Aan de Westzijde in Zaandam staan vier houten arbeiderswoningen onder één kap al jaren leeg. Woningcorporatie Parteon en Stadsherstel Amsterdam zijn tot overeenstemming gekomen om de woningen aan laatstgenoemde partij te verkopen. Niet alleen blijft dit erfgoed hierdoor behouden voor de toekomst en krijgen de rijwoningen hun oorspronkelijke aangezicht terug, ook zijn ze aangewezen als gemeentelijk monument.
>
4 min
Welke plaats vind jij het meest kenmerkend voor Noord-Holland? ‘Van de pont over de Markervaart stap je in De Woude bijna in een andere wereld,’ vertelt Erik Luik. Het dorpje De Woude is de plek waar hij ons graag mee heen neemt. Een dromerig eilandje aan de rand van het Alkmaardermeer. Met weidse vergezichten en een bijzonder natuurgebied. Alsof de tijd hier stil heeft gestaan.
>Nederland werd tussen 1940 en 1945 volgeplakt met overheidsaffiches. De bezettingsmacht maakte zijn bedoelingen duidelijk met een niet aflatende stroom aanwijzingen, verordeningen en bekendmakingen. Tussen de regels kon de bevolking lezen hoe de oorlog verliep. In 1940 was er meestal nog sprake van zachte drang, maar gedurende de tweede oorlogshelft nam het aantal genadeloze bevelen snel toe. Honderden opeenvolgende nazistische muurbiljetten koppelden een mengeling van ge- en verboden aan straffen voor overtreders. Hoe ernstiger de tekst en zwaarder de sancties, hoe moeilijker het regime standhield.
> 1 min
Levertraan ‘zonder dien afschuwelijke traansmaak’, opa die met zijn radiotoestel Amerika en Indië kan ontvangen en wastobbes met wringer die het ideaal van elke vrouw zijn, krantenadvertenties uit het begin van de twintigste eeuw geven een aardig tijdsbeeld.
>De Zaanstreek kent een rijke traditie van cacao- en chocoladefabrieken. De eerste vracht cacaobonen arriveert in 1628 in de Amsterdamse haven, maar in die tijd is cacao nog een luxe product. Eind achttiende eeuw begint chocolade in prijs te dalen, zodat ook gewone mensen het kunnen betalen. Hoewel er vòòr die tijd wel enkele molens zijn die cacaobonen malen, komt de cacao-industrie in de Zaanstreek vooral in de negentiende eeuw op gang. Thijs de Gooijer, die de cacao-industrie langs de Zaan in kaart bracht, noemt Wormerveer een cacaodorp.
>De leukste en lekkerste activiteiten doe je tijdens de herfstvakantie in het Zaans Museum! Ben jij een choco-expert?
> 1 min
De Zaanstreek telde vroeger tal van cacao- en chocoladefabrieken. Heden ten dage wordt er nog wel cacao verwerkt, maar de chocoladefabrieken zijn inmiddels uit de streek verdwenen. Totdat De Euforij in Wormerveer de draad weer oppakte.
>Het was even spannend of het dit jaar zou kunnen plaats vinden: de jaarlijkse Week van de Industriecultuur, waarin bedrijven hun deuren openzetten en de historische verhalen van de industriële geschiedenis tot leven komen met behulp van theater en workshops in het Noordzeekanaalgebied. Maar met een aangepast programma is er in de herfstvakantie van 9 tot en met 18 oktober toch van alles te doen in IJmuiden, Beverwijk en de Zaanstreek!
> 1 min
Tijdens de Open Monumentendag van zondag 13 september in De Rijp, Graft en Schermer, houdt Museum In ’t Houten Huis de allerlaatste boekenmarkt. In het gratis toegankelijke museum, of bij mooi weer op het terras, worden boeken met een vriendelijke prijs aanboden. Het bezoek kan gecombineerd worden met de bezichtiging van het monument waarin het museum is gevestigd, een voormalig weeshuis. Ook de tentoonstellingen kunnen worden bezocht; onlangs is de tentoonstelling ‘Rijke Rijpers’ van start gegaan over koopmannen in De Rijp.
> 1 min
Komend weekend is het weer Pinksteren, de vijftigste dag na Pasen waarop de verspreiding van het Christendom wordt gevierd. De een doet dat door naar de kerk te gaan, de ander door lokaal gebrouwen bockbiertjes te drinken. Tot aan het begin van de vorige eeuw kon je op straat nog Pinksterblommen tegenkomen. Jonge meisjes die werden rondgedragen om de vruchtbaarheid te vieren.
>De Romeinen zijn nooit noordelijker gekomen dan het fort bij Velsen, een vooruitgeschoven post van de Limes (grens) ter hoogte van de rivier de Rijn. Of toch wel? De ontdekking van een Romeinse wachttoren op het Provily sportpark in Krommenie wijst op de aanwezigheid van Romeinse soldaten in de Zaanstreek.
>Het fotomateriaal van tijdens de Tweede Wereldoorlog is schaars. Bij een zoektocht kwamen echter duizenden foto’s aan het licht, waarvan de meest beeldende foto’s een plek kregen in het zojuist verschenen boek ‘De Zaanstreek in Oorlogstijd 1940 – ‘45’ van Erik Schaap. Oneindig Noord-Holland sprak de auteur (per telefoon) over zijn zoektocht en vroeg hem foto’s uit zijn boek toe te lichten. De drie gekozen beelden brengen de bevrijding van de Zaanstreek op unieke wijze in beeld.
>Een molen die niet meer maalt, wordt een dood object. Maar hoe houd je een oude watertoren ‘levend’? Vol pompen met water heeft geen zin. In Assendelft is de oudst bestaande watertoren in Noord-Holland helemaal getransformeerd. Het monument is nu van deze tijd, zelfs gasloos!
>Deze zomer neemt Jan Feith je mee op reis door onze provincie. Zijn historische teksten uit het album ‘Zwerftochten door ons land: Noord-Holland’ (1933) geven een beeld van zonnige duinen, drukke pleinen en pittoreske polders. Deze week: ‘Langs de Zaanstreek’.
>Waar vindt je de typische groene Zaanse huisjes, een West-Friese stolpboerderij en een 130 jaar oude scheepswerf uit Marken op één locatie? In het Nederlands Openluchtmuseum!
>Windenergie, daar draaide eeuwenlang alles om in de Zaanstreek. Honderden molens bepaalden de skyline van de Zaan. Het Molenmuseum herinnert ons aan die tijd. Dit museum staat nu nog in Koog aan de Zaan, maar voegt zich binnenkort bij de Zaanse Schans.
> 5 min
De Zaanstreek kent een zeer uitgebreide industriële geschiedenis en is daarmee één van de meest bekende plekken waar het Hollandse industriële erfgoed zijn sporen heeft achter gelaten. Het geheugen van de Zaanstreek is in het Gemeentearchief Zaanstad te vinden, waar boeken, tekeningen, verslagen, prenten, kaarten en foto’s over het gebied van vroeger tot nu verhalen. Hier een dwarsdoorsnede van de Zaanse industriële geschiedenis aan de hand van vijf waardevolle stukken uit het archief.
>Het is 1592 en de eerste tumultueuze jaren van de Nederlandse Opstand zijn voorbij als Cornelis Cornelisz. van Uitgeest, ook wel Krelis Lootjes genoemd, de houtzaagmolen uitvindt.
>De bloei van handel en industrie in de Zaanstreek is voor een niet onbelangrijk deel te danken aan een aantal succesvolle doopsgezinde koop- en ambachtsfamilies. Het bekende ondernemersgeslacht Honig was één van hen. De familie was op meerdere fronten actief, maar is vooral bekend geworden van het gelijknamige voedingsmiddelenbedrijf.
>De Zaan stroomt meanderend van de Tapsloot bij Knollendam in het noordwesten naar het Noordzeekanaal bij Zaandam. De kronkelende waterloop met natuurlijk glooiende oevers en aftakkingen naar sloten en plassen in het omringende gebied, heeft grote invloed op het karakter van de Zaanstreek gehad. Door de rivier de Zaan heeft het laagland van deze streek zich, ondanks de nodige overstromingen, kunnen ontwikkelen van een drassig veengebied tot het oudste moderne industrielandschap van Nederland.
>