Oneindig Noord-HollandBeleef de geschiedenis van jouw provincie
NL | EN

Frans Hals op de Grote Houtbrug

Op de hoeken van de brug naar het Houtplein zien we aan beide hoofdpijlers gebeeldhouwde figuren. Aan de linkerzijde staat de Haarlemse architect Lieven de Key, rechts is de beeltenis van Frans Hals. De schilder is te herkennen aan de gebruikelijke schildersattributen palet en penseel. De Haarlemse beeldhouwer Hendrik van den Eijnde (1869-1939) vervaardigde de granieten beelden bij de verbreding van de brug in 1926.

Ongepolijste geest raakt uit de gratie

Hoewel Frans Hals in armoede stierf, werd hij door zijn collega’s gezien als een van de belangrijkste schilders uit Haarlem. Maar in de loop van de 18de eeuw valt het oeuvre van Frans Hals uit de gratie. Zijn reputatie als dronkenlap die zijn vak niet serieus nam, neemt steeds meer de overhand. Deze verminderde waardering is niet alleen te danken aan zijn bedenkelijke reputatie, maar ook aan zijn schilderstijl. Zijn losse toets en dagelijkse onderwerpen kunnen de 18de eeuwse kunstliefhebbers niet meer bekoren. Onder invloed van het Frans Classicisme heeft men vooral oog voor schilders die Bijbelse en mythologische onderwerpen schilderen, gebaseerd op de Italiaanse Renaissance. Het werk van Frans Hals sluit hier geenszins bij op aan. Zo ontstaat de hardnekkige opvatting dat Hals’ ongepolijste karakter zijn manier van schilderen beïvloed heeft: de slordige, losse toets van de schilder zou te wijten zijn aan het vele drinken.

Granieten beeld van Frans Hals op de Houtbrug, Haarlem. Foto: Haarlems Beeld.

Herwaardering door Franse Realisten

Dit verandert in de tweede helft van de 19de eeuw als in Frankrijk de stroming van het Realisme ontstaat. Schrijvers en schilders zetten zich af tegen de geleerde academische principes en richten zich op onderwerpen  uit het dagelijks leven. In plaats van Bijbelse en mythologische figuren, worden gewone boeren, vissers en arbeiders geschilderd, in losse verfstreken en donkere kleuren. De realistische schilderijen van de Hollandse Meesters vormen een belangrijke inspiratiebron voor schilders als Courbet, Monet en Vincent van Gogh.  Bij een bezoek aan het net geopende Rijksmuseum in 1885 is Van Gogh lyrisch over het werk van de Haarlemse meester. Aan het eind van de 19de eeuw zien vele kunstenaars Frans Hals als de “eerste moderne kunstenaar”.

Kopie naar verloren gegaan Zelfportret van Frans Hals. Foto: Frans Hals Museum, Haarlem

Zelfportret

Als veelgevraagd portrettist is het opvallend dat van Frans Hals geen originele zelfportretten bekend zijn. Aan het eind van de 17de eeuw kregen alle geportretteerden op het schuttersstuk van de Sint Jorisschutterij uit 1639 een nummer. Deze nummers corresponderen met de namen onderop de lijst. Bij nummer 19 staat ‘Frans Hals’.  Hierdoor gaat men er vanuit dat de schilder zichzelf in dit groepsportret vereeuwdigd heeft, ondanks dat Hals in die jaren niet voorkomt op de ledenlijsten. De figuur toont in ieder geval wel grote gelijkenis met een kopie (Indianapolis Museum of Art) naar een vermeend zelfportret uit de jaren 1640. Welke zelfportret beeldhouwer Hendrik van den Eijnde als voorbeeld heeft genomen is moeilijk te zeggen, maar met zijn karakteristieke kinbaardje en lange haren doet zijn beeltenis wel aan de meester denken. Inmiddels is Frans Hals volledig ‘gerehabiliteerd’ en behoort hij tot de grote drie van de Nederlandse schilderkunst uit de Gouden Eeuw, samen met Rembrandt en Vermeer. En vinden we het volkomen terecht dat de schilder een eigen museum heeft in de stad waar hij al deze prachtige werken vervaardigd heeft.

Wil je meer weten over de schilderkunst in de Gouden Eeuw? Bekijk hier de openingstijden van het Frans Hals Museum en plan je bezoek.

Publicatiedatum: 26/08/2013

Aanvullingen

Vul deze informatie aan of geef een reactie.

Plaats een reactie

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *

Vereiste velden zijn gemarkeerd met *. Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd.