Oneindig Noord-HollandBeleef de geschiedenis van jouw provincie
NL | EN

Haarlem

De vier seizoenen volgens Maarten van Heemskerck Gevelstenenboek bundelt boeiende verhalen over Haarlem Met de Blauwe Tram naar zee De vrouw achter Pieter Teyler van der Hulst (1702-1778) Expositie over ‘umheimliche’ bunkers in Kennemerduinen Vrouwen in Verzet: Hendriek Breukelaar-Verburg Het Topstuk van Arthur van Dijk: ‘Zonder verleden geen toekomst’ De vulpen, een allesbehalve inktzwarte geschiedenis Zoetje Gerbrants: portret van een vergeten literaire heldin Koninginnedag: van gondeltocht tot ballonvaart De Haarlemse klopjes: borduren en bidden Frits van Eeden, de wandelende museumdirecteur Kent u deze oude kersttradities nog? Royals in de schoolbanken: hoe een Javaanse kroonprins op het lyceum in Haarlem belandde Kabaal in de kathedraal: dit zagen, roken en hoorden middeleeuwse kerkgangers De lotgevallen van de christelijke school voor de werkende stand in de Barteljorisstraat Portret Paviljoen Welgelegen terug naar Paviljoen Welgelegen Herrie maken en uitslapers plagen Bevrijdingspop door de ogen van Fotopersbureau De Boer Schrijven voor Oneindig Noord-Holland: Arnoud van Soest vertelt Vrouwelijke schrijvers voor het voetlicht in Teylers Museum Johan, Volkje en de kinderen: hoofden op historische huizen Weesjongens als kind van de rekening Bier en baardmankruiken Haarlem heeft méér te bieden dan alleen hofjes Tesselschade kijkt al 150 jaar om naar de ander Misdadigers in Holland: deze straffen kreeg je in de zeventiende eeuw Molentaal: wat de stand van de wieken ons vertellen De eerste trein van Nederland Aan tafel in Huis Barnaart Atlantische slavernij in beeld Eerste maand als directeur van het Noord-Hollands Archief: “Ik moet mijzelf af en toe nog even knijpen” Zo kwam Haarlem op het Monopolybord terecht De Opstand in 1572 Heksen en toverij Bijzondere (bij)namen: Kennemerland en IJmond Godfried Bomans: een heer uit Haarlem Wie was de oudste Haarlemmer? Let it snow! Winterse taferelen uit de Provinciale Atlas Pieter Teylers Huis is enorme aanwinst voor zijn museum Acrobaat en goochelaar Alice bleef haar publiek verrassen De Hollandiabron: Spa in de polder In bed met Lodewijk Napoleon Kunstige klanken: kamermuziek op Paviljoen Welgelegen De Groene man Pelgrimstocht naar Spanje begint in de Hagestraat 'Heren, zit toch niet eeuwig aan je sigaar te lurken' Het Hofje van Staats en de Haarlemse textielindustrie Teylers Museum is nu een kleurrijke vogelvolière De coureur die de weg (on)veilig maakte Het Noord-Hollandse landschap in beeld Stemmig in het zwart: Rouwkleding in Noord-Holland Siervuurwerk was altijd een grote bron van vermaak 775 jaar Haarlem in Teylers Museum Haring als hoofdmoot Bij De Zijlpoort vertrokken de trekschuiten naar Leiden Haarlemmerhout was plek met heilzaam bronwater Of je worst lust 'De ervaring van de geschiedenis oproepen is een uitdaging' De corona-app van de zeventiende eeuw De 10 best gelezen verhalen van Oneindig Noord-Holland De archivaresse van Haarlem Noord-Hollandse archieven werken aan corona-archief Dino’s: van koeien uit het Krijt tot razendsnelle monsters Collectie Joh. Enschedé: 'De aandacht die het verdient' Een podium voor lokale geschiedenis Stemt vrij: de Boerenpartij Met Jan Feith aan zee (1933) Met Jan Feith door de Kennemerduinen (1933) De Oerkap: Haarlemse hotspot in oude fabriek Digitale kaart Oer-IJ ontsluit een verborgen landschap Het Dolhuys in vogelvlucht Bewaard Verhaal: foto opening grafkelder Historie, kunst én politiek in Welgelegen Hope en Welgelegen Teylers toont monsters die wél en niet bestaan Het puffende treintje uit Hoofddorp Schaatser Klaas Pander niet meer vergeten Bakenesserkerk krijgt tweede leven Jong in het gewapend verzet Teylers presenteert de ‘galante zwier’ van Watteau De vertrouwde receptuur van A. J. van der Pigge Molen De Adriaan Fotoburo De Boer Achter slot en grendel in het Haarlems verzet Haarlemse sportpionier begint voetbalclub Kenau Vijf verdwenen gebouwen in Haarlem Van Marskramer tot Muisklik: 800 jaar winkelen in Haarlem Haarlemse bijnamen: muggenzifters of Malle Babbe Teylers Museum belicht luchtballon van alle kanten Waar komt de naam Haarlem vandaan? De kogel is door de kerk Drie tentoonstellingen zetten ‘onbekende meester’ in het zonnetje Lourens Jansz. Coster: een omstreden figuur op de Grote Markt Zo ging Haarlem gekleed, van korset tot minirok Buitengewoon monument aan de Leidsevaart "Kijk dat keiharde zwarte ijs nou toch eens!" Overwinteren in het pakijs en andere ‘ijspret’ in het Teylers Jan Jacob Spohlers ijsvermaak De toren van het stadhuis De Stadhuistoren van Haarlem De kogel is door de (Sint Bavo)kerk Adriaen van Ostade (1610-1685) Philips Wouwerman (1619-1668) William Merritt Chase Pieter Frederick van Os Judith Leyster (1609-1660) Anthony Fokker Haarlemmerolieflesjes De Romantiek van Frederik Marinus Kruseman Anton Mauve Prominente bespelers van het Müllerorgel Stadsorganist: een typisch Nederlands beroep Het Müllerorgel in de Grote of Sint Bavokerk te Haarlem Dominee Jeronimo de Vries Keizerlijk bezoek aan Teylers Museum Hofleverancier Jan Monnikendam: feestartikelenmagazijn in Haarlem Hofleverancier: Faber Schoenen Station Haarlem: de eerste spoorlijn van Nederland Sint Bavokerk: borstbeeld van de koning-koopman Ripperda Kazerne: de verdediging van het Koninkrijk Paviljoen Welgelegen: zetel van kunst, koninklijke macht en provinciaal bestuur Kenaupark: monument voor vrouwelijk symbool van verzet Grote Markt: Oranjegezinden nu en patriotten toen Joh. Enschede: huisdrukker van de staat Frans Hals op de Grote Houtbrug Sint Jorisschutterij: een schilder met een musket Het voormalig tuchthuis in Haarlem Cluveniersdoelen Huis van Isabella Coymans en Stephanus Geraerdts Grote of Sint Bavokerk - Graf van Frans Hals Rederijkerskamer De Wijngaardranken De Waalse Kerk - het graf van Dirck Hals Woonhuis van Isaac Massa Het beeldje van Malle Babbe Het Prinsenhof in Haarlem Stadhuis van Haarlem Eerste huis van Frans Hals Huis van Michiel de Wael Voormalig St. Elisabeth Gasthuis Frans Hals Museum in voormalig Oudemannenhuis Vooroorlogse huizenjacht Proef! Eten en drinken in het Teylers Museum Jopen Bier doet oude tijden herleven Haarlemmertrekvaart Vlietzorg Buitenrust Eindenhout Duinvliet Paviljoen Welgelegen Buitenplaats Vredenhof Spaer en Hout Uit den Bosch Zomerlust Een kijkje achter de schermen bij het Noord-Hollands Archief Anno 1689 : Vuursteken in Haarlem voor stadhouder Willem III Het Frans Hals Museum dankt zijn ontstaan aan een rederijkersfeest Een kopje ‘mevrouw Blom’ Hannie Schaft: het meisje met het rode haar Haarlem ontvangt keizer Napoleon Het Hoornse Taartarrest: de Banketbakkerij Het Hodshonhuis: Jonge erfgename bouwt stadspaleisje Huis Barnaart: parel uit de Franse tijd Paviljoen Welgelegen ontvangt keizer en keizerin Keizerin beluistert orgelconcert in Haarlem Napoleon bezoekt Teylers Museum Scholing voor ‘een volk van metselaars en timmerlieden’ Wees nuttig: Napoleon in Teylers Museum ‘Spaanse Brabanders’ maakten Haarlemse Gouden Eeuw Anthony Fokker met zijn zelfgebouwde vliegtuigje De Spin een spectaculaire vlucht boven zijn woonplaats Haarlem.">Anthony Fokker draaide rondjes om de Bavo Centraal Station te Haarlem De Groote Braak, een litteken van water Een bezoek aan Teylers Museum Teylers Museum en de Hollandsche Maatschappij der Wetenschappen Kunst stimuleren: Teylers Stichting Boudewijn de Groot: Haarlems troubadour De Velserdijk Een 'ongemeen groote' elektriseermachine Wybrand Hendriks (1744-1831) De inrichting van de Ovale Zaal van Teylers Museum Prijsvragen van wetenschappelijke genootschappen De wil van Pieter Teyler Zorg voor het Blokshofje Pieter Teyler van der Hulst (1702-1778) Koe gesloken, doop geweigerd Mevrouw Jut in ‘De Liefde’ Oom Gips en de uitvinding van het gipsverband De familie Zocher: voor uw park- en tuinontwerpen Haarlemse Kenau stond haar mannetje Provinciale Staten: van ridders te paard tot democratisch gekozen bestuurders Het volkslied van de provincie Noord-Holland Frans konijn kiest provinciehuis Provinciale Atlas: 100.000 beelden van Noord-Holland Verzetslieden voor vuurpeloton Feestvierende mensen bij bevrijding Haarlem Graf van zeven meisjes Houtkap in de Hongerwinter Hongertocht in de winter van 1944-1945 Haarlemse dwangarbeiders in Duitsland Trein met Rotterdamse dwangarbeiders op station van Haarlem Het lijk van Fake Krist op de Westergracht Schuilkerk werd centrum van Haarlems verzet Het Huis met de Beelden Evacués op de Rijksstraatweg bij Haarlem september 1944 Monument voor Hannie Schaft in het Kenaupark Het Corrie ten Boom Museum in Haarlem Verwoestingen in de Amsterdamse Buurt in Haarlem Jan Kievit: Haarlemmer ter dood veroordeeld Aangetreden Jeugdstorm op de Gedempte Oude Gracht Een sigarenwinkel aan de Oostvest en het Englandspiel De aanslag op het Prinsen Bolwerk De ondergrondse pers in Haarlem 1940-1945 Illegale Haarlemse bladen tijdens de bezetting Machinefabriek Figee en de Februaristaking Onderduiken in Haarlem Haarlemse joden naar Kamp Westerbork S.L.A. Plekker: NSB-burgemeester van Haarlem en de jodenvervolging Marcherende WA-mannen Brood op de bon Duitse militairen voor het stadhuis van Haarlem Kroniek van bezet Haarlem: de meidagen Bier en water Het Spaarne Haarlem mobiliseert Met de Blauwe Tram naar Zandvoort Jos de Klerk, een Belgische vluchteling in Haarlem Belgische vluchtelingen aan de Leidsevaart te Haarlem Instituut Pollatz in Haarlem Mariastichting (Haarlem) Krelage's Bloemhof Turkse Moskee in Haarlem Cajanus in het Proveniershuis De Lutherse Kerk in Haarlem Grand Café Brinkmann: ondergang van een imperium Müllerorgel: Duits orgelspel in Haarlemse St. Bavokerk De eerste Turkse gastarbeiders bij Droste Waalse Kerk in Haarlem: waar vluchtelingen terecht konden Casa Nostra: een stukje Italië in Haarlem Sporthelden uit Kennemerland

Vrouwen in Verzet: Hendriek Breukelaar-Verburg

Hendriek Verburg wordt in 1905 geboren in het Noord-Hollandse dorpje Noord-Scharwoude. Ze is de dochter van Peter Verburg, de eigenaar van de conservenfabriek in het dorp. Als haar vader op jonge leeftijd sterft in 1924 neemt zij samen met een andere vrouw, mevrouw Edel, het roer over. Dat twee vrouwen een dergelijk bedrijf runnen is voor die tijd vrij uniek, en het zorgt ervoor dat Hendriek al op jonge leeftijd weet hoe ze een organisatie moet leiden. Als haar zus Grieke in 1930 overlijdt, trouwt Hendriek met Grieke’s weduwe, Harry, zoals wel vaker gebeurt in die tijd. Zo komt Hendriek in Haarlem terecht.

>

Maarten van Heemskerck: één tentoonstelling in drie musea

Maarten van Heemskerck (Heemskerk, 1498 – Haarlem, 1574) is een van de belangrijkste 16de-eeuwse kunstenaars uit de Noordelijke Nederlanden. Het Frans Hals Museum, Stedelijk Museum Alkmaar en Teylers Museum tonen – 450 jaar na zijn dood – het eerste en grootste overzicht van zijn werk. Om zijn omvangrijke en diverse oeuvre te presenteren bundelen de drie toonaangevende Noord-Hollandse musea oppervlakte en kennis. Elk museum toont een hoofdstuk uit het fascinerende leven van Heemskerck. Ontdek het expressieve, theatrale werk van dé Hollandse renaissancekunstenaar.

>

Het Topstuk van Arthur van Dijk: ‘Zonder verleden geen toekomst’

Commissaris van de Koning Arthur van Dijk neemt het verleden graag mee in het vormgeven van de toekomst. Als topstuk uit de collectie van het Noord-Hollands Archief koos hij een kleurenlitho van Johan Conrad Greive uit 1872, waarop de aanleg van het Noordzeekanaal is afgebeeld. In de complexiteit en omvang van het project ziet hij parallellen met de uitdagingen van nu – waarbij een stukje historische durf soms best welkom is.

>

De vulpen, een allesbehalve inktzwarte geschiedenis

Boodschappenlijstjes en andere notities maken we meestal met een balpen, maar een eeuw geleden schreven mensen nog met een vulpen, die je zelf met inkt kon vullen. De redactie van Oneindig Noord-Holland dook in de geschiedenis van de Parker vulpen.

>

Zoetje Gerbrants: portret van een vergeten literaire heldin

Wie schrijft, die blijft – in woord én beeld. In de portrettencollectie van de Provinciale Atlas zijn Noord-Hollandse schrijfsters goed vertegenwoordigd. Van de beroemde romancières Betje Wolff en Aagje Deken, tot toneelschrijfster Lucretia Wilhelmina van Merken. Een verrassend portret is dat van Zoetje Gerbrants: hoofdpersoon uit één van de eerste Nederlandse briefromans.

>

Koninginnedag: van gondeltocht tot ballonvaart

Aan het begin van de twintigste eeuw werden er op Koninginnedag allerlei Oudhollandse spelletjes gespeeld, zoals met een hoge hoed op over een touw springen. In steden als Haarlem en Hoorn vonden er ook vliegerwedstrijden en gondeltochten plaats. Een duik in de krantenarchieven laat ons zien hoe Koninginnedag vroeger werd gevierd.

>

De Haarlemse klopjes: borduren en bidden

Bijna niemand kent nog de klopjes van Haarlem. De zestiende-eeuwse kloppengemeenschap en hun schuilkerk Sint-Bernardus bestaat al lang niet meer. Toch waren deze ongehuwde katholieke vrouwen in heel Nederland bekend vanwege hun prachtige borduurwerk op kerkelijke gewaden en ander kerkelijk textiel. Stille getuigen van de vele geduldige handen, die bidden door te borduren.

>

Frits van Eeden, de wandelende museumdirecteur

Wie kent nog de bloembollenkweker die twee musea zou leiden? Natuurpionier Jac. P. Thijsse bewonderde hem. Ontmoet de man die op zolder pijlen uit Borneo had liggen. En die rond 1900 geld bijeenbracht voor plantenonderzoek in Suriname. Wie kent nog Frits van Eeden? De grote bewonderaar van ‘onkruid’ die een lintje kreeg.

>

Kent u deze oude kersttradities nog?

Kerstbomen met lichtjes, samen zingen, aan de kerstdis of naar de mis. De manier waarop we Kerst vieren, kennen velen van ons nog uit onze jeugd. Toch veranderen tradities ook en hebben oude Kerstgebruiken plaats moeten maken voor nieuwe. Kent u bijvoorbeeld het branden van het Kerstblok nog, of de Amsterdamse nachtwachtliedjes?

>

Kabaal in de kathedraal: dit zagen, roken en hoorden middeleeuwse kerkgangers

De kathedraal, een oase van rust en bezinning? Voor wie er vandaag de dag een kaarsje brandt misschien wel. Maar een kerkganger van 500 jaar geleden trof vaak een veel levendigere situatie aan. Van zwerfhonden tot spelende kinderen, en soms wel 100 missen op een dag! Kunsthistoricus Wendy Wauters toog onlangs naar het Noord-Hollands Archief om in geuren en kleuren te vertellen over het dagelijks leven in de kathedraal van Antwerpen.

>

De lotgevallen van de christelijke school voor de werkende stand in de Barteljorisstraat

Van 1875 tot en met 1903 was er een lagere school voor christelijk onderwijs in de Barteljorisstraat in Haarlem gevestigd. Deze school was een van de vele scholen die in de tweede helft van de 19de eeuw werden opgericht, toen de schoolstrijd nog in volle gang was. Het oprichten van een bijzondere school was niet eenvoudig want bijzondere scholen kregen voor 1889 geen cent subsidie. Besturen moesten zelf maar zien hoe zij de financiële eindjes aan elkaar knoopten. Dick van Gijlswijk dook in de geschiedenis van deze Haarlemse christelijke school voor de werkende stand.

>

Portret Paviljoen Welgelegen terug naar Paviljoen Welgelegen

Paviljoen Welgelegen verwelkomt na meer dan 200 jaar één van haar vroegste ‘portretten’. De Provincie Noord-Holland is sinds kort in het bezit van dit schilderij, dat de Vlaamse schilder Hendrik de Cort maakte in opdracht van Henry Hope, de man achter het paviljoen. Maar had De Cort het landhuis zelf eigenlijk wel eens gezien?

>

Herrie maken en uitslapers plagen

Zo vroeg mogelijk zo veel mogelijk herrie maken en uitslapers plagen: dat is Luilak, een eeuwenoude traditie die je in grote delen van Noord-Holland terugziet.

>

Bevrijdingspop door de ogen van Fotopersbureau De Boer

Op 5 mei vindt Bevrijdingspop weer plaats! Sinds de eerste editie in 1980 is het uitgegroeid tot het grootste benefietfestival van Nederland. En in navolging van Haarlem worden tegenwoordig in nog dertien andere plekken bevrijdingsfestivals georganiseerd.

>

Schrijven voor Oneindig Noord-Holland: Arnoud van Soest vertelt

Onze vaste vrijwilliger Arnoud van Soest schrijft sinds 2014 voor Oneindig Noord-Holland. Interviews, verhalen, historisch nieuws: trouwe bezoekers hebben al vele berichten van zijn hand kunnen lezen. Voor Erfgoedvrijwilliger.nl maakten we hém eens onderwerp van een verhaal. Hoe is het om voor Oneindig Noord-Holland te schrijven?

>

Vrouwelijke schrijvers voor het voetlicht in Teylers Museum

Van paternalisme tot slutshaming. Vrouwelijke schrijvers uit de vroegmoderne tijd kregen het zwaar te verduren. In de tentoonstelling Spaar ze allemaal! in Teylers Museum worden deze verhalen – van vaak vergeten auteurs – voor het voetlicht gebracht.

>

Jan Janszoon: een Haarlemse moslimpiraat uit de 17de eeuw

Van alle Jannen die ooit te kaap’ren hebben gevaren, was zeerover Jan Janszoon van Haarlem (1570-na 1641) misschien wel de meest spraakmakende. Hoewel hij niet de Jan van Pier, Tjores en Corneel uit het bekende zeemanslied was, had zijn leven zomaar kunnen worden bezongen.

>

De Haarlemsche Vélocipède-Club

Het gevaarlijke karakter van de fiets werd in juni 1882 in de Nieuwe Haarlemsche Courant kracht bijgezet door ‘tweewielsnelloopendnekbrekersrijtuig’ tot de beste vertaling van vélocipède te dopen. Onveilig of niet, fietsen was hip. Niet voor niets werd in december 1882 de Haarlemsche Vélocipède-Club (HVC) opgericht.

>