De nieuwe tentoonstelling Revolusi! In het Rijksmuseum heeft de Indonesische Onafhankelijkheidsoorlog (1945-1949) weer volop onder de aandacht gebracht. Het was een ongelijke strijd, waarbij vooral aan Indonesische zijde veel slachtoffers vielen. Niet voor niets heeft deze periode bij hen soms diepe wonden achtergelaten. Hoog tijd om eens te kijken naar wat er nu écht gebeurde in deze chaotische naoorlogse situatie.
>Gerrit van Schaik, een Amsterdamse ‘maandvlieger’, werd in de meidagen van 1940 gemobiliseerd in de strijd tegen de Duitsers. Vanuit vliegbasis Soesterberg vloog hij onder meer naar de Grebbelinie, waar hij deelnam aan luchtgevechten.
>Je hoeft alleen maar te kijken naar een verkiezingsstrijd in Amerika of corrupte leiders in China en je begrijpt dat er middelen worden ingezet om de massa in het gareel te houden. Zelfs in ons kleine kikkerlandje is er ‘false news’ in omloop. Maar nog veel misleidender dan nepnieuws is propaganda. In de Tweede Wereldoorlog verspreidde de bezetter op grote schaal propaganda affiches door heel Nederland, om het volk te beïnvloeden. Één ding is zeker: neem niet alles aan wat je leest.
>Bij twee razzia’s, op 22 en 23 februari 1941, worden 400 willekeurige Joodse jongemannen in de toenmalige Amsterdamse Jodenbuurt opgepakt. Het vormt de directe aanleiding tot de Februaristaking, die een paar dagen later uitbreekt.
>Wat geeft een beter beeld van de zeventiende en achttiende eeuw dan persoonlijke brieven? De verhalen van gewone Hollanders die de geschiedenisboeken niet hebben gehaald. Hun brieven werden door de Engelsen in beslag genomen op gekaapte Nederlandse schepen. Ze hebben hun bestemming nooit bereikt, maar worden nog steeds bewaard in het archief van de High Court of Admiralty in Londen. In het boek ‘Zeepost’ krijgen sommigen van hun een stem.
>Op 25 januari verschijnt het boek ‘De verraadster’ van Erik Schaap, het huiveringwekkende verhaal van een Zaanse verzetsvrouw die zich ontpopte als een van de grootste verraders uit de Nederlandse oorlogsgeschiedenis.
>
1 min
In 1672 werd de Republiek der Verenigde Nederlanden aangevallen door Engeland, Zweden, Frankrijk en de bisdommen Münster en Keulen. Benieuwd naar de paniek die deze invallen veroorzaakten? Luister dan de vierdelige serie die op het radioprogramma OVT is uitgezonden. Hierin worden de achtergronden van het Rampjaar op levendige wijze toegelicht. Of bezoek de nieuwe tentoonstelling in het Stadhuis van Nieuwpoort, waar allerlei activiteiten zullen plaatsvinden in het kader van het Rampjaar 1672.
> 2 min
In het oude stroomgebied van het Oer-IJ, de driehoek tussen Velsen, Alkmaar en Zaanstad, heeft flink wat strijd gewoed in de afgelopen 2000 jaar. Hoe kan het ook anders, met Romeinse garnizoenen die de opstandige Friezen probeerden te onderdrukken, Spaanse invasielegers tijdens de Tachtigjarige Oorlog en Duitse soldaten die bunkers in het landschap opwierpen. Hierover gaat het nieuwe boek ‘2000 jaar strijd in het Oer-IJ landschap’.
>Trijntje (Truus) van Keulen groeit op in de Jordaan. De overvolle arbeidersbuurt is een links bolwerk waar de communisten veel aanhangers hebben. Dit geldt ook voor de familie van Truus, die sterk antifascistisch is. Omdat de communisten ideologisch gezien de grote vijand zijn van de fascisten, vormen ze een gemakkelijk doelwit voor de nazi’s als Nederland in mei 1940 wordt bezet. Veel communisten gaan vrijwel meteen in het verzet.
>Tijdens WOII kwamen duizenden mensen in verzet, onder wie ook veel vrouwen. Maar tot op heden is voor hun rol hierin weinig aandacht geweest. Met de nieuwe tentoonstelling ‘De vele gezichten van Vrouwen in Verzet’ van het Noord-Hollands Archief komt hier verandering in. Zij krijgen een naam en een gezicht. Vanaf 29 november 2021 kan iedereen hun verhalen ontdekken in de Janskerk, het publiekscentrum van het Noord-Hollands Archief, en online.
> 2 min
Op de zolder van een pand aan de Leidsekade in Amsterdam hebben werknemers van aannemersbedrijf Salverda Bouw een in de oorlog gemaakte wandtekening van een Spitfire gevechtsvliegtuig ontdekt. De tekening meet circa 50 bij 110 cm, is gedateerd op 2 januari 1942 en gesigneerd met ‘H. Janssen’. Het paneel is t/m zondag 30 november als nieuwe aanwinst te bewonderen in de foyer van het Verzetsmuseum.
> 1 min
Op woensdag 17 november 2021 verwerft het Verzetsmuseum Amsterdam het archief van de Joodse verzetsvrouw Janny Brandes-Brilleslijper (1916-2003). Rob Brandes komt het archief van zijn moeder persoonlijk overdragen.
> 1 min
Afgelopen vrijdag 29 oktober vertrok een grote delegatie uit Beverwijk naar Brunssum, Zuid Limburg, toch een autorit van 2 ½ uur, ter gelegenheid van de onthulling van een plaquette te nagedachtenis aan de Beverwijker pater Wim van der Geest.
> 2 min
Tegenwoordig hebben we CNN dat live verslag doet als er ergens een oorlog uitbreekt. Tv hebben ze in de zeventiende eeuw nog niet, maar ze hebben wel Willem van de Velde de Oude die met de oorlogsvloot meevaart en schetsen maakt als de kanonnen bulderen.
>Waarom stalen mensen tijdens de Tweede Wereldoorlog massaal fietsen, kleding, kippen en schapen? Hoe spraken deze ‘oorlogsboeven’ tijdens hun berechting zelf over hun misdrijven en hoe beoordeelden hun rechters deze in de context van de oorlogsomstandigheden? Dit zijn vragen die ze in het onderzoeksproject ‘Criminaliteit in oorlogstijd’ willen beantwoorden. Het project is een samenwerking tussen het Brabants Historisch Informatie Centrum (BHIC), Noord-Hollands Archief en de Radboud Universiteit. Op de nieuwe website ‘Oorlogsboeven’ vind je interessante verhalen en updates over het onderzoeksproject.
> 1 min
Aan het strand in Egmond aan Zee is het in de zomer heerlijk vertoeven. Wandelend op de boulevard langs de viskramen zie je hoe het dorp al eeuwenlang verbonden is aan de visserij. Dagjesmensen klimmen bij de vuurtoren de trap omhoog om van het mooie uitzicht te genieten. Hier op de Vureboetsduin staat een bijzonder bronzen beeld van een vissersvrouw: Het Vraauwtje van Derper. Ze kijkt uit over de zee, die gaf en nam. In de Eerste Wereldoorlog verloren 95 vissers uit Egmond aan Zee door zeemijnen het leven. Het Derper Vraauwtje is een eerbetoon aan de vele weduwen die achterbleven.
>Cor van Stam (1920-1995) gaf tijdens de oorlog samen met zijn vrouw Trijntje van Stam-Jansen onderdak aan joodse onderduikers. Onder de schuilnaam Cor van de Meer coördineerde hij het verzet in Haarlemmermeer en omstreken. Na de oorlog werd hij er zelfs burgemeester.
>Bij Fort Aalsmeer, onderdeel van de Stelling van Amsterdam, lag een complex netwerk van sluizen en kanalen. In oorlogstijd werden de kanalen gebruikt voor de toevoer van munitie naar het fort en in vredestijd maakten vooral plaatselijke boeren gebruik van het water voor het vervoer van suikerbieten. Bij oorlogsdreiging kon zelfs het zuidelijk gedeelte van de Haarlemmermeer ermee onder water worden gezet.
>Recent is bij uitgeverij Noordboek een nieuw boek van Aletta Stevens verschenen: ‘Ontsnapping naar Bath – De gedenkwaardige reis van een Joodse vluchteling’.
> 1 min
UIT<>ZICHT is een expositie in het kader van 75 + 1 jaar vrijheid, die gaat over verzet tegen de vergetelheid van het verleden en over nieuwe vergezichten. De werken zijn van 7 t/m 25 juni te zien in Paviljoen Welgelegen in Haarlem.
> 3 min