2 min

Bier was in de middeleeuwen en nog lang daarna de volksdrank bij uitstek. Het was langer houdbaar en had een hogere voedingswaarde dan water. Bovendien was schoon drinkwater schaars en lang niet overal in voldoende mate aanwezig. Het ‘dunne bier’ voor huiselijk gebruik had trouwens maar een alcoholpercentage van 2,5%.

Purmerends bier

De geschiedenis van de Purmerendse bierbrouwerijen gaat terug tot de zeventiende eeuw. Er waren drie brouwerijen in de stad: De Spaad aan de Weerwal, De Lelie aan de Achterdijk en De Dubbele Arend aan de Beemsterburgwal. De concurrentie was hevig, vooral met de Haarlemse brouwers. De populaire Haarlemse bieren werden op de Bierkade verhandeld. Er waren vier kranen die het aangevoerde bier vanuit de schepen (op de Where) aan wal brachten op de Bierkade. De herenhuizen op de Bierkade zijn ook voor een belangrijk deel gebruikt door de Haarlemse brouwers als opslag, handelshuis en woonhuis.

De Bierkade vóór het dempen van de Where. Beeld: VHP.

Bierkaay

De bebouwing van deze kant van de Where, het verbindingswater tussen Purmermeer en Beemstermeer, dat oorspronkelijk de noordzijde van Purmerend markeerde, was op gang gekomen na de drooglegging van de Beemster en de andere Waterlandse meren.

Purmerend werd een centrum van handel in vee en agrarische producten. Met de brug die over de Where werd aangelegd werd deze zijde bereikbaar. In de volksmond kreeg dit gedeelte de naam Bierkaay, wat naderhand als Bierkade de officiële naam is geworden. De brug kreeg de naam Bierstekersbrug. Deze brug is verdwenen na de demping van de Where in de jaren zestig van de twintigste eeuw.

De Bierkade in 1970. Beeld: Waterlands Archief.

Haarlems bier voert de boventoon

De panden stammen uit de zeventiende eeuw en later. Pieter Olycan was een van die brouwers uit Haarlem, die zijn ‘Vogelstruys’ bier verhandelde via een bierstekerij op de Bierkade. Het pand op nummer 9 is vernoemd naar het biermerk: ‘De Vogelstruys’. In het huis woonde de biersteker (groothandelaar in bier) Crijn Jacobs. Onder het huis was de kelder waar de vaten bier werden opgeslagen.

Het pand op nummer 11 heeft toebehoord aan de brouwer van ‘De Twee Haringen’, ook een Haarlemmer. En later is er bier van de Haarlemse brouwerij ‘De Valk’ verhandeld.

De panden Bierkade 9,10 en 11. Beeld: Waterlands Archief.

Na de biersteker kwam de notabele

Eind zeventiende en begin achttiende eeuw waren de hoogtijdagen voor bier wel voorbij. Stijgende kosten en toenemende concurrentie van dranken als thee en koffie leidden tot de sluiting van de Purmerendse brouwerijen. Ook de bierstekerijen hielden langzaam op te bestaan en daarmee kwam er een ander type bewoner: de stadsbestuurder, de notabele. In de fraaie panden van de Bierkade woonde men immers op stand.

Auteur: Wouter van Waardt (Historische Vereniging Purmerend) / Redactie ONH.

Bronnen

Onder andere:
artikelen van Jack Otsen in ‘Historisch Purmerend’, maart 1999 en september 2004.

Publicatiedatum: 27/06/2011