’t Aepjen op de Zeedijk

Beeld: Machiel Spruijt

’t Aepjen op de Zeedijk

Logeren in ‘t Aepjen

Ben jij wel eens ‘in de aap gelogeerd’? Waarschijnlijk ligt de herkomst van dit bekende spreekwoord aan de Zeedijk. Hier staat één van de twee houten huizen van Amsterdam. Het is niet het oudste gebouw van Amsterdam, maar het bouwjaar 1544 is toch indrukwekkend. Er is altijd veel bedrijvigheid geweest in het pand. In de Middeleeuwen was er waarschijnlijk een herberg gevestigd, in de achttiende eeuw kwam er een papierwinkel, daarna een kruidenierswinkel en inmiddels zit er een café.

Over de herkomst van het spreekwoord ‘in de aap gelogeerd’ verschillen de meningen. Waarschijnlijk heette de middeleeuwse herberg ‘in ’t aepjen’. In de herberg kwamen veel zeelieden, het was immers gevestigd in de havenbuurt. Die zeelieden hadden vaak geen geld, maar brachten wel exotische dieren met zich mee. In de herberg betaalden de zeelieden dus met aapjes in plaats van geld. De aapjes hadden veel vlooien die op bezoekers oversprongen, het verblijf in de herberg was daarom niet erg aangenaam. Wellicht werd hevig krabben op een gegeven moment gekoppeld aan ‘in den Aepjen gelogeerd zijn’. Zekerheid over deze theorie is er niet, een leuk verhaal is het wel.

Het Houten Huys

Beeld: Wikimedia Commons

Het Houten Huys

Het Begijnhof

‘Het Houten Huys’ aan het Begijnhof is nog ouder dan het gebouw aan de Zeedijk. Het bouwjaar van dit bijzondere pand is waarschijnlijk 1528. Tot er in 2006 onderzoek werd gedaan naar de ouderdom van het hout (dendrochronologisch onderzoek) dacht men dat het huis vlak na de grote stadsbrand van 1452 was gebouwd. Het onderzoek wees echter aan dat het veel later is gebouwd. Het gebouw is meerdere malen grondig gerestaureerd. Het originele houtwerk is maar op een paar plaatsen te zien, bijvoorbeeld in de achtergevel. De huidige houten voorgevel komt uit de twintigste eeuw.

Het Begijnhof stamt nog uit de Middeleeuwen en ligt daarom bijna een meter lager dan het normale straatniveau van de binnenstad. Sinds de veertiende eeuw werd dit hofje bewoond door Begijnen, alleenstaande vrouwen die in een religieuze gemeenschap woonden. Het was lange tijd een eiland, totdat de grachten er omheen werden gedempt.

Het oudste huis van Amsterdam

Beeld: Machiel Spruijt

Het oudste huis van Amsterdam

Warmoezerijen

In 2012 werd bekend dat er een ‘nieuw oudste huis’ was ontdekt. In de Warmoesstraat was een grote brand uitgebroken. Tijdens het herstel van de schade bleek achter de stenen muur van nummer 90 een tweede muur te zitten, van hout. Onderzoek heeft uitgewezen dat dit huis rond 1485 is gebouwd. De Warmoesstraat is een van de oudste straten van Amsterdam, het dankt zijn naam aan groentehandelaren: zogenoemde ‘warmoezerijen’.

De ontdekking van het houten huis achter de stenen voorgevel is opmerkelijk. Na de stadsbranden van 1421 en 1452 bleef in de buurt van de Warmoesstraat alleen de Oude Kerk overeind. Na die stadsbranden werd besloten dat er in deze buurt, waar de huizen erg dicht op elkaar stonden, voortaan alleen nog maar met steen mocht worden gebouwd. Maar nu blijkt dat er in 1485 toch nog een houten huis is gebouwd. Dat is natuurlijk vreemd. Zou het stiekem zijn gebeurd?

Auteur: Machiel Spruijt

Publicatiedatum: 07/04/2016