De Romeinen hebben in de eerste vijftig jaar van onze jaartelling havenforten gebouwd in Velsen. Het is alleen jammer dat daar niets meer aan herinnert, reden voor Recreatieschap Spaarnwoude om twee Romeinse audiotours aan te bieden.
>De heer Jongkind kocht Huis de Morgenzon in het dorp Oud Velsen toen de omgeving van het huis al een metamorfose had ondergaan. Lag het eerst dicht naast andere dorpswoningen, toen hij het kocht had het vrij uitzicht over het Noordzeekanaal. Voor de aanleg van het kanaal moest een deel van het dorp wijken en na de verbreding slokte het nog meer dorp op. Uiteindelijk verdween in 1969 ook het buurpand van de heer Jongkind en lag zijn huis aan de Hoofdbuurtstraat 6 aan het kanaal aan het einde van het dorp. Huis de Morgenzon werd door hem nagelaten aan Stadsherstel.
>Noord-Holland kent veel plaatsen met bijzondere namen. Van sommige is de oorsprong snel vast te stellen, bij andere is het nodig om wat dieper te graven in het verleden. In deze serie verhalen onderzoeken we elke maand een andere regio van onze provincie, om achter de herkomst van de lokale plaatsnamen én bijnamen van de inwoners te komen. Deze maand: Kennemerland en IJmond.
>Dertienhonderd jaar geleden wordt de Engelmunduskerk voor het eerst genoemd in een oorkonde. Hiermee behoort de kerk tot de oudste of moederkerken in Holland. De kerk heeft veel stormen moeten doorstaan en is meerdere malen herbouwd.
>Siebe Rolle, oud gemeentearchivaris van de gemeente Velsen, verdiepte zich in de geschiedenis van het ouwe dorp waar het Noordzeekanaal in de jaren zestig flinke stukken vanaf heeft geknabbeld.
>Wie op een zonnige zomerdag door het oude dorp van Velsen wandelt, stuit al snel op het Noordzeekanaal. Het kanaal brengt leven in de brouwerij, maar slokte ook een derde van het dorp op.
>De Romeinenweek 2019 staat geheel in het teken van de vrouw. Vrouwen in het Noord-Hollandse kustgebied waren destijds zeer bekwaam in het pottenbakken. In Velsen, waar een Romeins fort stond, zijn diverse van zulke aardewerken potten en scherven gevonden.
>De Romeinenweek 2019 staat geheel in het teken van de vrouw. Bij uitstek het domein van de vrouw was het gezin. Hoewel de pater familias officieel aan het hoofd stond, besliste de vrouw over zaken als gezinsplanning en geboortebeperking.
>Kenmerkend voor Zuid-Kennemerland is het voorkomen van een groot aantal historische buitenplaatsen. Vanaf de 17e eeuw werd het natuurschoon van Kennemerland ontdekt door de stedelijke elite, vooral die van Amsterdam en Haarlem. Men liet in de 17e en 18e eeuw in de binnenduinrand en op de oude strandwallen landgoederen en buitenplaatsen aanleggen. Vooral aan de rand van het voormalige Wijkermeer kunnen we nog altijd een groot aantal buitenplaatsen vinden. Er ontstonden reeksen ten noorden, westen en zuiden van Haarlem.
>In 49 v. Chr. wordt het zuidelijk deel van Nederland, tot aan de Rijn, bij het Romeinse Rijk ingelijfd. De eerste eeuw daarna staat vooral in het teken van het ontstaan van een nieuw evenwicht en verdere Romeinse veroveringen, daarna is er ruimte voor ontwikkeling. Het noordelijke deel van Nederland blijft ‘vrij’, maar niet zonder slag of stoot.
>Toen archeologen bij opgravingen in Velsen een stuk scheepstouw aantroffen tussen de resten van een Romeins fort verwonderden zij zich daarover. ‘Hebben we een stuk touw van tweeduizend jaar oud gevonden?’ Onderzoek wees uit dat dit inderdaad het geval was. Het unieke stuk touw is gevonden tijdens het archeologisch onderzoek tussen 1964 en 1966 en wordt nu goed bewaard in Huis van Hilde.
>Rijke Amsterdamse families in de achttiende eeuw, zoals de familie Boreel, brachten de zomermaanden op hun buitenplaats door. Weg van de hitte en de stinkende grachten.
>Andries Vonk komt al van jongs af aan op de buitenplaats Beeckestijn in Velsen-Zuid. Door de jaren heen heeft hij die zien veranderen van een oud militair terrein naar een Podium voor Tuin- en Landschapscultuur.
>Buitenplaats Beeckestijn is een bonte verzameling van de Nederlandse tuinkunst. Beeckestijn staat op de fundamenten van een voormalig versterkt huis uit de zestiende eeuw. De hofstede wordt in 1648 gekocht door Nicolas Corver. Jan Trip de Oude, eigenaar tussen 1687 en 1716, heeft waarschijnlijk de eerste formele tuin de vier grote vakken laten aanleggen.
>Een hofstede (‘zate) met huis op het terrein van het latere Velserbeek staat er al in de tweede helft van de zestiende eeuw. In 1639 verkoopt Jacob Jacobsz. de Jonge de opstallen aan de Amsterdamse koopman Jeremia van Collen. Op een familieportret van Van Collen uit ca. 1657 is op de achtergrond een huis met een eenvoudige tuin te zien, waarschijnlijk de eerste afbeelding van huis Velserbeek. Nu is Velserbeek een mooi bewaarde en zorgvuldig herstelde vroege landschapstuin.
>Waterland zal in de begintijd niet veel meer geweest zijn dan een boerenhofstede, eventueel met herenkamer. Maar daarna wordt Waterland steeds verder uitgebouwd of opnieuw gebouwd. Waterland vormt nog steeds een mooi ensemble van een achttiende-eeuws huis en een landschapspark. Huis Waterland staat bekend om zijn fraaie interieur.
>Tussen sportvelden enerzijds en een uitgestrekt buitenplaatsengebied anderzijds ligt buitenplaats Schoonenberg. Op het terrein van voetballers en wandelaars, opgeluisterd door het pas gerestaureerde negentiende-eeuwse huis, is de rijke geschiedenis nog goed te zien en te beleven.
>Een paar elementen van de achttiende-eeuwse buitenplaats Hoogergeest resteren nog: de hekpijlers, de toegangsweg en een hele oude taxusboom. Hoogergeest is nu een openbaar toegankelijk bosgebied grenzend aan de buitenplaatsen Beeckestijn en Waterland en Schoonenberg.
>Dertien jaar lang, van 1777 tot 1790, hielden Johann Goll van Franckenstein en zijn zoon bij wat er groeide en bloeide in de tuinen van hun landgoed Velserbeek te Velsen. Niet alleen de flora had een plaats in het schriftje, ook de fauna kwam aan bod. Daarnaast beschreven deze heren de weersomstandigheden op hun landgoed, tot de temperatuur aan toe.
>