3 min

Nieuwer-Amstel is de vroegere gemeentenaam van Amstelveen. Van Schaik: ‘In de Franse/Bataafse tijd was de groei er uit. Het was een periode van achteruitgang en verval. In Nieuwer-Amstel zien wij op veel kleinere schaal hetzelfde verschijnsel. De bevolking nam af met bijna 20%.’ Hij vertelt hoe de groei van Amsterdam in de tweede helft van de 19e eeuw doorwerkte in Amstelveen: ‘Aan de noordkant van onze gemeente nam de stedelijke bebouwing sterk toe. In het tegenwoordige Oud-Zuid ontstond een heel nieuwe stadswijk tegen Amsterdam aan.’

De Amsterdamse bestuurders wilden hun gemeentegrens verder naar het zuiden verleggen. “Maar dat verliep niet glad. Inwoners van de randgemeente brachten een keur van argumenten tegen deze annexatie naar voren. De realiteit was echter dat het niveau van gemeentebelastingen in Nieuwer-Amstel veel lager was dan in Amsterdam met zijn onderwijsinstellingen en culturele faciliteiten. De tegenstanders van de annexatie wilden wel de lusten maar niet de lasten van de hoofdstad.’

De aanleg van de spoorlijn naar Amstelveen in 1915 lokte forensen uit Amsterdam naar dat dorp. Het treintje, dat hier de Handweg in Amstelveen passeert, maakte deel uit van de Haarlemmermeerspoorlijnen. Komend uit Amsterdam splitsten iets voorbij de Handweg de spoorlijnen zich. Het ene baanvak leidde naar Uithoorn, het andere naar Aalsmeer.Foto collectie Provinciale Atlas, Noord-Hollands Archief.

Annexatie

‘In 1896 kwam het er toch van. Nieuwer-Amstel met ruim 33.000 inwoners werd door de grenswijziging een plattelandsgemeente met minder dan 6000 ingezetenen. Toch bleek deze annexatie nog te beperkt geweest te zijn. In 1921 volgde een tweede grenswijziging. De Kalfjeslaan werd nu de zuidgrens,’ aldus Van Schaik in zijn radiocolumn.

‘Maar Amstelveen bleef niet bij de pakken neerzitten. Toen in 1915 de spoorverbinding tussen Amstelveen en Amsterdam tot stand kwam, werd het interessant welgestelde stedelingen naar Amstelveen te lokken. Er werden aantrekkelijke woonwijken ontworpen die de illusie gaven van “buiten” wonen. Dat streven lukte aardig. Amstelveen verloor daardoor zijn plattelandskarakter weer.’

De expansie van Schiphol leidde tot de vraag naar nieuwe woningen. Ook in Amstelveen. ‘Reeds in de jaren dertig woonde hier veel vliegtuigpersoneel en later werd er ook veel grondpersoneel aangenomen. Er waren ook wel negatieve gevolgen aan verbonden. Zo ligt de in 1934 begonnen aanleg van het Amsterdamse Bos onder een druk gebruikte vlieggoot en dat was niet voorzien.’

Dat Bos is één van de vele voorbeelden van de invloed van het naburige Amsterdam, vertelt Peter van Schaik. ‘Het Amsterdamse Bos draagt nu bij aan het groene imago van Amstelveen.’

Stationsstraat, Amstelveen. Beeld: Noord-Hollands Archief.

Amstel

‘De Amstel vormt de ruggengraat van de zogenaamde Groene Scheg. Het is een groene vinger tussen de Amstelveense bebouwing en Amsterdam Zuidoost met mogelijkheden voor vele vormen van openluchtrecreatie. Op mooie dagen wordt er druk gebruik van gemaakt. Het illustreert eens te meer dat de stad en het omringende platteland met elkaar verknoopt zijn. Daarom zijn de lusten en lasten van de nabijheid van de grote stad moeilijk uit elkaar te halen. Vroeger niet en nu nog niet!’ Aldus Peter van Schaik, kenner van de Amstelveense historie. Zijn column is in het voorjaar van 2012 uitgezonden op rtvAmstelveen.

Publicatiedatum: 23/04/2012