Aan de rand van Hoorn, vlakbij het Westfries Archief en de Provinciale Weg, staat het Missiehuis, naar verluid het enige seminarium van West-Friesland dat nog overeind staat. En dan hebben we het alleen over het gebouw, want de missionarissen zijn er in de jaren zestig al uit getrokken.

Het waren de Fathers of Mill Hill, die het Bonifacius Missiehuis in 1928 lieten bouwen. Het werd een plek waar jonge missionarissen werden opgeleid en waar religieuzen, die in arme landen werkten, op adem konden komen.

Toen de congregatie uit het gebouw trok, heeft de GGD er nog een tijdje in gezeten. Menig Westfries heeft er nog een prik gehaald. Maar de laatste twintig jaar werd het gebouw verwaarloosd, werden de koperen leidingen gejat en hadden weer en wind vrij spel.

Water in de kelders

Marco Pachon y Steur, die vier jaar geleden het gebouw kocht om het een nieuwe bestemming te geven, herinnert zich hoe hij de boel destijds aantrof. “Er stond water in de kelders, het regende in, het dak was rot en hier en daar lagen dode duiven. Het was bijna een spookpand.”

Aanvankelijk zouden in het Missiehuis woningen worden gebouwd, zoals er elders op het terrein al 109 appartementen staan, maar projectontwikkelaars durfden het niet aan. “Het gebouw telt veel gangen en voor een projectontwikkelaar zijn dat verloren meters.”

Marco is tandarts/orthodontist, maar houdt zich vooral bezig met het opzetten van praktijken voor mondzorg. Inmiddels heeft hij er in West-Friesland al negen. Hij wilde al een tijdje een orthodontiepraktijk in Hoorn vestigen en zo is hij uiteindelijk bij het Missiehuis uit gekomen. Sinds afgelopen zomer zit daar dus een zelfstandig behandelcentrum voor kaakchirurgie en andere specialistische vormen van mondzorg, plus een opleidingsinstituut voor tandheelkunde. Al die medische luitjes werken in hoogst moderne, hagelwitte ruimtes, maar daar gaat dit verhaal niet over, want die ruimtes zijn alleen voor patiënten toegankelijk.

Brownies & downieS

Dit artikel gaat over de publiek toegankelijke horecaruimte in de voormalige kapel, die prachtig is opgeknapt, met veel natuurlijk daglicht. Sociale firma Brownies & downieS, waar mensen met een beperking of  ‘een afstand tot de arbeidsmarkt’ in de bediening werken, serveert er koffie, broodjes, salades en ander lekkers. En met succes, want in het weekend zit het er bomvol.

Maar dat het Missiehuis er weer piekfijn uitziet, en dat de horecaruimte zelfs een nieuwe trap heeft gekregen, die bij mooi weer naar een buitenterras leidt, is dus te danken aan Marco Pachon y Steur en zijn vrouw Martine, want die verbouwing was geen sinecure. Ze hebben er best wel eens slapeloze nachten van gehad, maar dat hadden ze er wel voor over, omdat het liefde op het eerste gezicht was toen ze het gebouw voor de eerste keer betraden.

Wethouder Marjon van der Ven (gezondheidszorg) zei bij de opening van het opgeknapte Missiehuis niet voor niets dat je een beetje gek moet zijn om aan zo’n ingrijpende restauratieklus te begonnen. Pachon (Spaanse vader, Nederlandse moeder, vandaar zijn niet-alledaagse naam) zal dat niet ontkennen, maar daarover straks meer.

S.W. Langius

Het Missiehuis is ontworpen door de Hoornse architect S.W. Langius (geb. 1898), die veel in Hoorn heeft gebouwd. Hij bouwde in Amsterdamse Schoolstijl, een stijl die wordt gekenmerkt door verspringend metselwerk en kleine raampjes. Pachon: “Een vriend van mij woont in een huis dat door hem is ontworpen. Je ziet er dezelfde tegeltjes die ook voor het Missiehuis zijn gebruikt. Ik heb wel eens tegen hem gezegd: als wij nog eens tegeltjes nodig hebben, kunnen we ze altijd nog bij jou losbikken.”

Het was een andere vriend, architect Boudewijn van Langen (TPAHG Architecten), die momenteel de verbouwing van het Westfries Museum begeleidt, die hem destijds op het voormalige seminarium attendeerde, legt Martine uit. “Boudewijn is al tien jaar betrokken bij de herbestemming van het Missiehuis en via hem zijn we hier terecht gekomen.” Marco knikt: “Ik vind oude panden prachtig; veel leuker dan zo’n standaard schoenendoos.”

Geen yoga

Aanvankelijk zou Pachon alleen het Zusterhuis in gebruik nemen en zou een yogastudio in het middendeel en in de kapel trekken, maar de yogastudio haakte af en zo mocht Pachon ook een bestemming voor de rest van het gebouw verzinnen. Voor het middendeel vond hij andere partners in de mondzorg en voor de kapel zocht hij contact met Brownies & downieS, dat al een vestiging in Alkmaar had. “Het is een bedrijf met een sociaal karakter, dat goed past bij het maatschappelijk karakter van dit gebouw. De horecaruimte is bijvoorbeeld uitermate geschikt voor presentaties voor tandartsen uit de regio die we hier willen geven.”

Het Missiehuis is een gemeentelijk monument, dus de verbouwing van het pand had wel wat voeten in de aarde. “Dit was een hele donkere kerk, dus dan moet je het gebouw zó aanpassen dat het karakter behouden blijft, maar dat het toch uitnodigend genoeg is voor horeca. Daarom hebben we er verticale ramen in aangebracht, die voor veel licht zorgen. Verder hebben we toestemming gekregen om aan de kapel een trap vast te metselen. En in de kapel zat geen elektra, verwarming of een voorziening voor verse lucht, dus dat hebben we allemaal aan moeten brengen. De leidingen hebben we zo veel mogelijk weggewerkt.” De verwarming is gasloos door gebruik te maken van waterpompen. Martine: “Aan de kapel zelf is weinig veranderd, want die is al mooi van zichzelf.”

Nieuwe ramen

Maar als je zo’n oud pand gaat verbouwen, weet je nooit wat je tegenkomt, dus er waren ook een paar flinke tegenvallers. “Toen we de verticale ramen wilden aanbrengen, dacht de aannemer dat er een luchtledige ruimte in de muren zat, een spouw. Dat zou niet meer dan twee dagen zagen betekenen. Maar die wand bleek door een door gemetseld, dus daar zijn ze uiteindelijk zes weken mee bezig geweest. En het podium zag er uit als een vloer van cement waar alleen zand onder lag. Dat zouden ze er normaal gesproken in één dag ‘uitgejekkerd’ hebben, maar toen ze de boel open maakten, troffen ze een stenen fundering aan. Dat wist niemand, dus dat betekende weer extra werk.”

En dan waren er nog de dakramen, die nu een welkome lichtstraat vormen, maar die eigenlijk bij toeval zijn ontdekt. “Er lagen dakpannen overheen die je van de buitenkant niet kon zien, maar toen ze het dak gingen isoleren, troffen ze de resten van een lichtstraat aan. Monumentenzorg wilde dat we die dakramen terugbrachten, omdat ze bij het originele pand horen, maar daar heb je dus speciaal glas voor nodig, dat alleen nog in Parijs en op een andere plek wordt gemaakt. Dat betekende dus weer 25.000 euro extra, want wij moesten zo nodig die kerk verbouwen.”

Lichtstraat

Achteraf is hij heel blij met die lichtstraat, vanwege het extra licht, maar het was wel weer een financiële tegenvaller. En daarom is hij blij dat het Nationaal Restauratie Fonds en de provincie Noord-Hollan gunstige leningen beschikbaar hebben gesteld. “Dit soort dingen doe je niet om er rijk van te worden, maar het kan alleen omdat we geld dat we met onze bedrijven hebben verdiend in de verbouwing hebben gestoken.”

“Ach weet je, de één koopt een auto of maakt een reis en wij hebben geld in dit pand gestopt. Heel veel mensen hebben ons voor gek verklaard, maar we hebben er geen seconde spijt van gehad. Elke keer als we hier in de kapel een kopje koffie drinken, knijpen we elkaar in de hand omdat het uiteindelijk zo mooi is geworden. We genieten er nog steeds van. Laatst kwamen mensen van de gemeente hier vergaderen, terwijl de mondhygiënisten van de opleiding hier aan de lunch zaten, aangevuld met dagjesmensen die voor een kop koffie en een broodje kwamen. Toen zeiden we tegen elkaar: kijk, dit was nou precies de bedoeling. Het is ook leuk als mensen opstaan om foto’s te maken. Ze komen ècht voor het pand.”

Auteur: Arnoud van Soest

Publicatiedatum: 19/02/2024