Oneindig Noord-HollandBeleef de geschiedenis van jouw provincie
NL | EN

Prominente bespelers van het Müllerorgel

Het Müllerorgel in de Grote of Sint Bavokerk genoot grote bekenheid tot ver buiten onze landsgrenzen. In de loop der tijd hebben een aantal beroemde componisten op het orgel gespeeld. Het tienjarige jongetje Wolfgang Amadeus spreekt daarbij nog weer een stuk meer tot de verbeelding dan Handel. Maar het feit dat zowel Händel als Mozart de toetsen hebben beroerd draagt in niet geringe mate bij aan de roem die het orgel nog altijd geniet.

De familie Mozart op bezoek

De beroemde componist Händel was al een man op leeftijd toen hij Haarlem in 1740 vereerde met een bezoek. Toch was destijds de impact van de komst van de hofcomponist van de koning van Engeland veel groter dan die van de familie Mozart. Handel haalde de krant in tegenstelling tot de familiie Mozart. Over hun verblijf, ergens in april van het jaar 1766, zijn we alleen geïnformeerd door een brief van vader Leopold aan het thuisfront, de aartsbisschop van Salzburg. Het bezoek aan Haarlem nam goed en wel anderhalve dag in beslag op een reis door West-Europa van bijna 3,5 jaar. Leopolds doel was overigens niet, zoals elders, het organiseren van concerten voor de twee wonderkinderen – naast Wolf kon ook dochter Nannerl geweldig spelen – maar het in ontvangst nemen van een mooie uitgave van zijn eigen vioolleermethode in een Nederlandse vertaling.

Portret van Mozart. Beeld: Portretten Atlas (Noord-Hollands Archief)

‘Zo beroemde orgel van Haarlem’

Deze leermethode werd uitgegeven door de Haarlemse uitgever Joh. Enschedé. Op initatief van de uitgever werd de familie Mozart met alle egards ontvangen en kreeg het 10-jarige wonderkind de kans om op het beroemde Müllerorgel te spelen. Maar eerst werd de familie onder begeleiding van stadsorganist Raedeker (of diens zoon)  de Grote Kerk binnen geleid. Daarna vermaakte Wolfgang zich een uur lang op het orgel. Wat er tijdens dat uur geklonken heeft staat niet in genoemde brief, maar het zullen allerhande geïmproviseerde aria’s, variaties, preludes en fuga’s geweest zijn. Wel maakt de schrijver nadrukkelijk melding van het ‘zo beroemde orgel van Haarlem’.

Burgemeester Mr.P.O.F.M. Cremers onthult een gedenksteen ter nagedachtenis aan het feit dat Mozart in 1766 het orgel in de Grote of St. Bavokerk bespeelde. Collectie Fotoburo de Boer / Noord-Hollands Archief

Twee bezoeken van Händel

Handel heeft het niet bij een enkel bezoek gelaten, in 1750 meldde hij zich opnieuw. Als 65-jarige vond hij een hernieuwde kennismaking met het orgel kennelijk nog steeds ‘de omreis waard’. Die liep via Den Haag en leverde hem en passant een vervelend ongeval met de diligence op. De geblesseerde beroemdheid maakte achter de klavieren van het Bavo-orgel echter evenveel indruk als tien jaar daarvoor. Net als toen deed de Oprechte Haerlemsche Courant er verslag van.

Het Müllerorgel in de Sint Bavokerk. Foto: Grote of Sint Bavokerk

Lijst grootheden

Handel en Mozart voeren de lijst grootheden op het Bavo-orgel ongetwijfeld aan. Een goede derde en vierde plaats zouden voor Mendelssohn en Liszt zijn weggelegd, ware het niet dat het bezoek van eerstgenoemde alleen op vermoedens berust en dat Liszt niet zelf op het orgel gespeeld heeft maar zich tijdens een concert ‘slechts’ onder de toehoorders bevond. Van anderen staat vast dat ze naar Haarlem kwamen met het orgel als reisdoel, zij het bij Louis Spohr als uitje vanuit het vakantieadres Zandvoort. Ook een lid van de Bachfamilie heeft zich gemeld, uiteraard niet vader Bach, maar wel één van zijn beroemde zonen, waarschijnlijk Johann Christian, die net als Handel zijn geluk in Engeland heeft beproefd. En verder Johann Nepomuk Hummel en niet te vergeten Camille Saint-Saëns, de componist van het bekende Carnaval des Animaux. Hij kreeg een voortreffelijke pers naar aanleiding van een concert op het Müllerorgel.

Tekst: Anton Pauw

Publicatiedatum: 28/05/2014

Aanvullingen

Vul deze informatie aan of geef een reactie.

Plaats een reactie

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *

Vereiste velden zijn gemarkeerd met *. Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd.