De Haarlemse koepelgevangenis is een monument van het denken over strafmethoden. Momenteel wordt het gebouw, met een koepeldak van ruim 50 meter doorsnede, herbestemd. Waar eens gevangenen zaten, komt het onderwijs van de toekomst.
>
2 min
Op nog geen vijf minuten lopen van de Alkmaarse kaasmarkt ligt een bijzondere winkel, waar al generaties lang borstels en klompen verkocht worden. Het pand met karakteristieke houten winkelpui is een monument. Hierdoor zijn veel authentieke details nog hetzelfde als vroeger.
>De vervallen boerderij was één van de laatste overgebleven West-Friese langhuizen. Na een grondige renovatie is het nu vakantiehuis Monument en Bed.
>In de jaren zestig was het prachtige pand Huis de Pinto in de Nieuwmarktbuurt bijna gesloopt. Monumentenredder Geurt Brinkgreve wist dat te voorkomen.
>De provincie Noord-Holland is op zoek naar monumenten waar verduurzaming een grote rol speelt. Eigenaren die duurzame technieken hebben toepast of innovatieve ideeën hebben voor de verduurzaming van hun monument maken kans op de Duurzaam Erfgoed Prijs 2018.
> 2 min
Tijdens de Tweede Wereldoorlog is in Amsterdam de knokploeg Linie-West actief. Het is een verzetsgroep met zo’n vijfhonderd leden en 1500 onderduikers. Vader Dirk en zoon Antonie (Ton) Bons zijn twee van die leden. Op de Händelstraat 1 komen ze eens in de zoveel tijd met onder anderen David Blom, Johannes van Kan, Jacobus Heeren en Dirk Botterwerg bijeen. Een veilige plek is het echter niet, de huisbaas blijkt een actief NSB’er.
>We herdenken de slachtoffers van de Tweede Wereldoorlog nog ieder jaar. Vaak doen we dat bij monumenten die kort na de oorlog zijn opgericht, maar in Den Helder hebben ze recent nog een nieuw monument geplaatst. Het monument Rijkswerf 1940-1945 herdenkt de werknemers van de voormalige Rijkswerf Willemsoord die in de oorlog om het leven kwamen.
>De oudste vermelding van Amsterdam is in een document van 1275. Floris V besluit in dit document dat de bewoners van ‘Amstelledamme’ geen tol meer hoeven te betalen. In de hoofdstad vind je nu geen gebouwen meer uit die tijd. Mede door een aantal verwoestende stadsbranden zijn veel panden verloren gegaan. Toch zijn er nog veel bijzondere en enkele hele oude huizen in de stad. Dit zijn de drie oudste (houten) huizen van Amsterdam.
>De Zaanse Schans is niet voor niks één van de mooiste stukjes van Nederland. Waan je in de achttiende eeuw terwijl je wandelt langs fraaie historische panden, houten huizen, molens , een prachtig weidelandschap en veel industrieel erfgoed.
>Aan de sluispolderweg te Zaandam ligt de voormalige stoommeelfabriek ‘Vrede’, zo genoemd omdat het werd opgeleverd toen de Eerste Wereldoorlog net ten einde was gekomen. Het zicht op het enigszins sinister overkomende staatsmonument wordt tegenwoordig echter versperd door het, bij het complex gevestigde ‘Containers Terminal Vrede’.
>Het spoor lag in de oorlogsjaren onder vuur. Geallieerde vliegtuigen beschoten treinen. Verzetslieden verstoorden spoorverbindingen waar ze konden. Bijvoorbeeld door het treinverkeer op de spoorbrug bij de Diemerplas te ontregelen. Dat was al eerder geprobeerd, maar op vrijdag 15 december 1944 lukte het. Als represaille schoten de Duitsers hier vijf mannen dood. Hun namen staan op het monument aan de Overdiemerweg.
>Dit huis werd in 1550 gebouwd en was het eerste stenen koopmanshuis van Edam. Het was voor Edam in die tijd een bijzonder ‘rijk’ huis. Prominent gelegen aan de Damsluis is het oudste stenen huis van Edam een indrukwekkende verschijning. Al meer dan een eeuw is hier het Edams Museum gevestigd.
>‘Waar is nou dat oude scheefgezakte houten huisje? Ik zie niks.’ Menig kind op schoolreisje naar Zaandam (eerst per boot en later met de bus) zal ter plekke deze vraag aan meester of juf hebben gesteld. En inderdaad, op het eerste gezicht is het zeventiende-eeuwse Czaar Peterhuisje niet te zien. Het kleine werkmanshuisje – het oudste in zijn soort in Nederland – is in 1895 stevig verpakt in een stenen omhulsel, naar een ontwerp van het Amsterdamse architectenbureau Salm. Hun schepping is inmiddels ook tot monument verklaard, net zoals het naar tsaar Peter de Grote vernoemde huisje dat zich in haar binnenste bevindt.
>In een oorkonde uit 1284 komt al een gebouw voor op Berkenrode. De vroegste archeologische sporen van een gebouw mét slotgracht, dateren van eind vijftiende eeuw. De huidige buitenplaats laat vooral achttiende en negentiende-eeuwse structuren zien.
>Het pand van de Vrijmetselaarloge West-Friesland en De Eenhoorn bevindt zich aan de Binnenluiendijk 2 in Hoorn. Ooit was dit het kantoor van de West-Indische Compagnie.
>Malende wieken. Vanaf de Amsteldijk zag je in de tijd dat de Bovenkerkerpolder droog werd gelegd tientallen wieken draaien. De klus was zo immens dat steeds meer molens nodig waren.
>Aan de Spaklerweg 26, in het huidige Amstel Business Park, herinnert een prachtige toren aan een florerende bedrijfstak van honderd jaar geleden. Amsterdam exploiteerde in de hoogtijdagen 1898 – 1921 vier gemeentelijke gasfabrieken. De Zuidergasfabriek stond op dit terrein. De nu honderdjarige watertoren werd gebouwd voor opslag van proceswater. Dit baken met vele fraaie ornamenten versierd is van ver te herkennen.
>Hoezo, een gekozen burgemeester? Het beroep van schout, hoofd van het dorpsbestuur en de politie, was in het begin van de negentiende eeuw gewoon te koop. Dit blijkt uit de aankoopakte van Jan Hendrik Habermehl die op 3 juli 1806 voor tweeduizend gulden het herenhuis, met stalling, erf en grond, aan de Achterbaan 82 te Huizen kocht. Daarnaast kocht hij voor drieduizend gulden het ambt van schout.
>In het waterwincomplex Overveen is een stuk fraaie architectuur- en techniekgeschiedenis te bewonderen. Blikvanger is het rijksmonument de watertoren. In het voormalige machinegebouw van de Haarlemsche Waterleidingen is bezoekerscentrum De Zandwaaier gevestigd. Nationaal Park Zuid-Kennemerland organiseert vanuit dit complex allerlei excursies en activiteiten in de buitenlucht. De nu werkloze toren zal in de toekomst weer toegankelijk zijn voor publiek. Eerst wacht een flinke restauratie.
>Op Begraafplaats Karssenhof (Binnenweg, Ouderkerk aan de Amstel) staat een merkwaardig grafmonument. Het staat aan de zuidrand van de begraafplaats. Een afgebroken zuil van rood graniet op een sokkel met op de voorkant deze moeilijk leesbare tekst: “Hier rusten Jacob Rijerkerk Gem. Veldwachter en Teunis Prins Rijksveldwachter overleden tengevolge hunner plichtsvervulling”. Op de zijkanten staan ook teksten gebeiteld: “Eenige vrienden van Ouder en Nieuwer Amstel” en “Afd. N.H. Alg. Ned. Politiebond”. Wat is er gebeurd?
>