Oneindig Noord-HollandBeleef de geschiedenis van jouw provincie
NL | EN

Hembrugterrein niet langer verborgen

Midden in het havengebied van Amsterdam op de kruising van de Zaan en het Noordzeekanaal, ligt een afgesloten enclave van ongeveer veertig hectare met een bijzondere geschiedenis. Dit zogenoemde Hembrugterrein was ooit het epicentrum van de Nederlandse wapenindustrie.

>

Crown Van Gelder: van couranten naar papierspecialiteiten

Pieter Smidt van Gelder heeft al een papierfabriek in Wormer (1783) als het hem lukt om rotatiepapier voor kranten te maken. Het water in de Zaanstreek is echter niet goed genoeg, zodat hij in 1895 in Velsen, aan de noordzijde van het dan nog maar net gegraven Noordzeekanaal, een terrein koopt. Hij laat er een fabriek bouwen;  60 personeelsleden van de fabriek in Wormer verhuizen met hem mee. In de directe omgeving bouwt hij woningen voor hen.

>

Gerard Adriaan Heineken (1841-1893), de man achter het wereldmerk

Op 15 februari 1864 tekende Gerard Heineken voor de overname van stoombrouwerij de Hooiberg in Amsterdam en plantte daarmee het eerste zaadje voor het grootse biermerk Heineken. De oprichter van Heineken en Co was een vooruitstrevend zakenman die met zijn bedrijf grote veranderingen doormaakte. Lange tijd leek zijn bestaan te zijn vergeten, maar de biografie ‘Gerard Heineken. De man, de stad en het bier’, geschreven door Annejet van der Zijl in 2014, bracht hier verandering in.

>

Stoommeelfabriek ‘Vrede’

Aan de sluispolderweg te Zaandam ligt de voormalige stoommeelfabriek ‘Vrede’, zo genoemd omdat het werd opgeleverd toen de Eerste Wereldoorlog net ten einde was gekomen. Het zicht op het enigszins sinister overkomende staatsmonument wordt tegenwoordig echter versperd door het, bij het complex gevestigde ‘Containers Terminal Vrede’.

>

Bruynzeel in Zaandam

Het hout- en timmerbedrijf Bruynzeel, nog altijd beroemd om zijn keukens, werd in 1897 opgericht in Rotterdam door de Zeeuwse Cees Bruynzeel. Op het eerste gezicht lijkt een band met de industrie in het Noordzeekanaalgebied en de Zaanstreek niet voor de hand te liggen, maar niets is minder waar. Een brand in de Rotterdamse fabriek ‘de Arend’ in 1919 betekent voor de firma Bruynzeel een gedeeltelijke  en later zelfs volledige verhuizing naar de Zaanstreek in 1920, een beslissing die hen geen windeieren heeft gelegd.

>

Matzes van De Haan

Er waren in Nederland verschillende fabrikanten die etenswaren speciaal voor de Joodse consument produceerden. Zo waren er bijvoorbeeld de matzefabriek van de familie De Haan in Amsterdam en die van Hollandia in Enschede. Joden zijn met Pesach verplicht om matzes te eten. Ook in de week van Pesach mogen zij geen gerezen of gegiste voedingswaren eten, daarom is het de gewoonte om met matzes of matzemeel verschillende zoete en hartige bereidingen te maken.

>

Nachtelijk drama in 1917

Op Begraafplaats Karssenhof (Binnenweg, Ouderkerk aan de Amstel) staat een merkwaardig grafmonument. Het staat aan de zuidrand van de begraafplaats. Een afgebroken zuil van rood graniet op een sokkel met op de voorkant deze moeilijk leesbare tekst: “Hier rusten Jacob Rijerkerk Gem. Veldwachter en Teunis Prins Rijksveldwachter overleden tengevolge hunner plichtsvervulling”. Op de zijkanten staan ook teksten gebeiteld: “Eenige vrienden van Ouder en Nieuwer Amstel” en “Afd. N.H. Alg. Ned. Politiebond”. Wat is er gebeurd?

>

Sinterklaasfeest in oorlogstijd

Tijdens de Tweede Wereldoorlog ging het Sinterklaasfeest vaak gewoon door. Thuis werden er gedichten gemaakt, de Verkadefabriek in Zaandam maakte letters van taaitaai bij gebrek aan chocolade en vliegtuigfabrikant Fokker gaf zijn werknemers een Sinterklaascadeautje voor de kinderen.

>

Brede sloot was haven Amstelveen

Bij Amstelveen denk je niet meteen aan fabrieken. De plaats en gemeente zijn immers al lange tijd een typische forensengemeenschap. In Amstelveen moesten de werkende mensen hun brood meestal buiten de gemeente in Amsterdam op Schiphol of in de Aalsmeerse veiling verdienen. Peter van Schaik besteedde in zijn radiocolumn voor RTV Amstelveen in oktober 2011 aandacht aan de fabrieksnijverheid die zijn gemeente heeft gekend. “Onderschat Amstelveen niet”, aldus Van Schaik, “We hadden zelfs een Fabriekssteeg!”

>

De gebroeders Spijker uit Hilversum

‘Spyker Cars’ is een Nederlandse fabrikant van exclusieve sportauto’s dat onder leiding van Victor Muller is opgericht in 1999. Het waren echter de gebroeders Spijker uit Hilversum die eind 19de eeuw het oorspronkelijke bedrijf hadden opgezet en begin 20ste eeuw internationaal doorbraken met Spyker Automobielen N.V. Het bedrijf kent een verleden van vallen en weer opstaan.

>