Wat is typisch Noord-Hollands? Stel deze vraag aan een willekeurige toerist en die zal ongetwijfeld klompen, molens, tulpen en kaas noemen. Maar wat de mensen in een streek écht bindt, zijn de tradities. Plaatselijke gebruiken en feesten, klederdracht en dialect. Deze vormen het immaterieel erfgoed van de provincie. Ga mee op reis langs de tradities van Noord-Holland.
Onze christelijke feestdagen mogen dan vanzelfsprekend lijken, hun oorsprong is eigenlijk ouder dan je denkt. Haast alle feesten en hun symbolen, van de vrolijke paashaas tot de gezellige kerstboom, zijn namelijk ontstaan uit heidense (offer)feesten. De kerk was er alleen érg goed in om deze bestaande feesten een christelijk tintje te geven.
>De Gouden Koets, die onlangs weer even in het nieuws was, mag nog niet met pensioen. Eerst moet de vraag beantwoord worden of een koets met een afbeelding uit de koloniale tijd nog wel kan. Oneindig Noord-Holland dook in de geschiedenis van het koninklijke voertuig, dat door het Amsterdamse volk bekostigd is en gemaakt van materialen afkomstig uit alle delen van het rijk.
>Voor zijn nieuwe fotoserie ‘Forgotten heroes’ fotografeerde Ezra Böhm ambachtslieden door het hele land. Hij laat mensen zien die met een ongelofelijke passie en toewijding hun ambacht uitoefenen. Hun kennis en expertise is gedurende vele generaties ontwikkeld, gevormd en overdragen. Deze eeuwenoude kennis is vandaag de dag nog steeds relevant. Met deze fotoserie laat Ezra zien hoe belangrijk het is om deze oude ambachten te behouden.
>De Zuiderzeeballade was in de jaren 1960 een regelrechte hit en staat sindsdien in ons collectieve geheugen gegrift. Het weemoedige lied over een grootvader en zijn kleinzoon wordt nog steeds uit volle borst meegezongen. Maar wie schreef dit lied en waarom? Ga met ons mee op reis naar de 'goeie ouwe tijd', toen het IJsselmeer nog de Zuiderzee was.
>De Haarlemse schrijver Godfried Bomans, meester van de ironie, is altijd een warm pleitbezorger geweest van het werk van zijn wereldberoemde Engelse collega Charles Dickens. Hij werkte niet alleen aan vertalingen mee, die via de Prisma-edities een grote verspreiding kregen, maar richtte ook de Haarlem Branch op van het illustere The International Dickens Fellowship.
>De Groene man is een ornament in de vorm van een gezicht dat -deels- gemaakt is van bladeren, of een gezicht waar bladeren uit de mond (of soms oren, neus en ogen) stromen. Dit zeer intrigerende ornament is te vinden in middeleeuwse kerken, maar ook op gevels van oude huizen. Haarlem heeft maar liefst 69 Groene mannen in zijn binnenstad. Dit maakt Haarlem de stad met de - op Amsterdam na - meeste Groene mannen van Nederland! De Groene man wordt tegenwoordig onder andere gezien als het symbool voor de verbinding van de mens met de natuur. Maar werd hij altijd zo gezien? Lees verder over de speurtocht naar de betekenis van de Groene man.
>Het dialect van Texel, het Tessels, is sinds kort tot in detail vastgelegd in een dik boek: 'Tessels. Taal over zee'. De schrijver is verrassend genoeg een Overkònter, dus iemand van overzee, geen geboren Texelaar. Toch is Texel voor Marcel Plaatsman (34) nooit ver weg. Hij woont in Alkmaar, maar is vaak op Texel, het eiland waar zijn familie vandaan komt. Hun taal beschreef hij in zijn boek, waar hij vijf jaar aan werkte. Voor Oneindig Noord-Holland schreef Plaatsman een inleiding op het Tessels.
>Dialecten en streektalen zijn populair, zeker in de literatuur. Zo zijn er van Nijntje in de afgelopen jaren in diverse streektalen al meer dan 100.000 boeken verkocht. Van ‘Nijntje hep een feisie (op se Mokums)’ tot ‘opa en oma pluus’ (in ‘t Westfries). Uit onderzoek blijkt dat meeste mensen in wiens regio een streektaal wordt gesproken, het belangrijk vinden dat deze behouden blijft. Maar hoe klinken eigenlijk de diverse dialecten van Noord-Holland? Tom Wester van de werkgroep DINH (Dialecten In Noord Holland) presenteert hierbij een selectie van bijzondere korte verhalen.
>Wanneer er iemand overlijdt, breekt voor de nabestaanden een periode van rouw aan. Tegenwoordig neemt men vaak samen afscheid van de overledene tijdens een uitvaart, maar is het rouwproces daarna meestal een privéaangelegenheid. Vroeger was dat anders en kon je vaak in één oogopslag zien dat iemand ‘in de rouw’ was. Strenge etiquetteregels schreven tot in de 20e eeuw voor dat men na een overlijden tijdelijk speciale rouwkleding moest dragen om de overleden persoon zijn laatste eer te betuigen.
>De liefde voor traditie en textiel is op Marken altijd groot geweest. In de kleurrijke streekdracht zijn veel onderdelen versierd met borduurwerk. Met name de rijglijfjes zijn prachtig geborduurd met bloemmotieven. In 2014 is Marker borduren opgenomen in de Inventaris Immaterieel Erfgoed Nederland.
>Kerstbomen met de geur van hars en vers hout, Duitse Weihnachtsstollen en glinsterende kinderogen bij de jaarlijkse kerstuitdeling van het Leger des Heils, zo zag Kerstmis er een eeuw geleden uit.
>Oud en Nieuw zal dit jaar zonder siervuurwerk worden gevierd. En dat is voor liefhebbers van vuurwerk jammer. Al eeuwenlang vormde siervuurwerk het hoogtepunt van menig volksfeest.
>In de collectie van het Zuiderzeemuseum bevindt zich een bijzonder kostuum: het Sinterklaaskostuum van Hanicotte. Augustin Hanicotte (1870-1957) was een Franse kunstschilder die tussen circa 1895 en 1914 veel in Volendam heeft gewerkt. Hij verbleef in die jaren meestal in Hotel Spaander, zoals veel buitenlandse schilders. Op initiatief van Hanicotte werd in Volendam voor het eerst een Sinterklaasintocht georganiseerd en hij speelde daarin zelf de hoofdrol.
>Meestal is de eerste vraag als iemand zwanger is: is het een jongen of een meisje? Want hier hangt veel vanaf. Buiten de naam, bepaalt het geslacht van de baby ook de kleur van veel dingen. Tegenwoordig lijkt het aanbod vooral te bestaan uit roze of blauwe kleertjes, met hier en daar een verdwaald ecrukleurig boxpakje. Maar hoe ging dat in vroegere tijden?
>Komend weekend is het weer Pinksteren, de vijftigste dag na Pasen waarop de verspreiding van het Christendom wordt gevierd. De een doet dat door naar de kerk te gaan, de ander door lokaal gebrouwen bockbiertjes te drinken. Tot aan het begin van de vorige eeuw kon je op straat nog Pinksterblommen tegenkomen. Jonge meisjes die werden rondgedragen om de vruchtbaarheid te vieren.
>Herberg Het Moriaanshoofd kent een bruisend verleden. Kerkgangers, gistjagers en scheepslui wisten vanaf 1585 de herberg te vinden voor vertier, overleg of… gist jagen. Op dinsdag- en woensdagavond heerst er in de herberg nog de sfeer van weleer. Dan wordt er achterin de oudste nog bestaande kroeg van de Zaanstreek als vanouds door bezoekers een kolfje naar de hand gezet.
>Al decennialang is de Huishoudbeurs in de RAI een waar fenomeen. Vrouwen – en tegenwoordig ook mannen – uit het hele land haasten zich sinds 1955 naar Amsterdam voor de nieuwste huishoudelijke snufjes en de beste koopjes. Om aan het einde van de dag met volgeladen trolleys weer voldaan naar huis terug te keren. In de geschiedenis van de Huishoudbeurs is de naoorlogse ontwikkeling te zien naar een steeds modernere en welvarender maatschappij.
>Sinterklaas is weer in het land. Het begin van een feestelijke periode voor alle kinderen, maar ook van het voeren van verhitte discussies over de toekomst van Zwarte Piet. Ad Geerdink, ‘klasoloog’ en directeur van het Westfries Museum, werpt in de lezing ‘De vele gezichten van Sinterklaas’ op humoristische wijze licht op de geschiedenis van Nederlands populairste traditie.
>Vol verwachting klopt menig kinderhart; Sinterklaas is in aantocht. De verjaardag van de goedheiligman houdt de gemoederen van kinderen al eeuwenlang bezig, maar was ook een bron van inspiratie voor Hollandse schilders. Wie kent het beroemde Sint-Nicolaasfeest van Jan Steen niet? Op het schilderij dat in de eregalerij van het Rijksmuseum in Amsterdam hangt, waan je je in een knus Nederlands huishouden dat Sinterklaas viert. Het topstuk van Steen is een van de meest herkenbare en mooiste voorstellingen van een Sint-Nicolaasfeest, maar niet het enige doek met het kinderfeest als onderwerp.
>De dinsdag na Pinksteren is in de Zaanstreek en Purmerend traditioneel de dag waarop derde pinksterdag of Pinkster Drie wordt gevierd; ook wel 'Bokkiesdag'. Mensen uit verschillende plaatsen in de provincie trokken sinds oudsher op deze dag naar Purmerend om een bokje (geit) te kopen.
>