2 min

Beeldenstormen

De Pietà werd aangetroffen met beschadigingen in de gezichten van zowel Maria als Christus, vermoedelijk toegebracht tijdens de beeldenstormen die Amsterdam in de zestiende eeuw teisterden. Bij deze woelingen is veel beeldhouwwerk verloren gegaan. Ook later is er veel vernietigd of verspreid geraakt. Het was in 1984 dan ook een aangename verrassing om de Pietà van het Geertruidenklooster aan te treffen.

Verloren archieven

Hoewel bekend is uit welk klooster het beeld afkomstig is, zijn verdere gegevens schaars. Op enkele snippers na zijn de archieven van het klooster namelijk verloren gegaan. De plek waar het beeld oorspronkelijk stond heeft men wel kunnen achterhalen. In het opgegraven gedeelte van de kapel werden namelijk de funderingen gevonden van twee altaren, één in de absis en één tegen de rechterwand. Het zijaltaar kwam qua afmetingen overeen met de Pietà, dus daar moet het beeld hebben gestaan.

Bentheimer zandsteen

De Pietà is gemaakt rond 1450, in dezelfde periode waarin de kapel van het klooster is gebouwd. Dit is ook de periode dat het klooster overging van de Derde Orde van St. Franciscus naar de strengere orde van St. Augustinus. Wellicht was de bouw van de kapel een manier om deze nieuwe fase van het klooster in te luiden en werd het gevierd met de aanleg van een nieuw altaar met daarop de Pietà. Het beeld is aan de onderkant vlak en er zijn geen breuksporen. Wellicht dat het beeld uit twee apart gehouwen gedeelten heeft bestaan, met een gezamenlijke lengte van zo’n 135 cm. Dit onderste deel is helaas niet teruggevonden. Dat het een monumentaal beeld was, blijkt uit het grote formaat dat zelfs een fundering nodig had om geplaatst te kunnen worden in de kapel.

Terwijl de meeste bewaard gebleven middeleeuwse beelden zijn gemaakt van hout, is de Pietà gemaakt van Bentheimer zandsteen. Ten tijde van de vervaardiging van het beeld had de Bentheimer zandsteen pas sinds kort zijn weg naar het westen van het land gevonden. Waar en door wie het beeld is gehouwen blijft onduidelijk. In Amsterdam bevonden zich destijds waarschijnlijk geen ateliers – er is geen enkel stenen beeld waarvan vaststaat dat het rond 1450 in Amsterdam is vervaardigd – en dus zal daarbuiten gekeken moeten worden.

Kort nadat de Pietà was opgegraven heeft het Amsterdam Museum het beeld verworven. Sinds 1985 vormt het een belangrijk onderdeel in de vaste presentatie over de geschiedenis van Amsterdam.

Pietà.

Pietà.

Publicatiedatum: 12/01/2011