Over onh

De smaak van Noord-Holland

Noord-Holland staat bekend om haar verschillende soort etenswaren. Iedereen kent de Zaanstreek, het grote industriegebied waar vanuit Nederland wordt bevoorraad met koekjes, chocolade en macaroni. Buitenlandse toeristen bezoeken de kaasmarkten in Alkmaar en Edam om te zien waar de beroemde kaas vandaan komt. Een bezoekje aan Volendam kan ook niet uitblijven, waar een haring uit het vuistje doet denken aan de lang vervlogen Zuiderzeetijd.

Maar de provincie brengt nog meer ‘brood’ op de plank. Wist je dat Broek op Langedijk de bakermat is van een bekend chipsmerk? En dat de uitvinder van de smeerkaas rond 1900 in de Beemster woonde? En dat Amsterdam een wereldpositie bekleed als het gaat om de import van cacao? Leer meer over de geschiedenis van de provincie aan de hand van onze verhalen, die je zullen laten watertanden.

Verhalen

Stinkkaas in de Hollandse Pot

Buitenlands eten. Tegenwoordig vinden we dit de normaalste zaak van de wereld. In de schappen van iedere buurtsuper vind je elke dag vers stokbrood, franse kazen, pasta, paprika’s, mango’s of zelfs kant- en-klare sushi. Tijdens vakantie in Spanje vroeg ik - al tapas-etende - aan mijn moeder wanneer bij haar thuis voor het eerst buitenlands eten op tafel kwam.  Mijn moeder bleek enkele bijzonder sterke herinneringen te hebben aan het eten van buitenlandse producten en etenswaren. Dit leverde een mooi, en persoonlijk verhaal op van een Amsterdams burgermeisje over haar kennismaking met franse stinkkaas, champignons en italiiaanse wijn uit rieten mandflessen.

>

Orka in de slotgracht

Twee walviswervels die jaren geleden tevoorschijn kwamen bij opgravingen rond de ruïne van het middeleeuwse slot van Brederode in Santpoort, blijken na recent onderzoek afkomstig van een volwassen vrouwtjesorka. Het gaat bij deze bijzondere ontdekking om de tot nu toe oudste orkavondst in Nederland. De wervels werden aangetroffen in de kasteelgracht tussen de resten van bijna veertig andere soorten zoogdieren, vis en gevogelte – vermoedelijk restanten van verschillende maaltijden van de familie Van Brederode. Hoe komen de botten van een orka terecht tussen middeleeuws keukenafval?

>

Eten en drinken in de Gouden Eeuw

"Ze geven weinig uit en leven hoofdzakelijk van roggebrood en bier, dat daar echter goedkoop te krijgen is, en voorts alleen van wat hun eigen bedrijf opbrengt", merkte een reizende Italiaan op over de levensstijl van een West-Friese boerin in 1622.

>

Edammer kaas

De oorsprong van de Edammer kaas, een klein bolvormig kaasje van ongeveer 1,7 kilo, ligt in de weidegebieden rondom het Noord-Hollandse plaatsje Edam. Vanaf de veertiende eeuw groeide Edam uit tot een belangrijke havenplaats voor export van zuivelproducten, waaronder kaas. Dit is hoogstwaarschijnlijk de reden dat de kaas die hier werd verscheept de naam Edammer kreeg. Ook sprak men wel van 'cleyne casekens' of 'klootkaasjes' ('kloot' betekent rond of bol). De bekende kleur van de kaas is rood. Dit komt doordat hij dan in rode paraffine verpakt wordt. Vroeger kleurde men de kaas rood met het sap van de klaproos. Maar de kaas wordt ook in de gele kleur verkocht.

>

Duivekater

De duivekater of deuvekater is een traditioneel feestbrood, dat voornamelijk in de streek ten noorden van Amsterdam (Nieuwendam en Zaanstreek) wordt gebakken, vooral in de winterse feestperiode tussen Sint Nicolaas en Drie koningen. Het is een langgerekt ovaal, zoet witbrood. De echte Noord-Amsterdamse of Zaanse duivekater is een zogenaamd vloerbrood, dat wil zeggen op de plaat gebakken, dus niet in een bakvorm.

>

De Zaanse mosterdindustrie

In de loop van de 16e eeuw verschenen er op verschillende plaatsen langs de Zaan mosterdmolens waarin men met behulp van de windkracht op molenstenen het mosterdzaad fijnwreef. Enkele van die molens werken nog altijd.

>

Brood op de bon

In de bezettingstijd werden steeds meer artikelen schaars en voor de burgers slechts verkrijgbaar met bonkaarten van het distributiestelsel. Onderduikers waren aangewezen op hulp van het verzet om de bonnen te bemachtigen. In Haarlem ging dat soms mis.

>

Bier en water

Geen mens zou het nu nog in zijn hoofd halen om water uit het Spaarne te gebruiken bij het brouwen van bier. Toch kon de bierbrouwerij in Haarlem ooit een florerende industrietak worden dankzij de aanwezigheid van schoon Spaarnewater.

>

Verkadefabriek te Zaandam

Beschikbare ruimte, transportmogelijkheden over water en nabijheid van grondstoffen waren de drie belangrijkste factoren voor de ontwikkeling vanaf eind 16e eeuw van de Zaanstreek, als één van de oudste ‘industriegebieden’ van Europa, gebaseerd op windmolens.

>