geïnspireerd. Een voorbeeld hiervan is  een werk van Georgius Jacobus Johannes van Os (1782-1861),dat ook in de collectie van Teylers Museum aanwezig is. Van Huysum maakte meestal compositiestudies, maar er zijn ook schitterende uitgewerkte aquarellen van zijn hand, zoals Vruchtenstilleven. Het wazige laagje op de pruimen en druiven is prachtig weergegeven en de meloen oogt sappig en rijp. Wie wil daar nou niet zijn tanden in zetten?

Jan van Huysum, Vruchtenstilleven.

Schuttersmaaltijden

Overdadig waren dan weer de maaltijden ter ere van de naamheiligen van zeventiende-eeuwse schutterijen. Er zijn talloze voorbeelden in de kunst van dergelijke schuttersmaaltijden, de een nog uitbundiger dan de andere. Samen met het Frans Hals Museum bezit Teylers Museum een mooie vroege tekening van zo’n banket, getekend door Frans Pietersz. deGrebber (1573-1649).Met slechts een paar penlijnen en penseelstreken heeft De Grebber alle aanwezigen bij de maaltijd een geheel eigen houding en persoonlijkheid gegeven. Alle schutters staan en zitten rond een gedekte tafel en sommigen kijken de toeschouwer recht aan. Alsof zij ons willen zeggen: eet smakelijk!

Frans Pietersz de Grebber (toeg.), Schuttersmaaltijd. Collectie Teylers Museum en Frans Hals Museum

Deze tekst is gebaseerd op het artikel ‘Eet smakelijk! Eten en drinken in de kunst’ in Teylers Museum Magazijn 115, pp.10-11 geschreven door Carolijn Mensing, stagaire bij de afdeling Kunstverzamelingen van Teylers Museum.

Publicatiedatum: 15/11/2012