3 min

Stoomgemaal ‘Vier Noorder Koggen’

Het indrukwekkende Stoomgemaal ‘Vier Noorder Koggen’ werd omstreeks 1869 gebouwd om de bestaande poldermolens te ondersteunen bij de uitwatering van het land. Door de dalende bodem van West-Friesland is het noodzakelijk om overtollig water uit de polder te malen. Vanaf 1638 waren er dan ook vele molens hard aan het werk. Vier Noorder Koggen, dat twee eeuwen later kwam, begon als een hulpstoomgemaal. Om het land bij hoogwater droog te houden moest de capaciteit echter worden vergroot, waarop er na 1905 een uitbreiding werd gerealiseerd. De molens hebben nog tot 1908 gedraaid. Inmiddels is in het 150 jaar oude stoomgemaal het Nederlands Stoommachinemuseum gevestigd. Deze houdt de geschiedenis van zowel het Vier Noorder Koggen als van stoommachines in het algemeen levend.

Pentekening van Medemblik. Beeld: Liza Koppenrade

Westfriese Muntslag

Ten tijde van de Republiek der Zeven Verenigde Nederlanden werden in verscheidene regio’s munten ontworpen en geslagen. Zo kwam er ook een afzonderlijke Westfriese Muntslag. Deze was aanvankelijk in Hoorn gehuisvest, maar verhuisde naar Enkhuizen, waarna het nog enkele keren heen en weer verhuisde tussen deze twee steden. De Westfriese munt stond namelijk onder toezicht van deze steden en Medemblik. Uiteindelijk werd deze laatste in 1655 de vestingplaats van de muntslag. Waar voorheen de munten nog handmatig werden geslagen, paste Medemblik een meer gemechaniseerde muntslag toe.

Voor de Bonifaciuskerk vind je de stomp van een gekapte boom. Daarin zijn aan de voor- en achterzijde een ‘gouden rijder’ (14 gulden) en een ‘Westfriese daalder'(30 stuivers) uitgehouwen.

Kasteel Radboud

Kasteel Radboud werd als burcht door graaf Floris V gebouwd tegen de aanvallen van de Friezen. Lange tijd deed het markante bouwwerk dienst als verdedigingswerk en toevluchtsoord. Toen Medemblik stadswallen kreeg, verloor Radboud haar functie. Het kasteel werd een onderkomen voor de schutterij en deed dienst als kerk. Radboud werd in de negentiende eeuw met een restauratie van de ondergang gered en presenteert tegenwoordig een tentoonstelling met kleine en bijzondere voorwerpen, die het dagelijks leven in de Middeleeuwen belichten.

Jan Albertsz. Rotius

De bekende portretschilder Jan Albertsz. Rotius werd in het najaar van 1624 in Medemblik geboren als zoon van havenmeester Albert Jansz. Rootjes. Op latere leeftijd heeft hij zijn achternaam gelatiniseerd van Rootjes tot Rotius. De familie Rootjes telde veel zeevarenden en Rotius’ oudere broer volgde zijn vader op als havenmeester in Medemblik. Jan koos echter voor een andere richting en werd kunstschilder. Hij heeft waarschijnlijk de grondbeginselen van de teken- en schilderkunst in Medemblik onderwezen gekregen, maar wie zijn leermeester was, is niet bekend. Uiteindelijk trok Rotius naar Hoorn om zijn opleiding te voltooien.

Jan Albertsz. Rotius staat vooral bekend om zijn portretten. In het begin van zijn carrière schilderde hij ook veel stillevens, kinderportretten en zo nu en dan huwelijksportretten. Hij maakte furore met vijf grote schuttersstukken in opdracht van de Hoornse schutterij.

De Vier Weeskinderen

In de schaduw van de veertiende-eeuwse Bonifaciuskerk staat het poortgebouw van het naastgelegen voormalig Gereformeerd Weeshuis, een bijzonder achttiende-eeuws bouwwerk met een opvallende voorgevel. Op deze gevel is in zandsteen het stadswapen en een voorstelling van vier levensgrote weeskinderen te zien. Twee daarvan komen uit de stad Medemblik. Zij hebben een gouden streepje op hun kleding die verwijst naar het wapen van de stad. De andere twee weeskinderen komen van buiten Medemblik.

Het graf van Lord George Murray

Iets verderop bij de Bonifaciuskerk vind je een bijzonder graf met een Engelse tekst. Hier is de Schotse jakobitische generaal Lord George Murray begraven. Hij was een van de legeraanvoerders die onder leiding van Bonnie Prince Charlie in de jakobitische opstand van 1745 in Schotland tegen de Engelsen vocht. Het Jakobitisme was een politieke beweging die het rooms-katholieke koningshuis Stuart op de Britse troon wilde herstellen. Bonnie Prince Charlie was de laatste Stuart.

Na de vernietigende slag bij Culloden werd Murray door de prins ontslagen uit zijn functie. Hij vertrok naar het Europese vasteland en kwam na enkele omzwervingen uiteindelijk in Medemblik terecht, waar hij een zomerhuis aan het vooreiland had. Hier overleed hij. Het graf van de generaal kwam buiten de kerk te liggen en kreeg een nieuwe steen die in 2010 werd gerenoveerd.

Auteur: Liza Koppenrade

Publicatiedatum: 17/11/2016