Wat is typisch Noord-Hollands? Stel deze vraag aan een willekeurige toerist en die zal ongetwijfeld klompen, molens, tulpen en kaas noemen. Maar wat de mensen in een streek écht bindt, zijn de tradities. Plaatselijke gebruiken en feesten, klederdracht en dialect. Deze vormen het immaterieel erfgoed van de provincie. Ga mee op reis langs de tradities van Noord-Holland.
Komend weekend is het weer Pinksteren, de vijftigste dag na Pasen waarop de verspreiding van het Christendom wordt gevierd. De een doet dat door naar de kerk te gaan, de ander door lokaal gebrouwen bockbiertjes te drinken. Tot aan het begin van de vorige eeuw kon je op straat nog Pinksterblommen tegenkomen. Jonge meisjes die werden rondgedragen om de vruchtbaarheid te vieren.
>
4 min
Herberg Het Moriaanshoofd kent een bruisend verleden. Kerkgangers, gistjagers en scheepslui wisten vanaf 1585 de herberg te vinden voor vertier, overleg of… gist jagen. Op dinsdag- en woensdagavond heerst er in de herberg nog de sfeer van weleer. Dan wordt er achterin de oudste nog bestaande kroeg van de Zaanstreek als vanouds door bezoekers een kolfje naar de hand gezet.
> 7 min
Al decennialang is de Huishoudbeurs in de RAI een waar fenomeen. Vrouwen – en tegenwoordig ook mannen – uit het hele land haasten zich sinds 1955 naar Amsterdam voor de nieuwste huishoudelijke snufjes en de beste koopjes. Om aan het einde van de dag met volgeladen trolleys weer voldaan naar huis terug te keren. In de geschiedenis van de Huishoudbeurs is de naoorlogse ontwikkeling te zien naar een steeds modernere en welvarender maatschappij.
> 3 min
Sinterklaas is weer in het land. Het begin van een feestelijke periode voor alle kinderen, maar ook van het voeren van verhitte discussies over de toekomst van Zwarte Piet. Hoe zat het ook alweer met Sint en Piet, waar komen ze vandaan en waarom zien ze er zo uit? Oneindig Noord-Holland werpt licht op de geschiedenis van Nederlands populairste traditie.
> 6 min
Vol verwachting klopt menig kinderhart; Sinterklaas is in aantocht. De verjaardag van de goedheiligman houdt de gemoederen van kinderen al eeuwenlang bezig, maar was ook een bron van inspiratie voor Hollandse schilders. Wie kent het beroemde Sint-Nicolaasfeest van Jan Steen niet? Op het schilderij dat in de eregalerij van het Rijksmuseum in Amsterdam hangt, waan je je in een knus Nederlands huishouden dat Sinterklaas viert. Het topstuk van Steen is een van de meest herkenbare en mooiste voorstellingen van een Sint-Nicolaasfeest, maar niet het enige doek met het kinderfeest als onderwerp.
> 4 min
De dinsdag na Pinksteren is in de Zaanstreek en Purmerend traditioneel de dag waarop derde pinksterdag of Pinkster Drie wordt gevierd; ook wel ‘Bokkiesdag’. Mensen uit verschillende plaatsen in de provincie trokken sinds oudsher op deze dag naar Purmerend om een bokje (geit) te kopen.
> 3 min
“Luilak, beddezak, staat om negen uren op, negen uren, half tien, dan kan men de luilak zien!” De ene keer slaap je er doorheen, de andere keer wordt je gedwongen een speltje die tussen de drukker van de elektrische deurbel is gestopt, weg te halen. ‘Luilak’ is een typisch Nederlands liedje dat traditioneel bij het gelijknamige volksgebruik of kwajongensfeest wordt gezongen om langslapers op de zaterdagochtend voor Pinksteren te bespotten en uit hun schoonheidsslaap te wekken.
> 3 min
Tegenwoordig kom je als vrijgezelle man of vrouw gemakkelijk in contact met een potentiële partner. Met behulp van datingwebsites en speciale apps heb je zo een hele waslijst aan kandidaten en via het internet en de telefoon hou je elkaar minutieus op de hoogte als hij of zij niet om de hoek woont. Dat was vroeger wel anders. Wij zetten een aantal oude Noord-Hollandse liefdestradities op een rij, om lekker bij weg te zwijmelen en je misschien zelfs wel te inspireren.
> 4 min
Wanneer het in de zuidelijke provincies meters bier begint te regenen en verschillende plaatsen alternatieve naamborden als Oeteldonk en Bollemeppersgat onder het stof vandaan halen, weet je dat het jaarlijkse carnaval begonnen is.
> 3 min
Sinds 1576 luidden we op 1 januari het nieuwe jaar in. Het feest bestaat echter al langer dan dat en heeft behoorlijk wat veranderingen ondergaan voor het veranderde in een vuurwerkfestijn.
> 5 min
Sinterklaas is nog niet in het land of ze verschijnen al, de feestelijk verlichte ‘Hollandse gebak- en oliebollenkramen’, omringd door een zoete vette geur. Over de herkomst van de oliebol bestaan allerlei theorieën.
> 4 min
Jaarlijks wordt de kerstboom door velen van ons neergezet en opgetuigd om het huis in kerstsfeer te brengen. Hoewel het lijkt alsof de kerstboom al eeuwenlang hoort bij de christelijke kerstviering, bestaan er theorieën dat de kerstboomtraditie respectievelijk jong is of dat de boom een heidense oorsprong heeft. Tijd voor meer duidelijkheid: waar komt de traditie vandaan? En waarom hangen we eigenlijk kerstballen en lichtjes in de boom?
> 5 min
“Zie ginds komt de stoomboot, uit Spanje weer aan. Hij brengt ons Sint Niklaas, ik zie hem reeds staan!” Al meer dan honderd jaar zingen we deze regels luidkeels mee wanneer Sinterklaas half november een pittoreske haven in Nederland komt binnenvaren. Het is één van de meest toonaangevende sinterklaasliedjes en werd geschreven door de Amsterdamse schrijver, onderwijzer en humorist, Jan Schenkman. Het aanvankelijke versje werd door Schenkman geïntroduceerd in het eerste Sinterklaasboek, gevuld met fraaie handgekleurde litho’s en vrolijke anekdotes op rijm, uitgegeven in 1850 door Gerrit Theodoor Bom.
> 4 min
Het lijkt erop dat het zoete Sint Maarten een concurrent heeft gekregen. Een kleine twee weken vóór kinderen met hun zelfgemaakte lampionnen langs de deuren gaan en een liedje zingen om snoep te halen, worden steeds vaker de verkleedkleren uit de kast getrokken voor Halloween. Het griezelfeest is lang niet zo groot als in Noord-Amerika maar wordt wel met veel enthousiasme, onder andere van bedrijven, omarmd. Sommigen noemen het feest een symptoom van de amerikanisering van Nederland. Maar waar komt dit feest eigenlijk vandaan?
> 3 min
Als je de Enkhuizer Almanak openslaat vind je al snel ‘deskundige raadgevingen en wetenswaardigheden die het leven gemakkelijk maken’. Handig! Zo’n klein oranje boekje van ruim vier eeuwen oud.
> 4 min
Op de derde maandag van augustus wordt van oudsher ‘Hartjesdag’ gevierd in Haarlem, Bloemendaal en delen van Amsterdam: het Haarlemmerplein, de Jordaan en de Dapperbuurt. Gedurende het ludieke gemeenschapsfeest werden vroeger vuurtjes gestookt en vuurwerk afgeschoten. Later kwam het in de carnavalssferen terecht, waarbij mannen verkleed als vrouw en vrouwen als man al dansend en zingend straten doortrokken. Tegenwoordig is Hartjesdag een meerdaags evenement in de omgeving van de Zeedijk in Amsterdam, waarbij onder andere een optocht wordt gehouden over de Zeedijk met verklede mannen en vrouwen.
> 4 min
Elk jaar, gedurende één nacht in maart, lopen vele katholieken uit Nederland de stille omgang door het centrum van Amsterdam. Bij deze traditie word de Middeleeuwse mirakelprocessie herdacht. Een religieuze optocht ter ere van het Mirakel van Amsterdam. Een heus wonder dat plaatsvond in 1345, dat de stad op de religieuze kaart zette.
> 5 min
Op de zaterdagochtend voor Pinksteren wordt er op een aantal plekken in het westen van Nederland Luilak gevierd, een kwajongensfeest of volksgebruik waarbij de zogenoemde luilak op allerlei manieren uit zijn of haar schoonheidsslaap wordt gewekt. Belletje trekken, blikjes achter de fiets aan slepen, brullen, toeteren, met eieren gooien, zijspiegels van auto’s vernielen en soms zelfs een brandje stichten, allemaal om langslapers in de vroege ochtend wakker te maken en al dan niet te bespotten: “Luilak, beddezak, staat om negen uren op, negen uren half tien, dan kan men de luilak zien!” De ene keer slaap je er doorheen, de andere keer staat jouw kat de boter van de ramen van de overburen af te likken en hebben de minder onschuldige luilakkers hun handtekening achtergelaten in de lak van de auto.
> 3 min
Wanneer in Volendam een jongen en een meisje in ondertrouw gingen, werden zij bij de ‘Klokkenpaal’ feestelijk onthaald door vrienden en familie. Alvorens het aanstaande echtpaar op de Dijk werd verwelkomd had men op het stadhuis te Edam eerst de officiële papieren getekend. Met de boot keerde het paar weer terug naar Volendam. Aangekomen in de haven liepen zij onder luid geklingel naar de Klokkenpaal. De komst van de Burgerlijk Stand in 1811, een Franse uitvinding, maakte het voor ieder Volendams echtpaar noodzakelijk om de reis naar het stadhuis te Edam te maken. Toen de Fransen in 1813 het veld ruimden, werden veel van hun bestuurlijke hervormingen gehandhaafd en bleven de Volendammers voor dergelijke zaken naar Edam afreizen.
> 3 min
Toen prinses Juliana op 30 april 1909 werd geboren, werd dat uitgebreid gevierd in Alkmaar. De straten werden versierd met slingers en vlaggen, overal was muziek en gezang. In de Grote Kerk werd een speciale dankdienst gehouden. Vanaf die tijd werd op de verjaardag van de prinses ieder jaar ‘Julianadag’ gevierd. Dat was geen officiële feestdag, maar er werden wel overal optredens, sportwedstrijden en kinderspelen georganiseerd. De datum 30 april zou pas vanaf 1949 de datum worden van het koninginnedagfeest. Tot die tijd werd Koninginnedag op 31 augustus gevierd, de verjaardag van koningin Wilhelmina.
> 3 min