In de Amstelveense Dorpskerk worden nu gaatjes gevuldTuinarchitect Dirk Tersteeg verafschuwde ‘imitatie-natuur’Bijzondere (bij)namen: Amstelland en MeerlandenMijn plek: ‘De Amstel staat voor mij op één’On(t)roerend goed langs de AmstelOntploffingsgevaar in kruitfabriek De Oude MolenHet museum van de JannenHeuvels als groene monumentenKostverloren hervondenEen fatale achtervolgingDe opkomst van de accountantBroerseparkMiddeldorpstraat en RoemerdorpstraatRietwijkeroord: verdwenen in de tijdElsenhove, bekende boerderij in minder bekende polderFietsen over rijksweg 3‘Rondje Poel’ zonder brede boulevardSchinkelbos is compensatie voor ‘moord’De nieuwe mode van het koffie- en theedrinkenExotisch KostverlorenArme kinderen moeten naar VeenhuizenBuitenplaats Wester-Amstel: Stukje paradijs aan de AmstelHandwegkerk, eerste gereformeerde kerk AmstelveenVanaf A9 zie je de AnnakerkOorlog over melkprijsWester-AmstelAmsterdam drukt stempel op AmstelveenAmstel krijgt een eilandBanpaal Amsteldijk: tot hier en niet verderPontje naar middeleeuwenDe Zwarte Kat schrijft historieDe herberg van KalfDe Lange Brug naar museumPaardenburg: rustpunt voor man en paardTulpenburg trok hoge gastenOostermeer: juweel aan de AmstelBurgerweeshuis redt bovenlandMacht aan molenwiekenUrbanuskerk: het baken van NesVaren langs OuderkerkerlaanVeldwachters jagen menigte met sabel uiteenHet droeve lot van weduwe KoopmanschapAmstelveen verzet zich tegen aanleg bosNes aan de Amstel is een ‘pyjamadorp’Amsterdammers bouwen buitenhuizen aan AmstelBrede sloot was haven AmstelveenDirk moest dienenBankraskerk, monument van Samen Op WegKadavers dreven in de AmstelDe Amstel ligt boven het maaiveldFestivals op oude noodlandingsbaan in Amsterdamse BosWester-Amstel ademt de Gouden EeuwLimburgse vrienden bouwen mooiste kerk van AmstellandTweede Wereldoorlog. In de directe omgeving verbleven">Amstelveen kent verscholen bunkertjeAmstelveen lokt forensen met parken
Kijk naar de oeverlanden van de Amstelveense Poel en je krijgt een indruk hoe Amstelland er eeuwen geleden heeft uitgezien. Veel water en wuivend riet. Je kunt hier een ringslang tegenkomen. In dit drassige land groeit welriekende nachtorchis. En vleesetende zonnedauw. Dat is volstrekt anders dan wat het Amstelveense gemeentebestuur voor ogen stond in 1927. Het Algemeen Handelsblad schreef toen over grootse recreatieplannen die men in het Amstelveense raadhuis koesterde. Langs de gehele Poel zou een brede boulevard komen met luxueuze villa’s.
‘Kappen is Moord’. 1400 bomen in het Amsterdamse Bos waren beplakt met dergelijke pamfletten. Dat was in 1993. Bij de Bosbaan moest een tenniscomplex komen. Vandaar het omzagen van de bomen. Ter compensatie werd een hoekje van de Schinkelpolder in Aalsmeer bij het Amsterdamse Bos gevoegd. Maar dat nieuwe bos is pas over vijftig jaar volwassen, protesteerden de pamflettisten. Volgroeid is dit Schinkelbos inderdaad nog niet, maar het is in korte tijd wel een interessant natuurgebied geworden. Je ervaart daar hoe het Bos er in de beginjaren uit zag.
‘De vrouwen drinken ’s morgens koffie en ’s middags thee, zo is de gehele dag bedorven,’ mopperde een publicist in 1701. Dankzij de VOC en de WIC hadden de Hollanders in de Gouden Eeuw kennisgemaakt met de bittere drankjes.
In 1994 is bij de buitenplaats Kostverloren aan de Amstel in Amstelveen drie maanden lang archeologisch onderzoek uitgevoerd. Archeologen waren verrast toen zij exotische schelpen vonden uit de Caraïben, Afrika en Brazilië. Dankzij tuinarcheologie komt de rijkdom van de buitenplaatsen nog meer tot leven.
‘Arme mensen hebben arme kinderen. Hun lot was vroeger zo mogelijk nog benarder dan dat van volwassenen. Dat gold in versterkte mate voor weeskinderen of kinderen die in de steek waren gelaten; zij misten elk houvast en bescherming. Zij werden ondergebracht in plaatselijke weeshuizen. De kosten die daaruit voortvloeiden waren als regel voor rekening van gemeentelijke armbesturen. Deze kosten rezen de pan uit, vonden Koning Willem I en zijn raadgevers omstreeks 1820. Er was daarom een slim plan uitgedacht en ook tot uitvoering gebracht.’ Voor rtvAmstelveen vertelt Peter van Schaik in zijn historische column hoe kinderen uit armlastige gezinnen gedwongen naar Veenhuizen werden getransporteerd. Velen stierven daar.
Søren Ludvig Movig is vrijwel elke zaterdag te vinden op buitenplaats Wester- Amstel. Voor hem is Wester- Amstel een paradijselijk landschap dat ondanks zijn lange geschiedenis in essentie hetzelfde is gebleven.
Aan de Handweg tussen het Oude Dorp van Amstelveen en Bovenkerk staat de Handwegkerk. Als gebouw niet zo opvallend maar wel een kerk met geschiedenis. Het is de eerste gereformeerde kerk op Amstelveense bodem. Maar de toekomst is onzeker.
Rijdend over de A9 ziet men in Amstelveen een kerk met een opvallende spitse kerktoren. Dit is de rooms-katholieke Annakerk. Of eigenlijk was, want in 2011 is de kerk aan de eredienst onttrokken. Nu is het ANNA.
Over de melkvoorziening van Amsterdam kan je wel een boek schrijven, zegt Peter van Schaik. Voor rtvAmstelveen verzorgt hij historische columns over zijn gemeente. In april 2012 vertelde hij over de melk die Amstelveense boeren leverden aan Amsterdam. De concurrentie leidde op een gegeven moment tot een melkoorlog.
Tegenwoordig is Wester-Amstel een plaats voor het genot van landschap, natuur en cultuur voor zo veel mogelijk mensen. Maar ooit is het gesticht voor het genot van particulieren en is het in periodes in gebruik geweest als herberg voor passanten.
De nabijheid van Amsterdam drukt een stempel op de ontwikkeling van Amstelveen. Dat is al eeuwen zo, vertelt Peter van Schaik in zijn historische radiocolumn voor rtvAmstelveen. ‘Groei van het aantal inwoners in de grootste stad van Nederland betekende bijvoorbeeld een toename van de vraag naar allerlei agrarische producten die Nieuwer-Amstel kon leveren.’
De Amstel maakte voor 1700 ter hoogte van het huidige eiland ten zuiden van Ouderkerk een scherpe bocht. Trekschuiten kregen steeds meer moeite om deze bocht te ronden. De Schepenen van Amsterdam besloten om de rivier recht door te steken, zodat er een eiland ontstond.
Je moet er oog voor hebben, wil je de banpaal aan de voet van de Amsteldijk zien. Maar reken maar dat vroeger misdadigers er wel voor zorgden om deze paal niet te passeren. Wie door het gerecht uit de stad was verbannen, wist dat bij deze paal de grens lag. Bannelingen die dit teken negeerden en zich in de hoofdstad waagden, liepen gevaar opgepakt te worden.
Op de hoek van de Amsteldijk-Zuid en de Nesserlaan in Amstelveen zie je de ontwikkeling van Amstelland in een notendop. Aan de ene kant ligt de diep uitgeveende Bovenkerkerpolder met het hoger gelegen bovenland naast de Amstel. Aan de overzijde van de rivier lokt een polder die sinds de middeleeuwen nauwelijks is aangetast. In de zomermaanden zet een pontje fietsers en wandelaars de rivier over. Je vaart in enkele minuten van de 21ste eeuw naar de middeleeuwen.
Buurtschap De Zwarte Kat speelt een rol in de geschiedenis van Amstelland. Hier lag indertijd een knooppunt van vaarwegen. Boten voeren hier langs over de Amstel. Maar van De Zwarte Kat kon je ook varen naar Bovenkerk. Op een kaart uit 1575 is te zien hoe de Simon Coolenvaart lag tussen een sluisje in de Bovenkerkerweg en de Amstel bij De Zwarte Kat.
Het Kleine Kalfje herinnert aan de herberg die eeuwenlang aan de overkant van de Kalfjeslaan heeft gestaan. Van die oude herberg’t Kalfje valt vrijwel niets terug te vinden. Alleen de fundamenten zijn nog zichtbaar. En een oude knotlinde dateert misschien nog uit de tijd dat ’t Kalfje drommen bezoekers trok.
Je kan zien dat er tussen de Amstelzijde en de Brugstraat aan de overkant van de Amstel een verbinding is geweest. Hier lag eeuwenlang een brug. Het was een van de weinige plekken waar reizigers de Amstel over konden steken. De rivier was hier ondiep.
Waarom de buurt aan de Amstelzijde een beschermd dorpsgezicht is, zie je meteen. Van alles herinnert aan de jaren dat scheepsjagers hier passeerden met hun trekschuiten. Dit (Amstelveense) deel van Ouderkerk was een knooppunt van vaarroutes. In Paardenburg en iets verderop in De Rustende Jager (nu: Jagershuis) konden viervoeters, bemanning en passagiers op krachten komen.
Tulpenburg was de naam van een nu niet meer bestaande buitenplaats aan de Amstel. In het begin van de 17e eeuw bouwden veel rijke kooplieden uit Amsterdam een fraai buiten aan de Amstel. Volgens de overlevering verbleef Benedictus de Spinoza hier enige tijd, nadat hij 1656 uit Amsterdam was verbannen. Iets voorbij de banpaal en buiten het rechtsgebied van de stad Amsterdam: dat mocht nog net.
Een juweeltje om te zien is de buitenplaats Oostermeer. Het statige gebouw is nu bijna 300 jaar oud. De tuin is begin 1900 gereconstrueerd door tuinarchitect Leonard Springer. Hij combineerde daarbij symmetrische Franse elementen met landschappelijke Engelse stijlkenmerken.
