Noord-Holland staat bekend om haar verschillende soort etenswaren. Iedereen kent de Zaanstreek, het grote industriegebied waar vanuit Nederland wordt bevoorraad met koekjes, chocolade en macaroni. Buitenlandse toeristen bezoeken de kaasmarkten in Alkmaar en Edam om te zien waar de beroemde kaas vandaan komt. Een bezoekje aan Volendam kan ook niet uitblijven, waar een haring uit het vuistje doet denken aan de lang vervlogen Zuiderzeetijd.
Maar de provincie brengt nog meer ‘brood’ op de plank. Wist je dat Broek op Langedijk de bakermat is van een bekend chipsmerk? En dat de uitvinder van de smeerkaas rond 1900 in de Beemster woonde? En dat Amsterdam een wereldpositie bekleed als het gaat om de import van cacao? Leer meer over de geschiedenis van de provincie aan de hand van onze verhalen, die je zullen laten watertanden.
Tijdens de mobilisatie moest een groot aantal soldaten een lange periode gevoed worden. Het eten moest goedkoop en gemakkelijk in grote hoeveelheden klaar te maken zijn. Het recept van 'Rats, kuch en bonen' voldeed aan deze voorwaarden en dit werd regelmatig aan de soldaten geserveerd.
>De Zaanstreek werd in de 20e eeuw ook wel de provisiekast van Nederland genoemd. Talrijke grote ondernemingen produceerden juist hier vooral veel levensmiddelen.
>Als vormgever in dienst van Verkade bepaalde hij tientallen jaren mee het gezicht van het bedrijf. Kunstenaar Cees Dekker (1900 – 1990) ontwierp honderden affiches, verpakkingen, trommels en blikken en nog veel meer. In zijn sollicitatiegesprek bedong hij meteen een vrije zaterdag om zo tijd te hebben voor zijn eigen kunstwerken.
>In de jaren vijftig van de vorige eeuw, toen er nog weinig ontspanningsmogelijkheden waren aan boord van schepen of instellingen van de Koninklijke Marine, was de warme hap een hoogtepunt in het sobere marine leven. Naar het eten werd met verlangen uitgekeken. De maaltijd was niet gevarieerd en hij was eenvoudig van samenstelling. De rantsoenen die verstrekt werden waren onvoldoende om de maag van een Hollandse jongen te vullen. Het systeem van tafelgelden was nodig om de maaltijden te verfraaien en aan te vullen. Ondanks het toch nog krappe budget werden door botteliers, koks en hofmeesters hoogstandjes verricht om tot een smakelijke maaltijd te komen.
>Het zal voor de liefhebber van religieus erfgoed een beetje verwonderlijk zijn: in een voormalig godshuis in het centrum van Haarlem is een volledig operationele bierbrouwerij gevestigd. In de Jopenkerk, sinds 2010 de thuisbasis van het Jopen Bier, kunnen de gasten het brouwproces nauwgezet volgen.
>Brouwerij ’t IJ, gelegen onder de wieken van Molen de Gooyer is een proeflokaal waar Amsterdammers, maar tegenwoordig ook veel toeristen, graag een biertje komen drinken. In wat vroeger een badhuis was wordt nu al het bier zelf gebrouwen. Bezoekers kunnen proeven van bier met namen als Columbus, Zatte en Struis, allen met het bekende struisvogellogo.
>Hendrik Ringers (1880-1975) begint in 1905 een chocoladefabriek in een klein huisje aan het Varnebroek in Alkmaar. Hij doet er alles aan om de beste chocola van Nederland te maken. Met succes. In 1911 verhuist de fabriek naar een groter pand in Rotterdam. Als ook dit gebouw na een paar jaar te klein wordt, laat Ringers een tweede vestiging bouwen in Alkmaar. In 1920 wordt de eerste steen gelegd van de fabriek aan de Noorderkade. Het bedrijf blijft groeien. Ringers wordt een begrip in binnen- en buitenland.
>In de wijde omgeving zijn ze bekend, de 'Huizermannetjes'. Deze speculaaskoeken werden in diverse maten verkocht, twintig, zestien, twaalf en acht in een pond. Vroeger kregen de Huizer kinderen de avond voor kerst een 'vurrël' (vier koeken in een pond) die op kerstmorgen als ontbijt werd gegeten.
>Door de komst van de Afsluitdijk in 1932 werd de Zuiderzee afgesloten en moesten vissers als Klaas, Gerrit en Lambert Westland uit Huizen hun netten neerleggen. Ze gingen op zoek naar een nieuw beroep. De drie gebroeders Westland besloten ieder voor zich kaas te gaan venten in het zuiden van het land.
>Vooral na 1960 kreeg Amsterdam er talloze buitenlandse restaurants bij. Soms begonnen door mensen die als toerist verzot waren geraakt op een exotische eetcultuur. Soms ook door ‘gastarbeiders’. En af en toe speelde de politiek mee, zoals in het geval van restaurant Paprika. Twee van de vele Hongaren die na de bloedig neergeslagen revolte tegen de communistische dictatuur naar Nederland vluchtten, waren Sandor en Judit von Hollay-Brody. Sandor was in Boedapest elektrotechnicus geweest; in Amsterdam kreeg hij aanvankelijk een bescheiden baantje bij de Universiteitsbibliotheek.
>Op 3 mei 1958 werd in Broek op Langedijk gestart met de productie van wat toen nog heette potato-crisps. De verwerking van aardappelen tot chips in Broek op Langedijk was een initiatief van de Langedijker aardappeltelers die een extra afzetmogelijkheid zochten voor hun product. Uiteindelijk groeide de fabriek uit tot de belangrijkste productieplaats van het landelijke A-merk 'Smiths' en later 'Lay's' in de Benelux.
>Vóór de Tweede Wereldoorlog was patates frites nog een onbekend verschijnsel in noordelijke streken. De patatkraam was aanvankelijk een kermisattractie die zich vanuit het zuiden geleidelijk over Nederland verspreidde. Alkmaar kwam tijdens de mobilisatie reeds in aanraking met het fenomeen patat.
>Op 4 maart 1953 opende het Chinese restaurant ‘Het Oosten’ zijn deuren voor het publiek. Eerdere pogingen om belangstelling te wekken voor de Chinese keuken waren tot dan toe mislukt. Met de komst van het restaurant op de hoek van de Gedempte Nieuwesloot en de Van den Boschstraat begon in Alkmaar de definitieve kennismaking met de Aziatische keuken en het goedkoop en exotisch uit eten gaan.
>De Purmerendse Bierkade was de plek van de bierstekerijen. De naam biersteken is afkomstig van het steken van de vaten bier door een luik aan de voorgevel van cafés. Alle panden aan de Bierkade waren eens in bezit van Haarlemse bierbrouwers, die hevig concurreerden met de Purmerendse brouwers. Diverse panden aan de kade zijn thans monument en de gevelwand is een beeldbepalend onderdeel van de historische binnenstad van Purmerend.
>Tot omstreeks 1880 vond op de huidige Oude Vismarkt de vismarkt plaats. Voor de droogmaking van het Beemstermeer kende Purmerend een bloeiende en lucratieve aalvisserij. Toen Purmerend in 1410 stadsrechten kreeg, hield de graaf van Holland het visrecht op de Where aan zich en daarmee dus ook de opbrengsten ervan. Dat betekende dat de graaf de pachtgelden opstreek en niet de stad.
>Brood, beschuit, koek, chocolade, waxine en niet te vergeten de vermaarde plaatjesalbums en de legendarische meisjes van Verkade. Het Zaandamse bedrijf kent een rijke historie die op 2 mei 1886 begon.
>Hier zie je het snoepwinkeltje waar Dik Trom ooit suikerballen kocht. Op een dag maakte Dik een wandeling in de buurt en zag hij een meisje onder een boom staan. Dik zegt het meisje gedag, maar zij zegt helemaal niets. Dan probeert Dik het nog een keer:
>De historische bakkerij van Hans en Willy Out is gevestigd in een prachtig pand met topgevel uit de achttiende eeuw. Op deze idyllische plaats, in het hart van het beschermde dorpsgezicht, wordt al meer dan 400 jaar brood gebakken.
>Buitenlands eten. Tegenwoordig vinden we dit de normaalste zaak van de wereld. In de schappen van iedere buurtsuper vind je elke dag vers stokbrood, franse kazen, pasta, paprika’s, mango’s of zelfs kant- en-klare sushi. Tijdens vakantie in Spanje vroeg ik - al tapas-etende - aan mijn moeder wanneer bij haar thuis voor het eerst buitenlands eten op tafel kwam. Mijn moeder bleek enkele bijzonder sterke herinneringen te hebben aan het eten van buitenlandse producten en etenswaren. Dit leverde een mooi, en persoonlijk verhaal op van een Amsterdams burgermeisje over haar kennismaking met franse stinkkaas, champignons en italiiaanse wijn uit rieten mandflessen.
>Twee walviswervels die jaren geleden tevoorschijn kwamen bij opgravingen rond de ruïne van het middeleeuwse slot van Brederode in Santpoort, blijken na recent onderzoek afkomstig van een volwassen vrouwtjesorka. Het gaat bij deze bijzondere ontdekking om de tot nu toe oudste orkavondst in Nederland. De wervels werden aangetroffen in de kasteelgracht tussen de resten van bijna veertig andere soorten zoogdieren, vis en gevogelte – vermoedelijk restanten van verschillende maaltijden van de familie Van Brederode. Hoe komen de botten van een orka terecht tussen middeleeuws keukenafval?
>