Noord-Holland staat bekend om haar verschillende soort etenswaren. Iedereen kent de Zaanstreek, het grote industriegebied waar vanuit Nederland wordt bevoorraad met koekjes, chocolade en macaroni. Buitenlandse toeristen bezoeken de kaasmarkten in Alkmaar en Edam om te zien waar de beroemde kaas vandaan komt. Een bezoekje aan Volendam kan ook niet uitblijven, waar een haring uit het vuistje doet denken aan de lang vervlogen Zuiderzeetijd.
Maar de provincie brengt nog meer ‘brood’ op de plank. Wist je dat Broek op Langedijk de bakermat is van een bekend chipsmerk? En dat de uitvinder van de smeerkaas rond 1900 in de Beemster woonde? En dat Amsterdam een wereldpositie bekleed als het gaat om de import van cacao? Leer meer over de geschiedenis van de provincie aan de hand van onze verhalen, die je zullen laten watertanden.
Ze zijn nog wel te vinden op landgoederen van kastelen en buitenplaatsen: ijskelders. De gewelfde bouwwerken zijn dikwijls verstopt onder heuvels en bomen. In de winter werd er ijs en sneeuw opgeslagen, zodat men het in de zomer kon gebruiken om voedsel te bewaren. Fotograaf Annemarie Bal ging op pad om een aantal bijzondere ijskelders te fotograferen.
>Bij tabak denken we al snel aan plantages in Amerika, terwijl de plant vanaf het begin van de zeventiende eeuw ook gewoon in Nederland geteeld werd. Op de zandgronden van het Gooi en de Utrechtse Heuvelrug wilde het ‘soete cruydt’ goed groeien. Boeren vonden een grote afzetmarkt onder de eigen bevolking, waarvan zowel de mannen als vrouwen berucht waren om het vele pijproken.
>Amsterdam telt méér dan honderd toko’s. Veel toko’s verkopen Surinaams of Chinees eten, maar er zijn er ook met Indische en Indonesische gerechten, en die dreigen uit het Amsterdamse straatbeeld te verdwijnen. Dat blijkt uit een kleine, maar interessante tentoonstelling van het Amsterdam Museum,‘Toko Mokum’.
>Tot aan de Tweede Wereldoorlog, toen driekwart van de Joodse bevolking door de nazi’s werd uitgemoord, kende Amsterdam een levendige straathandel in zuur, zoals augurken en uitjes. Die merendeels Joodse straathandel, met zijn ‘augurkiesmannen’, is niet meer. Van de destijds tientallen Amsterdamse zuurinleggerijen is er nog maar één over.
>Kerstbroden, waaronder de in de tweede helft van de negentiende eeuw uit Duitsland overgewaaide Weihnachtsstol, zijn een traktatie in de decembermaand. Het bij voorkeur met wit suikerpoeder bestrooide baksel is niet alleen favoriet in huiselijke kring, maar ook vaste prik bij allerlei soorten kerstvieringen.
>Bier is al eeuwenlang een populaire volksdrank, die veel werd gebrouwen in Haarlem. In de zestiende en zeventiende eeuw werd bier het liefst gedronken uit een baardmankruik. Maar hoe werden deze kruiken gemaakt en wie moesten die baardmannen eigenlijk voorstellen?
>In elke supermarkt en slijterij kun je kiezen uit verschillende soorten wijn, afkomstig uit landen van over de hele wereld. Dit uitgebreide assortiment hebben we te danken aan onze eeuwenlange omgang met wijn. Onze liefde voor de alcoholische druivendrank is diepgeworteld en terug te leiden naar de Romeinse tijd. Om aan de grote vraag te voldoen ontstond er in de zeventiende eeuw een bloeiende handel in wijn. De maand oktober stond beter bekend als de ‘wijnmaand’. Een perfect moment dus om in dit smakelijke verleden te duiken.
>Het is volop herfst en de gekleurde bladeren en parmantige paddenstoelen trekken tijdens elke boswandeling weer de aandacht. De mooiste paddenstoelen zijn vaak het giftigst. Om die, en om nog een paar andere redenen, kun je ze maar beter laten staan. Maar verder valt er elke herfst weer een hoop genieten, zo wist men ook vroeger al.
>Op Texel wonen net zoveel schapen als mensen. Het Texelse schaap is vanwege haar fijne wol en smakelijke kaas zeer geliefd. De duizenden lammetjes trekken in het voorjaar veel bekijks van toeristen en Texelse rammen worden wereldwijd het meest als dekram gebruikt. Hoe komt het schapenras van dit kleine Noord-Hollandse eiland aan deze grootse reputatie?
>Toen Ericus Verkade in 1886 de Verkadefabriek oprichtte, wist hij niet dat zijn familiebedrijf ooit bekend zou komen te staan om de heerlijke koekjes en chocolade. De fabriek maakte aanvankelijk slechts brood, beschuit en ontbijtkoek, maar daar zou gauw verandering in komen. Hoe konden de biscuitjes en chocoladerepen van Verkade tot zo’n begrip uitgroeien? En misschien nog wel belangrijker: hoe werden ze eigenlijk gemaakt? Om dat uit te vinden, brachten we een bezoekje aan de Verkade Experience in het Zaans Museum.
>In elke toeristische plaats in Noord-Holland vind je tegenwoordig een kaaswinkel van Henri Willig. Van de proefkelder aan de Amsterdamse bloemenmarkt tot de karakteristieke Catharina Hoeve op de Zaanse Schans: het merk Henri Willig is niet meer weg te denken uit de kaaswereld. Hoe heeft deze boer uit Katwoude in korte tijd zo’n kaasimperium weten op te bouwen?
>De eerste boeren die zich in de Nieuwe Steentijd in Noord-Holland vestigden, kwamen terecht in een drassig landschap dat permanent onder invloed stond van de getijden. Op de strandwallen van Kennemerland en de kreekoevers van West-Friesland wisten ze akkers aan te leggen en met succes gewassen zoals emmertarwe en gerst te verbouwen, waardoor de leefwijze van de mens voorgoed zou veranderen.
>Huis Barnaart is een vroeg negentiende-eeuws stadspaleis aan de Nieuwe Gracht in Haarlem. Het woonhuis staat bekend om één van de best bewaarde empire interieurs van Nederland. Net als andere voorname huizen uit zijn tijd zijn de stijlkamers prachtig om doorheen te wandelen en kan de bezoeker wegdromen bij de verhalen van de vroegere bewoners. Maar wat veel mensen niet weten, is dat je (bijna) alles in dit museumhuis mag aanraken! De redactie van Oneindig Noord-Holland ging op bezoek en was aangenaam verrast door de informatieve audiotour, die de bezoeker zowel ‘upstairs’ als ‘downstairs’ laat zien.
>Het haringseizoen is geopend! Vanaf juni, als de eerste vaatjes nieuwe haring binnenkomen, beginnen de liefhebbers al te watertanden. Wat was het innovatieve idee dat ervoor zorgde dat de Nederlandse haringhandel eeuwen geleden flink wat poen in het laatje bracht?
>Damesorkesten in Schots, Volendams of Zeeuws kostuum, orgeldraaiers die door oom agent worden belaagd en ‘brutale’ Engelse matrozen: de horeca van begin 1900 is allerminst saai.
>Groothoffs ijskar was aan het begin van de vorige eeuw een begrip in de omgeving van Schoorl, Camperduin en Callantsoog. In de zomermaanden deden Willem Groothoff en zijn jongere broer Harrie goede zaken op straat en op het strand.
>Zeg je nou patat of friet? En waar en wanneer werd het eerste frietje in Noord-Holland gegeten? De geschiedenis van de gefrituurde aardappelstaafjes is vandaag de dag nog steeds in frituurnevelen gehuld.
>Mosterdmolen De Huisman maakt sinds hele lange tijd de echte Zaanse mosterd. De mosterd wordt in emmers met verschillende inhoudsmaten – natuurlijk mét de iconische molen van de Zaanse Schans erop – geleverd aan fabrikanten, horeca en groothandel.
>Het wordt steeds kouder buiten, de laatste blaadjes dwarrelen naar beneden en het regent en waait hard. Wat is er dan lekkerder om thuis te komen bij een warme kom erwtensoep met rookworst. Maar wat is het geheim van deze oer-hollandse winterkost?
>Van sterrenkoks tot de koninklijke familie, de Opperdoezer Ronde vindt elk jaar weer gretig aftrek. Stichting Historisch Opperdoes vertelt over deze internationaal beschermde aardappel, die de trots van het kleine Noord-Hollandse dorp Opperdoes is. En hoe je volgens de Opperdoezers zelf deze aardappel het beste kan eten.
>