De verdwenen slagers van Weesp
Van eigenzinnig slachtvee en de 'paaskoe' tot aanvallen met een hakmes en het tragische lot van Levi Wonder: het slagersbedrijf van Weesp kent een grotendeels vergeten maar boeiende geschiedenis.
>Noord-Holland staat bekend om haar verschillende soort etenswaren. Iedereen kent de Zaanstreek, het grote industriegebied waar vanuit Nederland wordt bevoorraad met koekjes, chocolade en macaroni. Buitenlandse toeristen bezoeken de kaasmarkten in Alkmaar en Edam om te zien waar de beroemde kaas vandaan komt. Een bezoekje aan Volendam kan ook niet uitblijven, waar een haring uit het vuistje doet denken aan de lang vervlogen Zuiderzeetijd.
Maar de provincie brengt nog meer ‘brood’ op de plank. Wist je dat Broek op Langedijk de bakermat is van een bekend chipsmerk? En dat de uitvinder van de smeerkaas rond 1900 in de Beemster woonde? En dat Amsterdam een wereldpositie bekleed als het gaat om de import van cacao? Leer meer over de geschiedenis van de provincie aan de hand van onze verhalen, die je zullen laten watertanden.
Van eigenzinnig slachtvee en de 'paaskoe' tot aanvallen met een hakmes en het tragische lot van Levi Wonder: het slagersbedrijf van Weesp kent een grotendeels vergeten maar boeiende geschiedenis.
>De collectie van Het Zaans Museum geeft een rijk beeld van de geschiedenis van de Zaanstreek, het eerste industriegebied ter wereld. Vijf opmerkelijke objecten belichten de rol van industriële giganten als Honig, cacaofabriek de Zaan, Wessanen en Verkade maar ook de schoonheid van het landschap.
>De bloei van handel en industrie in de Zaanstreek is voor een niet onbelangrijk deel te danken aan een aantal succesvolle doopsgezinde koop- en ambachtsfamilies. Het bekende ondernemersgeslacht Honig was één van hen. De familie was op meerdere fronten actief, maar is vooral bekend geworden van het gelijknamige voedingsmiddelenbedrijf.
>Casparus van Houten, oprichter van het bekende cacao en chocolade merk, introduceerde in 1828 de zogenaamde 'Hollandse methode'. Een uitvinding die het mogelijk maakte makkelijk oplosbare cacaopoeder te produceren zoals we die vandaag de dag kennen. Samen met zijn zoon Coenraad van Houten, zorgde Casparus voor een omwenteling in de chocoladewereld. Het begon bij een kleine chocolade fabriek in het Amsterdam van 1815.
>Koffie is een van de populairste dranken in Nederland. Ooit werd de oosterse 'coffydranck' echter nog een merkwaardig drankje gevonden. De relatief dure curiositeit ontwikkelde zich in de loop van de zeventiende en achttiende eeuw van een typisch product voor handelaren en elite tot iets wat ook in de huishoudens van de middenklasse werd gezet en gedronken. In Amsterdam, het zeventiende-eeuwse wereldcentrum van de koffiehandel, vind je nu een bonte schakering aan koffietentjes en is er jaarlijks een koffiefestival met barista-wedstrijden, workshops, lezingen en nog veel meer waar koffieliefhebbers hun hart aan kunnen ophalen. Uit zo'n beetje iedere keuken komt het welbekende pruttelende geluid van één van de diverse soorten koffieapparaten die er bestaan en 'een bakkie doen' rond 'koffietijd' bij vrienden of in dat ene knusse café om de hoek, kent iedereen.
>Coffeeshops, de wallen, altijd fietsen en een plat accent: al deze zaken worden beschouwd als 'typisch Amsterdams'. Of al deze kenmerken opgaan voor elke Amsterdammer valt echter te betwisten. Ook in de zeventiende eeuw bestonden er een aantal typische gebruiken, waarmee de Amsterdammer zich onderscheidde van buitenpoorters.
>Neem je afscheid, maar weet je niet wanneer het weerzien zal plaatsvinden? 'Tot in de pruimentijd!' is een zeer bekende en eeuwenoude Nederlandse uitdrukking die zoveel betekent als 'tot ooit!'. De uitdrukking bestaat al sinds de zeventiende eeuw en heeft mogelijk een Noord-Hollandse oorsprong.
>Op 2 mei 1886 opende notariszoon Ericus Gerhardus Verkade aan de westzijde van de Zaan zijn Stoom-, Brood- en Beschuitfabriek 'De Ruyter'. De naam 'De Ruyter' was een eerbetoon aan de eerste meelmolen van West Zaandam. Maar uiteindelijk werd het bedrijf, dat inmiddels vele jaren bestaat, bekend onder de naam Verkade.
>De Lassiefabriek is 123 jaar oud. In 1893 gingen de eerste palen de grond in voor wat aanvankelijk de eerste stoomgortpellerij van de Zaanstreek was. Al vrij snel werd er ook rijst gepeld en naast Lassie verrezen er meer rijstpellerijen aan de Zaan, zoals Batavia, Hollandia en Saigon. In die tijd werd de prijs van rijst op de wereldmarkt in de Zaanstreek bepaald, vertelt Robert Kop, productieleider bij Lassie. De pellerijen vestigden zich aan de Zaan, omdat ze op die manier goed door schepen bevoorraad konden worden.
>Amsterdam en omstreken heeft van oudsher een prominente positie in de cacao-industrie. De cacaohaven van Amsterdam is veruit de grootste ter wereld. Jaarlijks komt ongeveer een vijfde van de mondiale oogst, ruim 600.000 ton cacaobonen, via Amsterdam Europa binnen. Deze bonen worden vervolgens verwerkt door de vele ondernemingen van voedingsmiddelengiganten die in Wormer en Zaandam zijn te vinden. Bekende namen als Van Houten, Verkade en De Zaan vinden hun oorsprong in deze regio.
>Op 15 februari 1864 tekende Gerard Heineken voor de overname van stoombrouwerij de Hooiberg in Amsterdam en plantte daarmee het eerste zaadje voor het grootse biermerk Heineken. De oprichter van Heineken en Co was een vooruitstrevend zakenman die met zijn bedrijf grote veranderingen doormaakte. Lange tijd leek zijn bestaan te zijn vergeten, maar de biografie 'Gerard Heineken. De man, de stad en het bier', geschreven door Annejet van der Zijl in 2014, bracht hier verandering in.
>In 1878 begon de Fa. Grelinger, Jansen en Co. met de verwerking van witte kool tot zuurkool in Noord-Scharwoude. Enkele jaren later nam de heer Cornelis Brinkman, de latere burgemeester van Noord-Scharwoude, de fabriek over en in 1894 was de heer Peter Verburg de nieuwe eigenaar. Onder zijn energieke leiding werd het bedrijf behoorlijk uitgebreid. Wie was deze Peter Verburg?
>'De vrouwen drinken 's morgens koffie en 's middags thee, zo is de gehele dag bedorven,' mopperde een publicist in 1701. Dankzij de VOC en de WIC hadden de Hollanders in de Gouden Eeuw kennisgemaakt met de bittere drankjes.
>Kaas is een van de belangrijkste producten van de Beemster. De traditie van het kaasmaken gaat terug tot de droogmaking. Al halverwege de 'gouden' zeventiende eeuw produceerden de boeren in de polder thuis op de boerderij tienduizenden kilo's kaas per jaar. Met de komst van nieuwe productiemethoden en fabriekskaas is het ambacht van kaasmaken steeds meer een wetenschap geworden. De Beemster landbouwpionier Wouter Sluis gaf daar aan het eind van de negentiende eeuw de aanzet voor.
>Het boerenbedrijf in de nieuwe droogmakerij de Beemster was een groot succes. Dit kwam door de sterk toenemende vraag naar landbouwproducten in de eerste helft van de zeventiende eeuw. Door de snelle groei van de steden, met name van Amsterdam, en de succesvolle internationale handel liep de export van zuivelproducten en vlees voortvarend. De kaas uit de Beemster werd naar heel Europa verscheept. De VOC was de grootste afnemer van gepekeld vlees.
>In honderd jaar wadvisserij is er veel veranderd. Van kleine sloepen en aken tot grote kotters. Van gemengde vangst tot specialisatie in één soort. Grootschaligheid werd de norm. Een kleine groep vissers grijpt terug op een beproefd recept: kleinschalig en flexibel vissen, met respect voor de natuur. Drie voorbeelden van vissers die het anders gingen doen.
>Schermer Wijnkoper en Distillateur is één van de laatste/oudste onafhankelijke distilleerderijen van Nederland. Met eeuwenoude, traditionele recepturen wordt in de distilleerderij op authentieke wijze geproduceerd, uiteraard naar moderne maatstaven. Schermer produceert Jenevers (de Ferme Jonge is al 2 keer gekozen is tot 'Lekkerste Jonge Jenever van Nederland'!), Bitters, Likeuren, Boeren Jongens, Advocaat, Bisschopwijn en ander Hollands gedistilleerd onder eigen naam. Maar er wordt ook geïmporteerd uit vele landen over de hele wereld.
>“Hofleverancier”, een predicaat om trots op te zijn. Een flink aantal Noord-Hollandse bedrijven heeft dit predicaat. Het getuigt onder meer van een rijke bestaansgeschiedenis, kwaliteit en een goede reputatie in de regio. Aan het woord Bakkerij Putter.
>De weilanden achter de kerk van Ransdorp zijn het domein van de melkschapen van de biologische boerderij de Dikhoeve. Als een van de weinige 'boeren'kaasmakerijen maakt de familie Kuiper op kleinschalige ambachtelijke wijze haar eigen zuivelproducten. In 1996 begon Willem Kuiper met het houden van melkschapen. Eerst vanuit een monumentaal boerderijtje middenin het dorp, maar al gauw groeide het bedrijf uit zijn voegen. In 1999 ging men op de huidige locatie van start met 300 melkschapen. Inmiddels grazen rondom Ransdorp zo’n 600 schapen op 37 hectare weiland en 13 hectare natuurland.
>Aan het Westeinde in Oosthuizen, vlakbij de Grote Kerk, staat een oud kaaspakhuis. De achterkant van het perceel grenst aan de Beemsterringvaart. Uit de Beemster kwam in de loop van de zeventiende eeuw een overvloed aan agrarische producten. Het dorp Oosthuizen profiteerde hiervan, onder meer door zich te gaan richten op de kaasverwerking. De kaas uit Oosthuizen, van het type Edammer kaas, werd een geliefd product in binnen- en buitenland.
>