3 min

Basalt op de Hondsbossche

In de jaren zeventig van de negentiende eeuw kreeg de Hondsbossche Zeewering een basaltglooiing. Dat gebeurde volgens een baanbrekend plan van dijkgraaf Cornelis van Foreest. De vernieuwde dijk doorstond de zwaarste stormen zonder noemenswaardige risico’s voor het land. Maar dit wil niet zeggen dat de op het oog ongenaakbare basaltglooiing geen onderhoud vroeg (en vraagt). Generaties dijkwerkers uit Petten verdienden daarmee van vader op zoon hun brood.

Hondsbossche Zeewering, Dirk Trap, ca. 1960. Beeld: Collectie Hoogheemraadschap Hollands Noorderkwartier.

Noord-Hollandse kunstenaar

Dirk Trap heeft het zware werk prachtig vastgelegd. In de achtergrond schittert het blanke zand van het hoge Camperduin aan het zuideinde van de Hondsbossche Zeewering. Het grijsblauwe basalt vormt daarmee een fraai contrast. Trap kende de Hondsbossche Zeewering goed. Hij werd in 1922 geboren in Den Helder. Tijdens de Tweede Wereldoorlog vertrok Trap als evacué uit het voortdurend gebombardeerde Den Helder naar Groet. In 1952-1953 verkreeg hij de koninklijke subsidie en de eerste prijs van het Amsterdamse Willem van Collenfonds. Dirk Trap vestigde zich naderhand in Schoorl en was badmeester te Camperduin. Hij was lid van het Kunstenaars Centrum Bergen en werkte in een losse expressionistische stijl. Zijn schilderijen werden in de loop der tijd steeds ‘leger’; de verf werd weer met een spatel weggehaald. In de laatste jaren van zijn leven was hij veel op het strand te vinden. Daar overleed hij ook in 1993. Trap kwam uit zee en zakte plots op het strand in elkaar.

Dijkwerkers met driepoot hijsstelling, ca. 1930. Beeld: Hoogheemraadschap Hollands Noorderkwartier.

“We kenden hem allemaal”

De manier waarop het fraaie schilderij op paneel (afm. 48 x 67 cm.) in het bezit van het hoogheemraadschap kwam, vormt een verhaal apart. Trap was veelvuldig langs de Hondsbossche Zeewering te vinden. Hij was een fervent zeevisser. De dijkwerkers van het hoogheemraadschap kenden hem allemaal. Deze vrijbuiter, altijd op blote voeten, werd graag gezien, begroet en soms volgde een praatje. Kort voor zijn dood bracht Trap de sterke band tussen hemzelf en de Zeewering op heel speciale wijze tot uitdrukking. Hij kwam met het schilderij voor de dag en bood het aan de dijkwerkers aan. Sindsdien hangt het aan een forse nagel in het dienstgebouw van het hoogheemraadschap te Petten. Een betere locatie is niet denkbaar.

Hondsbossche Zeewering, detail met dijkwerkers, Dirk Trap, ca. 1960. Beeld: Collectie Hoogheemraadschap Hollands Noorderkwartier.

Koninklijk bezoek

Maar toch zitten we nog met een paar vraagtekens. Het schilderij dateert qua stijl duidelijk uit circa 1960. Er is mogelijk een verband met een werkbezoek van koningin Juliana aan de Hondsbossche aan het begin van de jaren zestig. De vorstin werd op de Zeewering ontvangen door dijkgraaf A.F. Kamp van het toenmalige Hoogheemraadschap Noordhollands Noorderkwartier. Hij bood de koningin een groot schilderij op paneel aan van dijkwerkers met een driepoot met het Camperduin in de achtergrond door Trap. Die gaf zelf tekst en uitleg aan Juliana. Dit schilderij bevindt zich nog steeds in de collectie van het Oranjehuis. Het vertoont grote gelijkenis met het hier afgebeelde schilderij. Gaat het om een voorstudie die Trap al die tijd zelf als aandenken aan het koninklijk bezoek heeft behouden?

Hondsbossche Zeewering, detail met basaltzuiltjes en werkspoor, Dirk Trap, ca. 1960. Beeld: Collectie Hoogheemraadschap Hollands Noorderkwartier.

Zwakke schakel

De wereld die Trap schilderde is nu al weer een paar decennia verleden tijd. Machines hebben het handwerk grotendeels overgenomen. En het oude basalt maakt steeds meer plaats voor beton (basalton) dat machinaal gezet kan worden. Geleidelijk werd de Hondsbossche Zeewering een ‘zwakke schakel’ in de Noordzeekust. De dijk is daarom onderworpen aan een grote reconstructie. De zeewering is in 2014 verbeterd door aan de buitenzijde een kunstmatig strand met verder in zee zandbanken op te spuiten en een dubbele duinenrij aan te leggen. Het benodigde zand werd ver uit de kust van de zeebodem opgezogen. Daarmee is deze impressie van Trap helemaal geschiedenis geworden.

Met dank aan de heren J. Louter, B. Blekendaal en M. van der Zee.Meer weten over hert harde bestaan van de dijkwerkers van Petten? Bestel dan bij Hoogheemraadschap Hollands Noorderkwartier het boekje ‘Blauw basalt en stalen spieren. Herinneringen van dijkwerkers aan de Hondsbossche 1920-1945’ door Willem Messchaert (prijs 10,-).

www.hhnk.nl
www.kustopkracht.nl
www.deltacommissie.com
www.deltacommissaris.com
www.rijkswaterstaat.nl

Publicatiedatum: 08/08/2011