Oneindig Noord-HollandBeleef de geschiedenis van jouw provincie
NL | EN

Heemskerk

De duif: delicatesse of vliegende rat? Fort bij Veldhuis Het Huldtoneel bij Heemskerk Bijzondere (bij)namen: Kennemerland en IJmond Romeinen en Russen strijden om het Oer-IJ ‘Als je de mensen zag smullen, brak je hart’ Landmeters Gouden Eeuw in het zonnetje gezet De mooiste Noord-Hollandse kastelen Kolf: een oer-Hollandse sport Kasteel Oud Haerlem Stelling van Amsterdam: Noordwestfront Marquette Colf en Kolf

De duif: delicatesse of vliegende rat?

De meeste stadsbewoners kennen de duif als een irritant, veelal viezig en lichtelijk toegetakeld dier dat auto’s onderschijt. Als ‘vliegende ratten’ proberen ze eten op de markt af te pakken. Slechts een enkele toerist staat ze nog enthousiast te voeren. Hoe anders was dat in de middeleeuwen! Toen alleen de kasteelheer het recht had om duiven te houden. Een lekkernij voor in de karige wintermaanden. Om nog maar te zwijgen over de vruchtbare duivenpoep voor op het land. Monumentale duiventillen en torens op buitenplaatsen zijn hier stille getuigen van. Zo’n duiventoren is nog te vinden bij Chateau Marquette in Heemskerk.

>

Fort bij Veldhuis

Fort bij Veldhuis behoort samen met Fort bij Vijfhuizen tot de oudste betonnen forten van de Stelling van Amsterdam. Het fort ligt in het Noordwestfront van de Stelling en is vernoemd naar een nabijgelegen boerderij. De belangrijkste taak van het fort was om de weg naar Westzaan een inundatiekade, vanuit Heemskerk en de nu Zuidermaatweg geheten weg te verdedigen.

>

Het Huldtoneel bij Heemskerk

Het Huldtoneel of de Schepelenberg bij Heemskerk is een historische plek van samenkomst van de bewoners en de Graven van Holland. Er werd overleg gevoerd met de landheren over allerlei bestuurlijke zaken. Nieuwe graven lieten zich hier inhuldigen als Heren van Kennemerland; vandaar de naam Huldtoneel. Het historisch monument ligt precies halverwege de noordgrens (de Zijpe) en de zuidgrens (de Kennemerbeek) van het gewest. Aan de Herenweg en schuin tegenover het Chateau Marquette, dat een opvolger is van een middeleeuws kasteel.

>

In deze 4 Noord-Hollandse kastelen spookt het

Ooit telde Noord-Holland zo’n tachtig kastelen, die vrijwel allemaal verdwenen zijn. Een handvol staat nog overeind en is doordrenkt van legenden over dappere ridders, rijke edelmannen en schone jonkvrouwen. Maar ook over de gruwelen die er de afgelopen eeuwen hebben plaatsgevonden en de merkwaardige verschijningen die er nog altijd rondwaren. Maak kennis met de vier spookachtigste kastelen van onze provincie.

>

Bijzondere (bij)namen: Kennemerland en IJmond

Noord-Holland kent veel plaatsen met bijzondere namen. Van sommige is de oorsprong snel vast te stellen, bij andere is het nodig om wat dieper te graven in het verleden. In deze serie verhalen onderzoeken we elke maand een andere regio van onze provincie, om achter de herkomst van de lokale plaatsnamen én bijnamen van de inwoners te komen. Deze maand: Kennemerland en IJmond.

>

Romeinen en Russen strijden om het Oer-IJ

In het oude stroomgebied van het Oer-IJ, de driehoek tussen Velsen, Alkmaar en Zaanstad, heeft flink wat strijd gewoed in de afgelopen 2000 jaar. Hoe kan het ook anders, met Romeinse garnizoenen die de opstandige Friezen probeerden te onderdrukken, Spaanse invasielegers tijdens de Tachtigjarige Oorlog en Duitse soldaten die bunkers in het landschap opwierpen. Hierover gaat het nieuwe boek ‘2000 jaar strijd in het Oer-IJ landschap’.

>

‘Als je de mensen zag smullen, brak je hart’

Drommen magere mensen, strompelend door de polders, op zoek naar iets te eten. In de winter van 1944-1945 wordt het bijna een gangbaar beeld. Een hongersnood is in Nederland al lang niet meer voorgekomen, maar nu is het de dagelijkse realiteit voor vrijwel alle stedelingen.

>

Landmeters Gouden Eeuw in het zonnetje gezet

In kasteel Marquette in Heemskerk hangen twee pronkkaarten tegenover elkaar. De ene kaart uit 1647 stelt het Rijnland voor, een gebied dat globaal tussen Den Haag, IJmuiden, Amsterdam en Gouda ligt. De andere kaart, uit 1680, toont de regio ten noorden van het IJ, het zogenaamde Noorderkwartier. Beide kaarten zijn door Johannes Dou gemaakt. Hij en zijn familie leverden de beste landmeters van de Gouden Eeuw.

>

De mooiste Noord-Hollandse kastelen

Ronde torens, classicistische pronktuinen of slotgrachten. In de late middeleeuwen telde Noord-Holland een groot aantal kastelen en burchten die het landschap van de provincie sterk bepaalden. Slechts een fractie van deze markante gebouwen heeft de tand des tijds doorstaan en kun je vandaag de dag nog in volle glorie aanschouwen. We hebben vijf fraaie verdedigingswerken en adellijke woningen voor je op een rijtje gezet.

>

Kolf: een oer-Hollandse sport

‘De plank misslaan’, ‘paal en perk stellen’ en ‘een kolfje naar zijn hand’ zijn slechts drie van de vele gezegdes die voortkomen uit het ‘kolven’. Een authentiek Hollands spel en voorganger van het modernere golf. Eind achttiende eeuw waren er in Amsterdam alleen al ruim tweehonderd kolfbanen. Waarom is de sport nu nauwelijks meer bekend? En wanneer zijn we eigenlijk voor het eerst gaan kolven?

>

Kasteel Oud Haerlem

Door het voorraam van mijn ouders bekeek ik als kind de wereld, mijn leefwereld, Heemskerk. Daar waar ik woon, naar school ging en speelde. Waar vroeger paarden stonden, staat nu een flat, daarnaast een rotonde met een weg naar de nieuwbouwwijk. Even verderop een groot weiland, dat deel van het uitzicht is mijn hele jeugd onbebouwd gebleven. Als ik langs dit weiland over ‘de dijk’ wandel met onze hond, vliegen de zwaluwen en reigers laag over. Je hoort er het gekwaak van de kikkers en de koeien staan tevreden te grazen. De tijd lijkt er stil te staan.

>

Stelling van Amsterdam: Noordwestfront

De QR-route Stelling van Amsterdam komt langs alle 46 forten en batterijen van deze 135 kilometer lange verdedigingslinie rondom de hoofdstad. Dit onderdeel van de route loopt langs het Noordwestfront, dat begint bij het Fort bij Marken-Binnen en eindigt bij het Fort bij IJmuiden.

>

Marquette

Marquette en de weilanden daaromheen vormen een rustpunt in de oprukkende bebouwing van Heemskerk. Het gesloten kasteel uit de middeleeuwen verandert in de loop der tijden stukje bij beetje in een aantrekkelijke buitenplaats.

>

Colf en Kolf

Amsterdam had in 1792, in en rond de stad, 216 kolfbanen. Zo populair was het kolfspel. Elk dorpscafé had in die tijd een kolfbaan, die tevens als grote zaal werd gebruikt. In de loop van de 19e eeuw nam de belangstelling voor het kolven af, onder andere door de opkomst van het biljart en andere sporten.

>