De Gooise havenstad Huizen telt één provinciaal monument: de Kalkovens. Als oudste industrie van Huizen vormen de vier torens nog altijd een karakteristiek gezicht aan de haven. Niet voor niets is de voormalige schelpkalkfabriek nu een gewilde evenementenlocatie. Maar wat werd hier vroeger precies gemaakt en waarom was deze industrie zo belangrijk voor Huizen?
>Terwijl we momenteel hard bezig zijn om erfgoed te verduurzamen, verdwijnt een monument dat lange tijd de Europese skyline heeft gedomineerd én symbool staat voor de milieuproblematiek, van de horizon. Hoewel oude fabrieksschoorstenen als erfgoed worden gezien, gaan er toch elke dag een paar tegen de vlakte. Om meer aandacht te vragen voor dit erfgoed heeft EFAITH het jaar 2023 omgedoopt tot Jaar van de Fabrieksschoorsteen.
>
4 min
Wie is het mooiste van het land? Dat moeten haast wel de zeventiende-eeuwse tegels zijn uit het huis aan de Sint Annastraat 27 in Alkmaar. Tijdens een archeologische opgraving in 2021 werden er hier een enorme hoeveelheid tegels en scherven gevonden. Archeologen Nancy de Jong-Lambregts, Rob Roedema en Peter Bitter stonden versteld van de kleurenpracht en de bijzondere voorstellingen. In deze periode werden met name plinten, vuurplaatsen en keukens betegeld. Dat maakt de vindplaats, in een kleine kelder onder een bedstede, extra raadselachtig…
>Toen Ericus Verkade in 1886 de Verkadefabriek oprichtte, wist hij niet dat zijn familiebedrijf ooit bekend zou komen te staan om de heerlijke koekjes en chocolade. De fabriek maakte aanvankelijk slechts brood, beschuit en ontbijtkoek, maar daar zou gauw verandering in komen. Hoe konden de biscuitjes en chocoladerepen van Verkade tot zo’n begrip uitgroeien? En misschien nog wel belangrijker: hoe werden ze eigenlijk gemaakt? Om dat uit te vinden, brachten we een bezoekje aan de Verkade Experience in het Zaans Museum.
>Slechts weinig mensen weten dat er in de Haarlemmermeer een bron bestond, die voortdurend een grote hoeveelheid water opbracht met bijzondere geneeskrachtige eigenschappen. Als tafelwater hoefde het voor Spa niet onder te doen.
>Kasteel Sypesteyn herbergt een breekbare schat: een grote verzameling Loosdrechts porselein uit de achttiende eeuw. Jonkheer Henri van Sypesteyn was niet alleen één van de eerste verzamelaars van het oudhollandse serviesgoed, maar deed ook onderzoek naar dit ‘witte goud’ van de Gooi- en Vechtstreek.
>Levertraan ‘zonder dien afschuwelijke traansmaak’, opa die met zijn radiotoestel Amerika en Indië kan ontvangen en wastobbes met wringer die het ideaal van elke vrouw zijn, krantenadvertenties uit het begin van de twintigste eeuw geven een aardig tijdsbeeld.
>Het is een zonnige zomerdag in 1971 als één van de reactoren op de latex-afdeling van het chemische bedrijf Marbon begint te lekken. Een heftige explosie volgt, met rampzalige gevolgen. Voor de Amsterdamse brandweer betekent het de grootste ramp sinds de Tweede Wereldoorlog.
>In het Amstelveense deel van Ouderkerk, aan de Amsteldijk Zuid, is De Oude Molen een tastbare herinnering aan een ooit levendige bedrijfstak. De watertoren, eigenlijk een blustoren, was een onmisbare voorziening bij deze hoogst explosieve fabriek. Voor Ouderkerkers was de kruitfabriek tegelijkertijd ramp én zegen. Velen vonden er een bestaan, altijd was er de angst voor ontploffingen.
>Op vrijdag 13 december maakte gedeputeerde Zita Pels van de Provincie Noord-Holland de subsidies bekend, die verschillende rijksmonumenten dit jaar zullen ontvangen. Projecten in onder meer Heemskerk, Nieuw Vennep en Zaandam zijn in de prijzen gevallen.
> 4 min
Deze zomer neemt Jan Feith je mee op reis door onze provincie. Zijn historische teksten uit het album ‘Zwerftochten door ons land: Noord-Holland’ (1933) geven een beeld van zonnige duinen, drukke pleinen en pittoreske polders. Deze week: ‘Langs de Zaanstreek’.
>Het industriële complex aan de Hilversumse Mussenstraat kent een turbulente geschiedenis. Van farmaceutische fabriek en gemeentewerf is het sinds kort een thuis voor digitale creatievelingen.
>Eindelijk is het zover: de Ringersfabriek aan de Noorderkade in Alkmaar krijgt een nieuwe bestemming, mét uitzicht over de historische binnenstad.
>De Koninklijke Nederlandse Hoogovens, Staalfabrieken NV (KNHS), Corus en Tata Steel. Verschillende namen voor dezelfde staalfabriek met een indrukwekkend verleden.
>De bloei van handel en industrie in de Zaanstreek is voor een niet onbelangrijk deel te danken aan een aantal succesvolle doopsgezinde koop- en ambachtsfamilies. Het bekende ondernemersgeslacht Honig was één van hen. De familie was op meerdere fronten actief, maar is vooral bekend geworden van het gelijknamige voedingsmiddelenbedrijf.
>Aan het eind van de negentiende eeuw loopt de vraag naar lijnolie en zeildoek sterk terug. De opmars van petroleum als brandstof en de opkomst van stoomschepen vormen een gevaar voor het voortbestaan van de rolrederij voor zeildoek en de lijnoliemolen van de familie Kaars Sijpestein. Een Schotse uitvinding betekent echter de redding voor de familieonderneming. Honderdzestien jaar later verlaten nog dagelijks enorme rollen linoleum de Forbo Flooring fabriek in Assendelft.
>Staalfabrikant Tata Steel (Hoogovens) is niet zo maar te bezoeken. Te heet, te gevaarlijk. Maar wie iets over het maken van staal wil weten, kan zijn hart ophalen in het Hoogovensmuseum in IJmuiden.
>Midden in het havengebied van Amsterdam op de kruising van de Zaan en het Noordzeekanaal, ligt een afgesloten enclave van ongeveer veertig hectare met een bijzondere geschiedenis. Dit zogenoemde Hembrugterrein was ooit het epicentrum van de Nederlandse wapenindustrie.
>Pieter Smidt van Gelder heeft al een papierfabriek in Wormer (1783) als het hem lukt om rotatiepapier voor kranten te maken. Het water in de Zaanstreek is echter niet goed genoeg, zodat hij in 1895 in Velsen, aan de noordzijde van het dan nog maar net gegraven Noordzeekanaal, een terrein koopt. Hij laat er een fabriek bouwen; 60 personeelsleden van de fabriek in Wormer verhuizen met hem mee. In de directe omgeving bouwt hij woningen voor hen.
>Op 15 februari 1864 tekende Gerard Heineken voor de overname van stoombrouwerij de Hooiberg in Amsterdam en plantte daarmee het eerste zaadje voor het grootse biermerk Heineken. De oprichter van Heineken en Co was een vooruitstrevend zakenman die met zijn bedrijf grote veranderingen doormaakte. Lange tijd leek zijn bestaan te zijn vergeten, maar de biografie ‘Gerard Heineken. De man, de stad en het bier’, geschreven door Annejet van der Zijl in 2014, bracht hier verandering in.
>