Oneindig Noord-HollandBeleef de geschiedenis van jouw provincie
NL | EN

Tradities

Wat is typisch Noord-Hollands? Stel deze vraag aan een willekeurige toerist en die zal ongetwijfeld klompen, molens, tulpen en kaas noemen. Maar wat de mensen in een streek écht bindt, zijn de tradities. Plaatselijke gebruiken en feesten, klederdracht en dialect. Deze vormen het immaterieel erfgoed van de provincie. Ga mee op reis langs de tradities van Noord-Holland.

Verhalen

Historische scheldwoorden: van platbroeck tot hennetaster

Stiekem doen we het allemaal.. Als je op een LEGO blokje staat, je teen stoot, tijdens een ruzie met die vervelende buurman of in de auto tegen andere weggebruikers. Schelden en vloeken behoor je als nette burger natuurlijk niet te doen, maar het lucht zo op! Engelse onderzoekers hebben zelfs aangetoond dat je pijn beter kan verdragen als je er tegelijkertijd op los tiert. Uit verschillende bronnen blijkt dat onze voorouders ook niet vies waren van sterk taalgebruik; veelgebruikte scheldwoorden uit de geschiedenis zijn echter vergeten. Tijd om een aantal van deze historische ‘pareltjes’ uit te lichten.

>

Protest! Hiervoor ging Noord-Holland vroeger de straat op

Stemrecht voor vrouwen. De 8-urige werkdag. Deze dingen werden mede mogelijk gemaakt doordat grote groepen mensen op de been kwamen. Sommige protesten veranderden de wereld, anderen haalden maar een klein beetje uit. Toch mogen we in Nederland gelukkig allemaal gebruik maken van ons demonstratierecht.

>

Kent u deze oude kersttradities nog?

Kerstbomen met lichtjes, samen zingen, aan de kerstdis of naar de mis. De manier waarop we Kerst vieren, kennen velen van ons nog uit onze jeugd. Toch veranderen tradities ook en hebben oude Kerstgebruiken plaats moeten maken voor nieuwe. Kent u bijvoorbeeld het branden van het Kerstblok nog, of de Amsterdamse nachtwachtliedjes?

>

Nooit meer slavernij: 160 jaar Keti Koti

De laatste jaren gaan er stemmen op voor een nieuwe nationale feestdag: Keti-Koti. Op 1 juli wordt herdacht en gevierd dat de trans-Atlantische slavernij in het Koninkrijk der Nederlanden 150 (of 160) jaar geleden werd afgeschaft. Dit lijkt een recente ontwikkeling, maar al sinds 1863 wordt er op 1 juli jaarlijks stilgestaan bij de afschaffing van de slavernij.

>

Hoe Nederland in verzet kwam tegen… de centimeter

Meten is weten. Maar als een pond niet overal evenveel is, wordt dat lastiger. Tot in de late 18de eeuw hanteerde elke stad zijn eigen maateenheden. Daar waren mensen zo aan gewend, dat het invoeren van uniforme meters, grammen en liters niet over één nacht ijs ging. Er moesten wetten en verboden aan te pas komen, om mensen van de oude maten af te krijgen. Bepaalde oude maten hebben het tot in de 20e eeuw overleefd.

>

Herrie maken en uitslapers plagen

Zo vroeg mogelijk zo veel mogelijk herrie maken en uitslapers plagen: dat is Luilak, een eeuwenoude traditie die je in grote delen van Noord-Holland terugziet.

>

Bevrijdingspop door de ogen van Fotopersbureau De Boer

Op 5 mei vindt Bevrijdingspop weer plaats! Sinds de eerste editie in 1980 is het uitgegroeid tot het grootste benefietfestival van Nederland. En in navolging van Haarlem worden tegenwoordig in nog dertien andere plekken bevrijdingsfestivals georganiseerd.

>

The Passion anno 1923

Sinds 2011 kent Nederland een nieuwe paastraditie: het muzikale tv-evenement The Passion. Miljoenen Nederlanders laten zich aan de hand van bekende Nederlandse popsongs meenemen in het paasverhaal. Dit jaar moesten bezoekers onder hun paraplu schuilen voor de stromende regen. Toevallig gooide het weer precies 100 jaar geleden ook roet in het eten tijdens een groots opgezet passiespektakel in Noord-Holland.

>

Het matrozenpakje

Op oude foto’s zijn jonge kinderen vaak gekleed in een matrozenpakje. Zij staan geposeerd voor een geschilderde achtergrond in een fotostudio. De meesten kijken serieus, verveeld, dromerig en een enkele keer vrolijk in de camera. Zou de fotograaf zo zijn best hebben gedaan voor dit mooie plaatje of is het dankzij de trotse moeder die erachter staat? Het matrozenpakje was namelijk hét ensemble bij uitstek dat moeders graag voor hun kroost aanschaften en behoort tot de populairste kindermode aller tijden.

>

Een nautisch kerstverhaal

Versierde huizen, lichtgevende bomen en mooi gedekte tafels: het contrast met normale dagen kan in december niet groter zijn voor mensen zonder dikgevulde portemonnee of erger; zonder dak boven hun hoofd. Dit keer geen Scrooge in de hoofdrol van dit wijze kerstverhaal; maar Lazarus.

>

Een speciale kerstviering voor woonwagenbewoners

Een jongetje met een baard van watten en een kartonnen kroon overhandigt een geschenk. Tegenover de Wijzen uit het Oosten staat een groepje herders, verkleed met doeken en baarden aan touwtjes. Aan de zijkant van het podium, tussen de coulissen, kijken kleine kinderen toe. Ondertussen wiegt een meisje het kindeke Jezus, een pop met een flinke bos haar. Het lijkt een kerstvoorstelling van een kerk of school, maar de beschrijving in de collectie van fotopersbureau De Boer luidt: 'Kerstfeest woonwagenbewoners, IJmuiden, 20 december 1967'. Waar kijken we precies naar? Wie zijn deze kinderen en wie organiseerde deze avond?

>

Hoe de Weihnachtsstol zijn intrede deed

Kerstbroden, waaronder de in de tweede helft van de negentiende eeuw uit Duitsland overgewaaide Weihnachtsstol, zijn een traktatie in de decembermaand. Het bij voorkeur met wit suikerpoeder bestrooide baksel is niet alleen favoriet in huiselijke kring, maar ook vaste prik bij allerlei soorten kerstvieringen.

>

Zie ginds komt de stoomboot

Weinig zaken zijn zo mysterieus als Sinterklaas. Hoe oud is de beste man nou eigenlijk? En hoe is het mogelijk dat Sinterklaas alles over iedereen weet? Sommige keiharde feiten kent iedereen: Sinterklaas komt uit Spanje en vaart op een stoomboot.

>

De heidense oorsprong van onze feestdagen

Onze christelijke feestdagen mogen dan vanzelfsprekend lijken, hun oorsprong is eigenlijk ouder dan je denkt. Haast alle feesten en hun symbolen, van de vrolijke paashaas tot de gezellige kerstboom, zijn namelijk ontstaan uit heidense (offer)feesten. De kerk was er alleen érg goed in om deze bestaande feesten een christelijk tintje te geven.

>

De Gouden Koets: Amsterdams geld en Surinaams goud

De Gouden Koets, die onlangs weer even in het nieuws was, mag nog niet met pensioen. Eerst moet de vraag beantwoord worden of een koets met een afbeelding uit de koloniale tijd nog wel kan. Oneindig Noord-Holland dook in de geschiedenis van het koninklijke voertuig, dat door het Amsterdamse volk bekostigd is en gemaakt van materialen afkomstig uit alle delen van het rijk.

>

Vergeten helden: oude ambachten in beeld gebracht

Voor zijn nieuwe fotoserie ‘Forgotten heroes’ fotografeerde Ezra Böhm ambachtslieden door het hele land. Hij laat mensen zien die met een ongelofelijke passie en toewijding hun ambacht uitoefenen. Hun kennis en expertise is gedurende vele generaties ontwikkeld, gevormd en overdragen. Deze eeuwenoude kennis is vandaag de dag nog steeds relevant. Met deze fotoserie laat Ezra zien hoe belangrijk het is om deze oude ambachten te behouden.

>

De Zuiderzeeballade: dé hit van vroeger

De Zuiderzeeballade was in de jaren 1960 een regelrechte hit en staat sindsdien in ons collectieve geheugen gegrift. Het weemoedige lied over een grootvader en zijn kleinzoon wordt nog steeds uit volle borst meegezongen. Maar wie schreef dit lied en waarom? Ga met ons mee op reis naar de 'goeie ouwe tijd', toen het IJsselmeer nog de Zuiderzee was.

>

De Haarlemse fanclub van Charles Dickens en de knusheid van Kerst

De Haarlemse schrijver Godfried Bomans, meester van de ironie, is altijd een warm pleitbezorger geweest van het werk van zijn wereldberoemde Engelse collega Charles Dickens. Hij werkte niet alleen aan vertalingen mee, die via de Prisma-edities een grote verspreiding kregen, maar richtte ook de Haarlem Branch op van het illustere The International Dickens Fellowship.

>

De Groene man

De Groene man is een ornament in de vorm van een gezicht dat -deels- gemaakt is van bladeren, of een gezicht waar bladeren uit de mond (of soms oren, neus en ogen) stromen. Dit zeer intrigerende ornament is te vinden in middeleeuwse kerken, maar ook op gevels van oude huizen. Haarlem heeft maar liefst 69 Groene mannen in zijn binnenstad. Dit maakt Haarlem de stad met de - op Amsterdam na - meeste Groene mannen van Nederland! De Groene man wordt tegenwoordig onder andere gezien als het symbool voor de verbinding van de mens met de natuur. Maar werd hij altijd zo gezien? Lees verder over de speurtocht naar de betekenis van de Groene man.

>