Al eeuwen inspireert het Noord-Hollandse landschap kunstenaars. Van de 17e-eeuwse landschappen van Van Ruysdael en Van Goyen, Monet in de Zaanstreek, de Bergense en Larense school tot hedendaagse schilders en kunstenaars. Ook werden op verschillende plekken in Noord-Holland internationaal bekende kunstenaarsdorpen opgericht.
Verborgen in de bosjes tussen de Schapendrift en de Eemnesserweg in het Gooise Blaricum staat een klein houten atelierhuisje met een grote stenen schoorsteen. Tussen het bloeiende fluitenkruid en de hoge bomen is het hutje bijna niet te zien. Het is de opvallende aan de zijkant aangebouwde schoorsteen die het bestaan van de hut verraadt. Tussen 1915 en 1919 was dit het atelier van de schilder Piet Mondriaan.
>
3 min
‘Groeten uit de Zaanstreek’ is de titel van deze serie die voert langs schilderijen van typisch Zaanse landschappen met weiden, molens, fabrieken, sloten en vaarten en Zaanse houtbouw. De productie van Willem Jansen (1892-1969) was gigantisch. Vele duizenden schilderijen heeft hij gemaakt over alle mogelijke onderwerpen en thema’s. De Westzaner was dan ook een echte broodschilder.
> 2 min
Willem Aten (1894-1973) hanteerde een grijs palet en schilderde bij voorkeur lege landschappen, gestoffeerd met enkele huizen, bootjes en grillige waterpartijen. ,,Van al die mooie frisse kleurtjes op mijn palet maak ik in een uur één grauwe massa”, zei hij eens met de nodige ironie over de grijsheid van zijn schilderstijl. Dat was andere koek dan de kleurrijke uitbundigheid en speelsheid van de expressionisten. Aten koos voor een sober realisme zonder tierlantijnen en volgde daarmee een trend in de Zaanse schilderkunst die in de jaren twintig en dertig in zwang was.
> 1 min
De Zaandijker Klaas Landsman (1914-1998) was een echte autodidact. Samen met zijn broer Floor exposeerde hij in de jaren tachtig diverse keren in het Molenmuseum in Koog aan de Zaan.
> 2 min
Dat de in Koog aan de Zaan geboren Jan Kruijver (1869-1950) een grote voorliefde aan de dag legde voor het afbeelden van molens, is niet verwonderlijk. Kruijver kreeg het met de paplepel ingegoten als zoon van een molenaar.
> 2 min
De Zaandammer Jan Kees Vergouw (1948) trad maar zelden met zijn werk naar buiten. Had-ie geen behoefte aan. Hij was liever in zijn atelier bezig met onderzoek naar diepte, scherpte en vlakverdeling.
> 2 min
Anton Heyboer (1924-2005) woonde vanaf begin jaren zestig in een oude loods in Den Ilp, midden in Waterland. Hier bouwde hij aan een indrukwekkend oeuvre dat geschat wordt op enkele tienduizenden kunstwerken. Verzamelaars en museumconservatoren waarderen voornamelijk zijn vroege werk uit de jaren vijftig en zestig, bestaande uit sobere etsen en gouaches. Bij het grote publiek stond Heyboer vooral bekend om zijn excentrieke levensstijl. Hoewel hij zelden zijn stek in Den Ilp verliet, vergaarde Heyboer door een aantal opmerkelijke tv-optredens de reputatie van knotsgekke kunstenaar, levend in een rovershol temidden van zijn ‘vijf bruiden’.
> 3 min
“Word maar geen schilder. Leer maar een vak.” Dat kreeg Jan de Boer als jongeling te horen van leermeester Willem Jansen. De Boer volgde die raad op. Hij werd huisschilder.
> 1 min
Hendrik Willebrord Jansen (Nijmegen 1855 – Zeist 1908), de schilder van dit Zaanse landschap, werd wel omschreven als een ‘schilder van stand’ omdat hij niet om den brode het penseel en palet hoefde te hanteren. Dankzij zijn huwelijk met een rijke en voorname dame werd hij een bemiddeld man.
> 1 min
Gerrit de Jong (1905-1978) waagde in de crisisjaren de riskante stap om van de kunst te gaan leven. Dat was geen vetpot. In de oorlogsjaren ruilde hij zelfs zijn schilderijen voor etenswaren.
> 2 min
‘Groeten uit de Zaanstreek’ is de titel van deze serie die voert langs schilderijen van typisch Zaanse landschappen met weiden, molens, fabrieken, sloten en vaarten en Zaanse houtbouw. De schilderijen bevinden zich in het depot van het Zaans Museum te Zaandam. Frisse landschappen met koeien. Daar staat de schilder Freek Engel (1872-1958) om bekend. Maar de in Koog aan de Zaan geboren ‘koeienschilder’ week zo nu en dan af van zijn favoriete onderwerp. Dat illustreert het bij dit artikel afgebeelde schilderij.
> 1 min
Impressionistische taferelen, overgoten met een vleug romantische nostalgie. Dat was het handelsmerk van autodidact Frans Mars (1903-1975), geboren en getogen Zaankanter.
> 2 min
In 1931 kreeg kunstschilder Arnout Colnot (1883-1983) uit Bergen een bijzondere opdracht. Het polderbestuur van de Schermer droeg hem op twee grote doeken van de Schermermolens te maken. Die stonden op het punt gesloopt te worden nadat de polder op elektrische gemalen was overgestapt.
> 3 min
Aan de Oude Drift in Laren staat sinds 1911 villa De Wilde Zwanen. Tegenwoordig vormt de villa het hart van Singer Laren, bestaand uit een theater en museum met beeldentuin. Het complex opende op 12 mei 1956 zijn deuren voor het publiek. Voor het verhaal achter het ontstaan van de villa en Singer Laren moeten we meer dan een eeuw teruggaan in de tijd, naar het jaar 1901. In dat jaar arriveerde het Amerikaanse echtpaar William Henry Singer Jr. en Anna Singer-Brugh in Laren. Ze verbleven de eerste tijd in het hotel van Jan Hamdorff, dat een belangrijke rol in het artistieke leven in Laren speelde.
> 2 min
Omstreeks 1880 ontdekte Jozef Israëls als eerste kunstenaar het Gooi. Hij wees zijn collega-schilders op de schoonheid van het landschap rondom Laren en Blaricum. De eerste kunstenaars die in zijn voetsporen naar het Gooi kwamen waren Albert Neuhuys, Anton Mauve, Hein Kever en Wally Moes. “’t Is aandoenlijk mooi hier, van een fijnheid van lijnen, een lieflijke poëzie straalt uit alles, binnenhuizen, wegen, akkers, boschjes en de menschen is van ’t liefste soort dat te bedenken is”, schreef Mauve in 1882 aan zijn vrouw.
> 3 min
Op de tentoonstelling Dutch Utopia in het Singer Museum in Laren viel me het schilderij van de Larense omroeper Jan de Leeuw en zijn gezin uit 1905 op. Het bijna twee meter (!) hoge schilderij vertelt een hoofdstuk uit het verhaal over het Gooise kunstenaarsdorp. Wie was Jan de Leeuw en waarom koos juist de Amerikaanse kunstenaar Joseph Raphael hem en zijn gezin voor het grote groepsportret?
> 2 min
Maarten Min aan het woord, een architect geboren en getogen in Bergen.
> 3 min
Augustus 1914. De Eerste Wereldoorlog is uitgebroken. Europese grootmachten deden het continent trillen op zijn grondvesten. Overal werden jonge mannen opgeroepen de wapens ter hand te nemen en te vechten voor het vaderland. Een van hen was de Franse schilder Henri Fauconnier, beter bekend als Le Fauconnier. Hij moest dienen aan het front, ware het niet dat hij in Nederland was.
> 9 min
Aan de Amsteloever ter hoogte van de Kalfjeslaan staat een standbeeld van Rembrandt. De beroemdste schilder van de Gouden Eeuw wandelde graag langs de rivier. Hij vereeuwigde het Amstelland in allerlei tekeningen en etsen.
> 3 min
Het Museum Kranenburgh in Bergen opende eind 2011 opnieuw zijn deuren onder de naam ‘Nieuw Kranenburg’. Het museum voor beeldende kunst is gevestigd in de villa van het voormalige burgemeestersechtpaar Van Reenen. Rond 1900 wisten zij van Bergen een waar kunstenaarsdorp te maken.
> 4 min