In de Zaanstreek wordt weer chocolade gemaakt

De Zaanstreek telde vroeger tal van cacao- en chocoladefabrieken. Heden ten dage wordt er nog wel cacao verwerkt, maar de chocoladefabrieken zijn inmiddels uit de streek verdwenen. Totdat De Euforij in Wormerveer de draad weer oppakte.

5 min

De Zaanstreek telde in de negentiende eeuw verschillende chocolademakers, zoals Grootes in Westzaan, Pette-Boon in Wormerveer en Verkade in Zaandam, maar die bedrijven zijn niet meer. Soms zijn ze er gewoon mee gestopt, soms zijn ze door grotere concerns opgeslokt. Verkade was de laatste die nog chocolade in de Zaanstreek maakte, naar verluid tot 2002.

De Zaanse ondernemer Wouter Koopdonk zocht in 2014 naar een nieuwe uitdaging. Hij had net zijn staalfabriek van de hand gedaan. Chocolade maken volgens oude, traditionele Zaanse recepturen, dat werd zijn nieuwe missie. ‘Chocola waar je blij van wordt,’ zo adverteert het jonge bedrijfje.

Zijn partner Isabel Koelewijn, die de pr voor De Euforij doet, vertelt graag hoe het zo gekomen is. “Het idee om een chocoladefabriek te beginnen werd geboren op een netwerkbijeenkomst, waar trendwatcher Adjiedj Bakas sprak. Hij vroeg of er nog mensen in de chocolade zaten, omdat de Zaanstreek van oudsher een cacaoregio is, maar niemand stak zijn vinger op. Wouter, een echte Zaankanter, vond het best wel vreemd dat alle chocolademakers waren verdwenen. Hij is gek op machines en toen we naar buiten liepen, zei hij: ‘We gaan de chocolade in; waarom zouden we geen chocolade gaan maken zoals die hier vroeger gemaakt werd.’

Personeel van De Euforij: in het midden Isabel Koelewijn en rechts van haar directeur Wouter Koopdonk. Foto: De Euforij.

Verkade

Via via kwam hij in contact met Jaap Visser, die vroeger chocolade had gemaakt bij Verkade en ook bij andere chocoladefabrieken had gewerkt. Jaap, die inmiddels gepensioneerd is, wist dus wel hoe chocolade vroeger in de Zaanstreek werd gemaakt. “Samen zijn ze naar machines gaan kijken.” Eind 2016 betrokken ze een pand aan de Zaandijkerweg. Na een inwerkperiode (Isabel: “We hebben vier machines en het duurt altijd even voordat ze op elkaar zijn ingespeeld”), begon De Euforij begin 2017 met het maken van chocoladerepen.

In deze machine wordt de cacaomassa en het cacaovet gesmolten om uiteindelijk in de chocolade te worden verwerkt. Foto: De Euforij.

Ze maken vier soorten: melk en drie soorten puur, van 55%, 65% en 80% cacao. Zelfs noemen ze het ‘Zaanse chocolade met de smaak van vroeger, toen cacao nog het belangrijkste ingrediënt van chocolade was.’ Dat vraagt om een toelichting. Isabel: “Er zijn chocolademerken die smaakversterkers als koffiearoma of vanillearoma aan hun chocolade toevoegen. Soms doen ze dat om een mindere kwaliteit bonen te maskeren. Dat doen wij dus niet. Maar belangrijker is misschien nog wel dat wij relatief veel cacaomassa gebruiken en minder cacaoboter. Dat komt de smaak ten goede, want cacaoboter smaakt nergens naar.”

De chocolade wordt in reepvorm gegoten. Foto: De Euforij.

Vrolijk

De chocolade wordt in een vrolijke en kleurrijke verpakking gestoken, waarvoor de Zaanse pronkgevels model staan. De repen zijn verkrijgbaar in delicatessenwinkels, speciaalzaken en in winkels op de Zaanse Schans. “Een distributeur zorgt dat de chocolade bij winkels in Nederland terecht komt, alleen de distributie in de Zaanstreek doen we zelf. Hier hebben we onze klantenkring opgebouwd en daar wil je contact mee houden.”

Molenreep Euforij Cacaolab. Foto: De Euforij.

De eerste reacties waren leuk, herinnert ze zich. Zaankanters vinden het wel mooi dat er in hun streek weer chocolade wordt gemaakt. Ze zijn nog steeds trots op Verkade; die vonden ze de beste.” Maar gelukkig kan de chocolade van De Euforij de toets der kritiek doorstaan. “We hebben nog geen marktonderzoek gedaan, maar ik heb een aantal oudere mensen gesproken die onze smaak vergeleken met de chocolade uit hun jeugd.”

Isabel Koelewij, met op de achtergrond foto’s van de Zaanse cacao-industrie. Foto: Arnoud van Soest.

Brokken van een kilo

De chocolademakers maken overigens niet alleen repen, maar ook brokken met hazelnoten en nog veel meer. “Die brokken maken we samen met de eigenaar van een gerenommeerd notenbedrijf in Amsterdam-Zuid, dat zelf zijn noten inkoopt en brandt.”

“Op die manier hebben we nieuwe brokken ontwikkeld naar Australisch recept: een rocky road browny. Daar gaat van alles in: hazelnoten, amandelen, pistachenoten, gedroogde cranberries, mini-marshmellows, en daar overheen wat kokos.”

Er zijn zelfs brokken van één kilo te koop. “Ja, een kilo is hartstikke veel, maar ook erg lekker!,” zegt Isabel met een glimlach. “De brokken verkopen we vooral via onze webshop, die we hebben geopend in coronatijd. Zo kunnen mensen toch onze chocolade blijven kopen, want niet iedereen trekt er nu op uit.” De brokken zijn geschikt om als cadeau te geven, want je kunt ze makkelijk breken en uitdelen. “Of zelf opeten natuurlijk.”

Kiloblok Zaanse Brokkenmakers. Foto: De Euforij.

Grand cru chocolade

Isabel is zelf een groot chocoladeliefhebber; ze kan geen dag zonder. “Ik vind het zo aardig dat er uit één chocoladeboon zoveel verschillende smaken voort kunnen komen, dat je er zó veel mee kunt doen. Er zijn chocolademakers met een voorkeur voor bonen van één bepaalde plantage in Tanzania of Equador. Die bonen roosteren ze dan zelf en zo maken ze hun eigen grand cru onder de chocolade, vergelijkbaar met een goede wijn. Héérlijk is dat, maar van een gewone chocoladereep kan ik óók genieten, hoor.”

Zelf halen ze hun ingrediënten (cacaomassa, cacaoboter en cacaopoeder) om de hoek, namelijk bij Olam, een cacaobonenverwerker die je vanaf De Euforij aan de andere kant van rivier de Zaan kunt zien liggen. “Het is allemaal gecertificeerd, want we vinden het belangrijk dat het op een eerlijke manier is gemaakt.”