Luciaklooster (Bennebroek)

In het hartje van Bennebroek bevindt zich, sinds 1920, het Luciaklooster van de Zusters Franciscanessen. Het gebouw staat er echter al sinds 1896. In dat jaar bouwden de Soeurs du Sacré Coeur (in het Nederlands: de Zusters van het Heilig Hart) er een 'pensionaat'. De pastoor van de Bennebroek had deze 'Soeurs' naar zijn parochie gehaald voor het verzorgen van katholiek lager onderwijs. De hoofdtaak van de Soeurs lag niettemin op een ander terrein. Hun kloosterorde hield zich in de eerste plaats bezig met het opvoeden van meisjes uit de gegoede katholieke burgerstand. Die opvoeding vond plaats binnen de muren van een kostschool. Zo kreeg Bennebroek niet alleen een katholieke dorpsschool, maar ook een Frans-katholieke dameskostschool.

3 min

Het Sacré Coeur

In juli 1826 gaf paus Leo XII zijn officiële goedkeuring aan de oprichting van de zusterorde ‘Sacré Coeur’. De zusters waren toen al sinds 1801 actief als opvoedsters van meisjes uit de Franse katholieke burgerstand. Het eerste kostschooltje stond in Amiens. In 1802 kreeg Sophie Barat de leiding over deze snel groeiende katholieke opvoedingsbeweging en kloosterorde in wording. Volgens haar inzichten moesten de meisjes niet alleen goede katholieke moeders worden, ze dienden ook een degelijke scholing te ontvangen. Het onderricht betrof dus niet alleen religie en nuttige handwerken, ook letterkunde, wiskunde en geschiedenis stonden op het rooster. Het Sacré Coeur zou al in de negentiende eeuw uitgroeien tot een orde met pensionaten ver buiten de landsgrenzen van Frankrijk.

Klooster Sacré Coeur, ook bekend als Sint Luciaklooster.

Pastoor Scheiberling

Het initiatief om de zusters van het Sacré Coeur naar Bennebroek te halen ging uit van pastoor C. Scheiberling. Deze strenge, rechtlijnige man had een omvangrijk werkterrein. Zijn parochie, waarin hij in 1886 aantrad, omvatte de gemeenten Vogelenzang, Bennebroek, Heemstede en Haarlemmermeer. Het ontbreken van degelijk katholiek lager onderwijs voor de parochiekinderen was hem een doorn in het oog. Onder zijn leiding bouwde men in Bennebroek in 1894 een gebouwencomplex dat bestond uit een kerk, een school, een klooster en een werkkamer voor de dorpskapelaan. Scheiberling wilde in dit schoolgebouw een door zusters-religieuzen geleide kleuterschool, een lagere school voor jongens en een voor meisjes onderbrengen. Hij schreef brieven aan verschillende zusterorden en vond uiteindelijk gehoor bij Mère de Clery, destijds provinciaal overste van het Sacré Coeur in Brussel. Uit de Belgische hoofdstad kreeg de Bennebroekse school haar eerste zusters-onderwijzeressen.

De beginjaren

In april 1895 arriveerden de eerste zeven zusters in Bennebroek. De parochianen waren in grote aantallen toegestroomd om hen te verwelkomen. Scheiberling hield een preek in zijn beste Frans, er werden geschenken aangeboden en oud-pupillen van het Sacré Coeur-huis in Vaals hielden Franse voordrachten. Aan alles was gedacht, behalve aan bedden voor de Soeurs. Zij sliepen de eerste nacht op stapels kussens. Het onderwijs op de parochieschool werd verzorgd door ‘mères’ (koorzusters die het Latijnse koorgebed konden bidden) met Nederlandse diploma’s. Men wilde natuurlijk geen Franstalig lager onderwijs geven. Voor de meer huishoudelijke taken waren er ‘soeurs’ (hulpzusters). Maar het Sacré Coeur was niet alleen naar Bennebroek gekomen om een parochieschool van de grond te tillen. Er moest ook een pensionaat of kostschool komen, anders was het geen echt Sacré Coeur. Ook het aantal kloostercellen, acht, was veel te klein. Daarom bouwde men in 1896 bij het Bennebroekse complex nog een gebouw waarin de rijke katholieke meisjes, de ‘pensionnaires’, en hun opvoedsters een onderkomen vonden. Er verscheen ook een nieuw kerk- en schoolgebouw.

Klooster St. Lucia 150 jaar. De oudste en de jongste non in Bennebroek: moeder Marie-Bernard (58) en zuster Lucia (90), 1997. Fotopersbureau De Boer, Noord-Hollands Archief.

Korte bloei en ondergang

Het Bennebroekse pensionaat, en daarin sprak men wel degelijk Frans, kende slechts een korte bloeitijd. De pensionnaires moesten uit heel Nederland komen en de bereikbaarheid van Bennebroek liet te wensen over. Ook ontstonden in andere Nederlandse plaatsen Sacré Coeurs. Met pijn in het hart moesten de zusters in 1919 besluiten het ‘petit paradis du cher Benn’brock’ aan de Franciscanessen te verkopen. Die stichtten er in 1920 hun Luciaklooster.

Bronnen

* Jaap de Groot e.a. ed., Herinneringsboek. Honderd jaar katholiek onderwijs Bennebroek 1895-1995 (z.pl. 1995).
* Jaap de Groot, Katholiek rond de rand van Kennemerland. Verhalen en foto’s ter gelegenheid van 100 jaar St. Jozefparochie Bennebroek (Bennebroek 1997).
Laetitia M.L. van Rijckevorsel, Een wereld apart. Geschiedenis van het Sacré-Coeur in Nederland (Hilversum 1996).

* Ter inzage in de bibliotheek van het Noord-Hollands Archief.

Publicatiedatum: 11/12/2010

Aanvullingen

Vul deze informatie aan of geef een reactie.