Oneindig Noord-HollandBeleef de geschiedenis van jouw provincie
NL | EN

Watertoren Overveen

In het waterwincomplex Overveen is een stuk fraaie architectuur- en techniekgeschiedenis te bewonderen. Blikvanger is het rijksmonument de watertoren. In het voormalige machinegebouw van de Haarlemsche Waterleidingen is bezoekerscentrum De Zandwaaier gevestigd. Nationaal Park Zuid-Kennemerland organiseert vanuit dit complex allerlei excursies en activiteiten in de buitenlucht. De nu werkloze toren zal in de toekomst weer toegankelijk zijn voor publiek. Eerst wacht een flinke restauratie.

Waterwincomplex

Eind 19e  eeuw kocht de gemeente Haarlem een stuk grond in de Overveense duinen. Verbetering van de drinkwatervoorziening stond bij het bestuur hoog op de prioriteitenlijst. De bevolking leed onder vele gezondheidsproblemen veroorzaakt door verontreinigd drinkwater. Net als in andere grote steden, was het aanleggen van drinkwaterleidingen een oplossing.  In 1897-1898 werd het waterwincomplex Overveen gebouwd. De watertoren was een essentieel onderdeel van een hele serie gebouwen. Het complex bestond uit een machinegebouw voor de pompinstallatie, een ontijzeringsgebouw, een directeurswoning, twee dienstwoningen en een bassin voor het nafilteren en opslaan van het drinkwater. En natuurlijk een watertoren met hoog boven het maaiveld de opslagtank voor het drinkwater: het waterreservoir had een capaciteit van meer dan een miljoen liter water.

Ingenieur Schotel

Architect-ingenieur Jan Schotel (1845 – 1912) is de ontwerper van het waterwincomplex. In de late 19e eeuw was hij betrokken bij de bouw van woonhuizen én vele watertorens, in Noord-Holland onder meer in Weesp en Den Helder. Schotel ontwierp de Overveense gebouwen in de stijl van de neorenaissance. De watertoren doet sterk denken aan een verdedigingstoren, vandaar ook de verwijzing naar een ‘waterkasteel’. Dankzij de klassieke bouwstijl straalt de watertoren een stoer en weerbaar karakter uit. Tot op de dag van vandaag is de toren nog vrijwel geheel in oorspronkelijke staat.

Watertoren

Natuursteen

De watertoren is van grote architectuurhistorische waarde vanwege de gave hoofdvorm, allerlei detailleringen in het metselwerk en het materiaalgebruik: baksteen in rode, gele en oranjerode kleur én natuursteen zijn verwerkt in de torenschacht plus ommanteling van het hoogreservoir. Dit is de enige watertoren in Nederland die ook fraai uitgevoerde ramen heeft in de gemetselde ommanteling. Het is één van de best bewaard gebleven watertorens uit het oeuvre van ingenieur J. Schotel.

Watertoren, schietbaan Panorama van Watertoren, Schietterein No. 394. Noord-Hollands Archief / Collectie van prentbriefkaarten van Lou Braakman te Haarlem, Inventarisnummer NL-HlmNHA_1094_55017494

Toekomst

In 2005 kwam het gebied van het waterwincomplex in het bezit van een vastgoedontwikkelbedrijf. Deze wil op het terrein een bronwaterfabriek openen. De watertoren wordt hét icoon van het exclusieve Overveense bronwater. De watertoren zelf zal een publiek toegankelijke functie krijgen met een restaurant en een uitkijkpunt. De watertoren zal volledig gerestaureerd moeten worden.

Met dank aan Historische Kring Bloemendaal.

Bronnen:
E. van der Kleij en Boer, H.P.G. de, Een waterkasteel langs de Zeeweg. In: Ons Bloemendaal, jrg. 19, nr. 3, najaar 1995, pp. 7-11.
H.P.G. de Boer (red.), Watertorens in Noord-Holland, 1991. Uitgave van Provincie Noord-Holland.
Website PWN, bezoekerscentrum De Zandwaaier.

Publicatiedatum: 03/02/2012

Aanvullingen

Vul deze informatie aan of geef een reactie.

1 reactie
  • Ed Prins schreef:

    Enige correctie en aanvulling:
    In 2004 wordt een projectontwikkelaar (Cobraspen) door grondruil met d gemeente Haarlem eigenaar van de ondergronds van het bedrijfsterrein met een eeuwigdurende erfpacht verplichting aan PWN.
    De projectontwikkelaar probeert PWN het erfpacht te ontzeggen. In hoger beroep heeft het gerechtshof in Amsterdam 8 april 2024 uitspraak gedaan. Hierbij is bevestigd dat PWN het eeuwigdurende erfpacht recht heeft en dit door de projectontwikkelaar niet rechtmatig is opgezegd.
    PWN laat de mogelijkheden onderzoeken hoe het PWN pompstation Overveen- zoals het bedrijfsterrein nu heet- beter benut kan worden voor de leveringszekerheid van drinkwater.

Plaats een reactie

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *

Vereiste velden zijn gemarkeerd met *. Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd.