Oneindig Noord-HollandBeleef de geschiedenis van jouw provincie
NL | EN

De smaak van Noord-Holland

Noord-Holland staat bekend om haar verschillende soort etenswaren. Iedereen kent de Zaanstreek, het grote industriegebied waar vanuit Nederland wordt bevoorraad met koekjes, chocolade en macaroni. Buitenlandse toeristen bezoeken de kaasmarkten in Alkmaar en Edam om te zien waar de beroemde kaas vandaan komt. Een bezoekje aan Volendam kan ook niet uitblijven, waar een haring uit het vuistje doet denken aan de lang vervlogen Zuiderzeetijd.

Maar de provincie brengt nog meer ‘brood’ op de plank. Wist je dat Broek op Langedijk de bakermat is van een bekend chipsmerk? En dat de uitvinder van de smeerkaas rond 1900 in de Beemster woonde? En dat Amsterdam een wereldpositie bekleed als het gaat om de import van cacao? Leer meer over de geschiedenis van de provincie aan de hand van onze verhalen, die je zullen laten watertanden.

Verhalen

Een kijkje in de keuken van vroeger

Huis van Hilde vertelt de geschiedenis van Noord-Holland aan de hand van gevonden objecten. De bodem is rijk én springlevend. Wat vertellen deze objecten ons over wat we aten? De nieuwe tentoonstelling ‘Hilde schept op; over eten van vroeger’ laat zien dat dat wel eens heel anders is geweest.

> Book 5 min

Bensdorp: Wonen in een chocoladefabriek

In de Bensdorpfabriek, waar nog niet zo lang geleden Brosrepen werden geproduceerd, verrijst een nieuwe stadswijk. In 2018 nemen de eerste bewoners er hun intrek.

> Book 4 min

Waternood na watersnood: gemeentepils lest dorst

Als gevolg van de woeste stormvloed in januari 1916 kwamen grote delen van de provincie Noord-Holland onder water te staan. De angst was groot. Huizen spoelden weg, veestapels verdwenen en er waren vele slachtoffers te betreuren. Dit was echter nog maar het begin. In de getroffen gebieden was het leven in de steeds warmer wordende maanden na de watersnoodramp tamelijk zwaar. Voedselschaarste holde de samenleving uit. Bovendien snakte iedereen naar schoon drinkwater.

> Book 2 min

Heel Noord-Holland bakt

Van Amsterdamse bolussen tot luilakbollen en een hylikmaker. Elke stad of streek in Noord-Holland kent zijn eigen zoete lekkernij die van generatie op generatie is doorgegeven, aangepast en geperfectioneerd tot een smakelijk streekgerecht waar iedereen wel van zou willen smullen. Verwarm je oven maar alvast voor en lik je vingers af, of wacht tot je de garde mag schoonlikken. Laat de welkome geur van gesmolten boter, versgebakken brood en een afkoelende cake de keuken vullen. Hieronder staan vijf bijzondere recepten uit het culinaire erfgoed van Noord-Holland.

> Book 8 min

Alkmaar: stad van kaas én bapaobroodjes

Alkmaar heeft véél meer te bieden dan kaas alleen. Ook bapaobroodjes en groenteburgers komen ervandaan. De zussen Sara en Lisa van Doorn maakten een tentoonstelling over voedsel uit Alkmaar, toen en nu.

> Book 6 min

Een Alkmaarse koffiekoning in Amerika

De man die de wereld koffie leerde drinken. Wie was deze Alfred Peet, de persoon die in Amerika wordt gezien als een van de belangrijkste koffieondernemers allertijden? Dit is een verhaal voor koffieliefhebbers!

> Book 5 min

Texels bierbrouwerij

Midden tussen de uitgestrekte groene weilanden, onder de onmetelijk hoge waddenlucht, aan de rand van natuurgebied ‘De Hoge Berg’ staat de voormalige zuivelfabriek van Oudeschild. Waar vroeger kaas werd gemaakt, glanzen nu koperen brouwketels.

> Book 2 min

Bollen op je bord: Van tulpenstamppot tot tulpentaart

Je moet er niet aan denken, bruingebakken tulpenbollen op je bord. Ze zijn weliswaar voedzaam en de smaak lijkt ergens in de verte misschien op uien, maar lekker zijn ze niet. Maar wat als er nauwelijks meer voedsel te verkrijgen is en je niet meer kunt rekenen op de zegeningen van een vriezer of koelkast? Zo’n zeventig jaar geleden werden je ouders of grootouders hiermee geconfronteerd tijdens de Hongerwinter.

> Book 5 min

Van oliekoek tot oliebol

Sinterklaas is nog niet in het land of ze verschijnen al, de feestelijk verlichte ‘Hollandse gebak- en oliebollenkramen’, omringd door een zoete vette geur. Over de herkomst van de oliebol bestaan allerlei theorieën.

> Book 4 min

De verdwenen slagers van Weesp

Van eigenzinnig slachtvee en de ‘paaskoe’ tot aanvallen met een hakmes en het tragische lot van Levi Wonder: het slagersbedrijf van Weesp kent een grotendeels vergeten maar boeiende geschiedenis.

> Book 4 min

Vijf bijzondere objecten uit het Zaans Museum

De collectie van Het Zaans Museum geeft een rijk beeld van de geschiedenis van de Zaanstreek, het eerste industriegebied ter wereld. Vijf opmerkelijke objecten belichten de rol van industriële giganten als Honig, cacaofabriek de Zaan, Wessanen en Verkade maar ook de schoonheid van het landschap.

> Book 4 min

Zaans bedrijf laat Nederlander ‘buitenlands’ eten

De bloei van handel en industrie in de Zaanstreek is voor een niet onbelangrijk deel te danken aan een aantal succesvolle doopsgezinde koop- en ambachtsfamilies. Het bekende ondernemersgeslacht Honig was één van hen. De familie was op meerdere fronten actief, maar is vooral bekend geworden van het gelijknamige voedingsmiddelenbedrijf.

> Book 4 min

180 jaar verwennerij: Van Houten’s Cacao en Chocolade

Casparus van Houten, oprichter van het bekende cacao en chocolade merk, introduceerde in 1828 de zogenaamde ‘Hollandse methode’. Een uitvinding die het mogelijk maakte makkelijk oplosbare cacaopoeder te produceren zoals we die vandaag de dag kennen. Samen met zijn zoon Coenraad van Houten, zorgde Casparus voor een omwenteling in de chocoladewereld. Het begon bij een kleine chocolade fabriek in het Amsterdam van 1815.

> Book 3 min

‘Een spetie van swarte boontjes’

Koffie is een van de populairste dranken in Nederland. Ooit werd de oosterse ‘coffydranck’ echter nog een merkwaardig drankje gevonden. De relatief dure curiositeit ontwikkelde zich in de loop van de zeventiende en achttiende eeuw van een typisch product voor handelaren en elite tot iets wat ook in de huishoudens van de middenklasse werd gezet en gedronken. In Amsterdam, het zeventiende-eeuwse wereldcentrum van de koffiehandel, vind je nu een bonte schakering aan koffietentjes en is er jaarlijks een koffiefestival met barista-wedstrijden, workshops, lezingen en nog veel meer waar koffieliefhebbers hun hart aan kunnen ophalen. Uit zo’n beetje iedere keuken komt het welbekende pruttelende geluid van één van de diverse soorten koffieapparaten die er bestaan en ‘een bakkie doen’ rond ‘koffietijd’ bij vrienden of in dat ene knusse café om de hoek, kent iedereen.

> Book 5 min

De gebruiken van een zeventiende-eeuwse Amsterdammer

Coffeeshops, de wallen, altijd fietsen en een plat accent: al deze zaken worden beschouwd als ‘typisch Amsterdams’. Of al deze kenmerken opgaan voor elke Amsterdammer valt echter te betwisten. Ook in de zeventiende eeuw bestonden er een aantal typische gebruiken, waarmee de Amsterdammer zich onderscheidde van buitenpoorters.

> Book 2 min

‘Tot in de pruimentijd!’

Neem je afscheid, maar weet je niet wanneer het weerzien zal plaatsvinden? ‘Tot in de pruimentijd!’ is een zeer bekende en eeuwenoude Nederlandse uitdrukking die zoveel betekent als ‘tot ooit!’. De uitdrukking bestaat al sinds de zeventiende eeuw en heeft mogelijk een Noord-Hollandse oorsprong.

> Book 1 min

De koekjes van Verkade zijn van oudsher een begrip

Op 2 mei 1886 opende notariszoon Ericus Gerhardus Verkade aan de westzijde van de Zaan zijn Stoom-, Brood- en Beschuitfabriek ‘De Ruyter’. De naam ‘De Ruyter’ was een eerbetoon aan de eerste meelmolen van West Zaandam. Maar uiteindelijk werd het bedrijf, dat inmiddels vele jaren bestaat, bekend onder de naam Verkade.

> Book 4 min

Lassie tovert nog steeds met rijst

De Lassiefabriek is 123 jaar oud. In 1893 gingen de eerste palen de grond in voor wat aanvankelijk de eerste stoomgortpellerij van de Zaanstreek was.  Al vrij snel werd er ook rijst gepeld en naast Lassie verrezen er meer rijstpellerijen aan de Zaan, zoals Batavia, Hollandia en Saigon. In die tijd werd de prijs van rijst op de wereldmarkt in de Zaanstreek bepaald, vertelt Robert Kop, productieleider bij Lassie. De pellerijen vestigden zich aan de Zaan, omdat ze op die manier goed door schepen bevoorraad konden worden.

> Book 4 min

Cacao uit Amsterdam en omstreken

Amsterdam en omstreken heeft van oudsher een prominente positie in de cacao-industrie. De cacaohaven van Amsterdam is veruit de grootste ter wereld. Jaarlijks komt ongeveer 14,5 procent van de mondiale oogst via Amsterdam Europa binnen. Deze bonen worden vervolgens verwerkt door de vele ondernemingen van voedingsmiddelengiganten die in Wormer en Zaandam zijn te vinden. Bekende namen als Van Houten, Verkade en De Zaan vinden hun oorsprong in deze regio.

> Book 3 min

Gerard Adriaan Heineken (1841-1893), de man achter het wereldmerk

Op 15 februari 1864 tekende Gerard Heineken voor de overname van stoombrouwerij de Hooiberg in Amsterdam en plantte daarmee het eerste zaadje voor het grootse biermerk Heineken. De oprichter van Heineken en Co was een vooruitstrevend zakenman die met zijn bedrijf grote veranderingen doormaakte. Lange tijd leek zijn bestaan te zijn vergeten, maar de biografie ‘Gerard Heineken. De man, de stad en het bier’, geschreven door Annejet van der Zijl in 2014, bracht hier verandering in.

> Book 3 min