Noord-Hollandse liefdestradities

Tegenwoordig kom je als vrijgezelle man of vrouw gemakkelijk in contact met een potentiële partner. Met behulp van datingwebsites en speciale apps heb je zo een hele waslijst aan kandidaten en via het internet en de telefoon hou je elkaar minutieus op de hoogte als hij of zij niet om de hoek woont. Dat was vroeger wel anders. Wij zetten een aantal oude Noord-Hollandse liefdestradities op een rij, om lekker bij weg te zwijmelen en je misschien zelfs wel te inspireren.

4 min

Ren je geliefde in de armen op het Klimduin

Op het Klimduin van Schoorl bestaat al sinds 1573 een echte ‘vrijstermarkt’. In die tijd ging het volgens ene Janus van Schagen om “boertjes, spinsters en snollen die van het hooge duyn afrollen”. Traditioneel waren er tijdens de pinksterdagen overal in het land markten waar vrijgezelle mannen en vrouwen op zoek gingen naar een echtgenoot. Dames uit de gehele omgeving kwamen naar Schoorl, namen plaats op het duin, om vervolgens uitgekozen te worden door de mannen. Deze verzamelden zich aan de voet van het duin. Zowel de dames als heren hielden elkaar scherp in de gaten en flirten van een afstand, het was aan de heren om vervolgens op de dames af te stappen en zo een partner uit te kiezen. Waarom de vrijstermarkt van Schoorl, tegenwoordig beter bekend als de meidenmarkt, ooit is ontstaan en nog steeds bestaat is niet duidelijk. Vandaag de dag rennen jonge meisjes op Tweede Pinksterdag nog steeds naar beneden in de armen van gewillige mannen. Het doel is allang niet meer om een huwelijkspartner te vinden, maar de populariteit is er niet minder om geworden.

Het klimduin in Schoorl, waar de meidenmarkt plaatsvindt. Foto: Gouwenaar, 2017. Via Wikimedia (publiek domein).

De liefdesmakelaar van Schermerhorn

Hoewel er in de zeventiende eeuw natuurlijk nog geen datingwebsites bestonden, was het ook toen niet ongebruikelijk om de hulp van anderen in te schakelen bij de zoektocht naar liefde. Dit blijkt wel uit het boek ‘Lusthof der huwelijken’ van Pieter Neyn uit 1681. In Schermerhorn, tegenwoordig een dorp in de gemeente Alkmaar, riep een ‘uitroeper’ met bekkens op straat de meisjes die graag wilden trouwen op om naar een herberg te komen.Hier zaten de jongens al klaar. Na wat ontspanning in de vorm van drank en dansen werden de mogelijke huwelijkskandidaten op een rij gezet. De makelaar probeerde vervolgens op gedempte toon de jongens en meisjes te koppelen. Was er sprake van een succesvolle match? Dan draaiden de jongemannen op voor de kosten van de makelaar. Toch bleek deze vrijstermarkt geen heel lang leven beschoren. In 1730 werd de laatste georganiseerd. Waarschijnlijk waren de dames er toch niet zo van gediend zich publiekelijk als huwelijksvee te moeten presenteren.

De vrijstermarkt in een boerenwoning in Schermerhorn, Jan Luyken, 1681. Beeld: Amsterdam Museum via Geheugen van Nederland.

Het Droomlaantje in Bergen

In iedere stad of dorp was vroeger wel een plekje waar veel jonge geliefden bij elkaar kwamen, zodat ze samen konden zijn buiten het blikveld van beschermende ouders. In Bergen was er een plekje dat alom bekend was, zo scheef de Alkmaarsche Courant van 24 februari 1949: het Droomlaantje. Dit paadje ligt nog altijd in het bos ten oosten van buitenplaats ‘het Oude Hof’. Toen de eigenaars van de buitenplaats, de familie Van Reenen, het bos openstelden voor publiek, ontstonden er paden. Door het romantische bruggetje werd het Droomlaantje een markante plek. Tegenwoordig is het laantje niet meer nodig, maar de oudere generatie denkt er nog nostalgisch aan terug.

Het Droomlaantje in Bergen. Beeld: Regionaal Archief Alkmaar.

Billenavond in Zaandam

Niet alleen op het Klimduin van Schoorl en in Schermerhorn gingen jongens en meisjes op zoek naar een geschikte huwelijkskandidaat, ook in Zaandam gebeurde dit. Op woensdagavond hadden de dienstmeisjes traditioneel vrij zodat zij met mogelijke geliefden in contact konden komen en slenterden ze urenlang gearmd door de Westzijde. Deze woensdagavonden werden door jongens ‘billenavonden’ genoemd, naar de Westzijderkerk die ook wel Bullekerk wordt genoemd. Stiekem ging het natuurlijk ook gewoon om de door hen zo geliefde ronde lichaamsdelen van de meisjes. Dat de naam mannen buiten Zaandam ook aansprak, wordt bevestigd door het feit dat er ook in Purmerend sprake was van de ‘billenavond’.

Isaac Israels, Dienstmeisjes op de Leidsegracht, ca. 1890-1900. Collectie Rijksmuseum Amsterdam.

Liefde voor altijd op de Magere Brug

Heb je je vriend, vriendin, man of vrouw al gevonden? Dan kan het nooit kwaad om je liefde voor altijd te bezegelen. De beroemde Magere Brug in Amsterdam is daar een goede plek voor. Als je elkaar kust op de brug, die de oevers van de Amstel ter hoogte van de Kerkstraat, de Keizersgracht en Prinsengracht verbindt, zou je voor altijd bij elkaar blijven. Of het echt waar is kunnen we je niet garanderen, maar het is wel een mooie plek voor een romantisch afspraakje. Vele geliefden gingen je al voor, of zij elkaar nu ontmoetten op het Klimduin, de billenavond of gewoon via een datingsite of – app.